دوران بارداری

دوران بارداری، دوران هیجان‌انگیزی است که هر زنی می‌تواند آن را تجربه کند.

با این حال، دوران بارداری می‌تواند استرس‌زا هم باشد. حفظ سلامت خود و جنین کار سختی است که نیاز به مراقبت و دقت دارد.

هر چه اطلاعات بیشتری از دوران بارداری داشته باشید، بهتر می‌توانید آن را مدیریت کنید. صحبت با پزشک متخصص می‌تواند بارداری لذت‌بخشی را برای زنان به ارمغان بیاورد.

برای کسب اطلاعات جامع درباره این دوران و تمام نکاتی که باید رعایت کنید، تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

سه ماهه اول دوران بارداری

سه ماهه اول بارداری تا هفته 13 طول می‌کشد. در این سه ماهه علائم بارداری چون حالت تهوع و حساس شدن سینه‌ها را تجربه خواهید کرد.

سه ماهه اول از دوران بارداری بسیار مهم است زیرا مواد مضر و عفونت به راحتی می‌توانند بر بدن جنین در حال رشد، تاثیر بگذارند.

در این سه ماه، ترشح هورمون استروژن در بدن افزایش پیدا می‌کند. این اتفاق منجر به بروز علائمی چون احساس بدخلقی، نفخ و خستگی شود. میزان خون در بدن دو برابر شده و رحم در حال بزرگ شدن است.

پیدا کردن یک پزشک متخصص از ابتدای دوران بارداری و نجام معاینات لازم می‌تواند از بروز هرگونه مشکل جلوگیری کند.

سه ماهه اول بارداری زمان بسیار خوبی برای فکر به تغییر سبک زندگی است. بارداری قرار است بر تمامی جنبه‌های زندگی شما تاثیر بگذارد.

رشد جنین در سه ماهه اول بارداری چگونه است؟

در ماه اول از دوران بارداری، چندین ساختار مهم مانند سیستم گردش خون، لوله عصبی که در آینده به مغز و نخاع تبدیل می‌شوند، تشکیل می‌شود.

در ماه دوم ریه‌ها، قلب، گوش‌ها، بازوها و پاهای جنین شروع به رشد می‌کنند. در این ماه ممکن است است بتوانید ضربان قلب جنین را بشنوید.

در انتهای ماه دوم بارداری، جنین دارای انگشتان پا، انگشتان دست و ناخن خواهد بود و می‌تواند دست‌های خود را باز و بسته کند. سیستم ادراری و گوارشی جنین نیز به طور کامل کار می‌کند.

در پایان هفته دوازدهم بارداری، طول جنین بین 7 الی 10 سانتی‌متر و وزن آن حدود 28 گرم است.

آیا خونریزی در سه ماهه اول بارداری طبیعی است؟

خونریزی خفیف یا لکه بینی در دوران بارداری معمولا در چند هفته اول بارداری مشکلی ندارد. این خونریزی مربوط به زمانی است که تخمک بارور شده به دیواره رحم می‌چسبد.

با این حال، خونریزی واژینال در هر زمانی از  دوران بارداری می‌تواند از علائم بروز مشکل باشد.

اگر خونریزی شدید دارید یا خونریزی بیش از یک روز طول کشید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

سه ماهه دوم دوران بارداری

در سه ماهه دوم دوران بارداری، مادر بیشتر احساس باردار بودن می‌کند. در این دوره تهوع صبحگاهی و خستگی سه ماهه اول بارداری از بین رفته و مراحل رشد جنین تقریبا کامل می‌شود.

در پایان این سه ماهه حرکت جنین را احساس خواهید کرد. جنین می‌تواند عضلات صورت خود را حرکت دهد، خود را کش دهد یا حتی انگشت شست خود را بمکد.

در سه ماهه دوم بارداری، پلک، ابرو، مژه، ناخن و موی جنین رشد خواهند کرد. ویژگی‌های ظاهری جنین مشخص‌تر می‌شوند و در انتهای این سه ماهه، جنین می‌تواند صدای محیط اطراف را بشنود. ممکن است وقتی با جنین صحبت می‌کنید، در واکنش به صدایتان حرکت کند.

برای اطلاع از مراحل تکامل جنین، روی لینک کلیک کنید.

سه ماهه دوم دوران بارداری زمان خوبی برای تصمیم‌گیری درمورد نوع زایمان است. با همسر و پزشک خود درمورد شرایط و ترس‌هایتان صحبت کنید.

سه ماهه سوم دوران بارداری

سه ماهه سوم بارداری آخرین مرحله دوران بارداری است که از هفته 29 تا 40 بارداری طول می‌کشد. در این سه ماهه جنین رشد می‌کند و با تغییر موقعیت، آماده می‌شود تا به دنیا بیاید.

در این ماه های بارداری سیر تکامل جنین ادامه دارد. یک جنین کامل بین 48 تا 53 سانتی‌متر طول و 2.7 تا 4 کیلوگرم وزن دارد.

در هفته 36 دوران بارداری، سر جنین وارد ناحیه لگن می‌شود و در دو هفته بعدی همانجا باقی می‌ماند.

در سه ماهه سوم بارداری باید نوع زایمان خود را تعیین کنید. زایمان طبیعی دوره نقاهت کوتاهی دارد و فواید زیادی برای مادر و جنین خواهد داشت. با این حال مادر باید کاملا هوشیار باشد و امکان استفاده از مسکن‌های قوی وجود ندارد.

زایمان سزارین دوره نقاهت طولانی و عوارض خاص خودش را دارد. زنانی که یکبار زایمان سزارین انجام داده‌اند، در اکثر مواقع مجاز به زایمان طبیعی نیستند.

آزمایشات دوران بارداری

برای اطمینان از سلامت مادر و جنین، انجام آزمایشات خاص در دوران بارداری ضروری است.

برای انجام این آزمایشات نیاز به آزمایش خون بارداری یا برداشت نمونه ادرار یا نمونه بافتی واژن، دهانه رحم یا راست روده، وجود دارد. با استفاده از این آزمایشات می‌توان شرایط خطرناک برای مادر و جنین را تشخیص داد و و آن‌ها درمان کرد.

در ابتدای بارداری، انجام آزمایشات شمارش کامل خون (CBC)، گروه خونی و فاکتور Rh و آزمایش ادرار و برای تعیین وضعیت سلامتی مادر و جنین ضروری است.

همچنین، زنان باردار معمولا برای بیماری‌ها و عفونت‌های خاص از جمله سرخجه،  هپاتیت B و هپاتیت C، عفونت های مقاربتی (STIs)، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و سل (TB) هم باید آزمایشات جداگانه‌ای در دوران بارداری بدهند.

برای زن باردار چی خوبه؟

دوران بارداری بسیار حساس است و مادران نیاز به مراقبت بیشتر از خود و تغییر عادت‌های بد خود هستند.

با انجام کارهای ساده زیر می‌توان از جنین مراقبت کرد:

• هر روز 10 لیوان آب برای کمک به جریان خون و اکسیژن‌رسانی به جنین بنوشید.
• مصرف مکمل یدوناتال مخصوص بارداری حاوی آهن، فولیک اسید و ویتامین‌های ضروری را فراموش نکنید.
• انجام حرکات ورزشی مخصوص زنان باردار می‌تواند بدن مادر را در دوران بارداری برای زایمان تقویت کند.
• موادغذایی سرشار از فولیک اسید را در رژیم بارداری خود قرار دهید.
• عادت‌های بد مانند سیگار کشیدن و  الکل خوردن را ترک کنید.
• قهوه نوشیدن در بارداری ممنوع است زیرا کافئین می‌تواند به جنین آسیب برساند. برای افزایش سطح انرژی می‌توانید از میوه‌هایی چون موز و سیب استفاده کنید.
• سعی کنید با محول کردن تمیزکاری‌ به افراد دیگر، کمتر در معرض مواد شوینده قرار بگیرید.
• اگر به دلیل بیماری از قبل دارو مصرف می‌کردید، برای این که مطمئن شوید برای جنین ضرر ندارند، با پزشک مشورت کنید

رابطه در دوران بارداری

داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری کاملا بی خطر است مگر این که پزشک آن را ممنوع کرده باشد.

پس از این که تخمک بارور می‌شود، دهانه رحم برای جلوگیری از ورود ویروس و باکتری بسته می‌شود. چیزی نمی‌تواند وارد رحم شده و به جنین آسیب برساند. اگر مشکل خاص یا بیماری نداشته باشید، رابطه جنسی و ارگاسم خطر زایمان زودهنگام یا سقط جنین را افزایش نمی‌دهد.

برقراری رابطه در هفته‌های اخر دوران بارداری می‌تواند باعث انقباضات رحمی یا انقباضات برکستون هیکس شناخته شود. این اتفاق تاثیری بر جنین نمی‌گذارد. ماساژ خفیف یا دراز کشیدن می‌تواند درد انقباضات را کاهش دهد.  

عفونت ادراری در بارداری

عفونت ادراری در بارداری شایع‌ترین عفونت باکتریایی است که زنان در دوران بارداری به آن مبتلا می‌شوند. احتمال بروز این عفونت در زنان جوان و مسن بالاتر است.

احساس سوزش هنگام دفع ادرار، احساس میل به دفع ادرار، ادرار کردن بی‌اراده، ادرار کدر، خونآلود و بدبو، درد استخوان بالای واژن و تب از علائم شایع عفونت ادراری است.

تغییرات در ساختار ادرار و سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد. از هر ده زن باردار، 1 نفر به عفونت ادراری مبتلا می‌شود اما هیچ علائمی از خودبروز نمی‌دهد.

داشتن عفونت ادراری در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد و این باعث کاهش وزن جنین هنگام تولد و زایمان زودرس می‌شود.

خطرات حاملگی: چه کارهایی در بارداری خطرناک است؟

بدن در دوران بارداری و جنین درون شکم به عوامل بیرونی حساس هستند و هر تغییری می‌تواند باعث ایجاد مشکل در بدن شود.

یکی از کارهای ممنوعه در بارداری، مصرف کافئین بیش از حد مجاز است. این ماده فشار خون و ضربان قلب را بالا می‌برد. مصرف حدود 150 الی 300 میلی‌گرم قهوه در روز مشکل ندارد.

با بزرگ شدن شکم، مرکز ثقل بدن هم تغییر می‌کند. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند در بارداری می‌تواند باعث آسیب به پا و زمین خوردن بشود.

اگر در سه ماهه اول بارداری خود هستید، نشستن در وان آب گرم و سونا می‌تواند باعث مرده‌زایی و سقط جنین شود.

ناز کردن و بازی با گربه در دوران بارداری مشکلی ندارد اما باکتری‌های موجود در ظرف خاک گربه می‌تواند باعث مشکلات جدی شود.

اگر کس دیگری برای تمیزکردن خاک گربه وجود ندارد، دستکش بپوشید و پس از اتمام کار، دست‌های خود را به خوبی بشویید.

رعایت رژیم بارداری

تغذیه خوب در دوران بارداری می‌تواند به سلامت مادر و جنین در حال رشد کمک زیادی کند. به دلیل وجود جنین، نیاز به برخی مواد مغذی (مانند آهن، ید و فولات) در دوران بارداری افزایش می‌یابد که بهتر است به طرز طبیعی و از طریق یک رژیم بارداری به بدن برسد.

یک رژیم غذایی متنوع که شامل مقدار مناسبی از غذاهای سالم از هر 5 گروه غذایی باشد، می‌تواند تمامی مواد معدنی مورد نیاز بدن زنان باردار را تامین کند.

با این حال، در برخی از موارد رژیم غذایی نمی‌تواند نیاز بدن به مواد معدنی را رفع کند. از این رو پزشکان با توجه به کمبودهای بدن مادر، مصرف مکمل‌های بارداری را تجویز می‌کنند.

مصرف فولیک اسید در بارداری

مصرف فولیک اسید در بارداری می‌تواند از بیماری‌ها و عوارضی چون نقص لوله عصبی در جنین کمک کند. حتی اگر دیر متوجه بارداری خود شدید، مصرف فولیک اسید در بارداری را بلافاصله شروع کنید.

یکی دیگر از راه‌های تامین فولیک اسید در دوران بارداری، مصرف مواد غذایی غنی از این ماده مانند آب پرتقال، سبزیجات با برگ تیره، مرکبات، بادام زمینی، مارچوبه و کلم بروکلی است.

در صورتی که تحت هیچ شرایطی نمی‌توانید میزان مورد نیاز فولیک اسید را به صورت طبیعی به بدن خود برسانید، می‌توانید از مکمل‌ها هم استفاده کنید.

قبل از بارداری، مکمل ویتامینی مصرف کنید که روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک در آن وجود دارد.

در دوران بارداری، هر روز یک مکمل بارداری با 600 میگروگرم اسید فولیک مصرف کنید.

میوه‌های ممنوعه در دوران بارداری

در صورت عدم رعایت احتیاط در هنگام مصرف از میوه‌ها در دوران بارداری باعث خونریزی واژینال و سقط جنین نیز می‌شود.

● پاپایا

پاپایای خام یا نیمه رسیده حاوی لاتکس است که می‌تواند باعث انقباضات زودرس رحم شود و برای جنین خطرناک باشد.

مصرف پاپایای رسیده به میزان مناسب می‌تواند نیاز به برخی ویتامین‌ها و آهن را رفع کند.

● آناناس

آناناس حاوی آنزیم‌هایی است که بافت دهانه رحم را تغییر می‌دهند.

این میوه همچنین یک میوه ملین است و باعث اسهال می‌شود. اسهال مداوم باعث بی‌آبی بدن می‌شود.

● انگور

مصرف انگور در سه ماهه آخر بارداری توصیه نمی‌شود زیرا دمای بدن را بالا می‌برد.

در دوران بارداری چه ویتامین‌هایی مصرف کنیم؟

تغذیه خوب در بارداری برای رشد جنین حیاتی است. باید مواد مغذی کافی برای رفع نیازهای مادر و جنین در دوران بارداری مصرف شود. این مواد مغذی را می‌توان از طریق مولتی ویتامین بارداری نیز تامین کرد.

در بارداری، علاوه بر موادمعدنی مهم مانند پروتئین، فولات، ید، آهن، نیاز به ویتامین B12 و ویتامین D دارید.

این دو ویتامین باعث افزایش سرعت رشد سیستم عصبی و اسکلت کودک شده و از بروز هر گونه بیماری یا مشکل جلوگیری می‌کنند.

مصرف کافی ویتامین C به بهبود جذب آهن از رژیم‌غذایی شما کمک می‌کند.

مکمل بارداری یدوناتال ترکیبی از ویتامین‌ها و موادمعدنی مختلف است که معمولا به صورت قرص عرضه می‌شود. به یاد داشته باشید که در وهله اول باید رژم غذایی خود را بهبود ببخشید.

دفع پروتئین در بارداری

وجود پروتئین در ادرار  نشان ‌دهنده دفع پروتئین در بارداری است. این اتفاق می‌تواند نشانه‌ای از پره اکلامپسی باشد، یک بیماری خطرناک برای مادر و جنین که باعث فشار خون بالا در دوران بارداری می‌شود.

دفع پروتئین در بارداری، بسته به اینکه در اوایل یا اواخر بارداری رخ می‌دهد، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در اوایل بارداری می تواند از عوارض یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، لوپوس یا بیماری کلیوی باشد.

وجود پروتئین در ادرار در اواخر بارداری می‌تواند نشانه پره اکلامپسی باشد. برای جلوگیری از ایجاد آسیب‌های جبران‌ناپذیر و شروع روند درمان، باید فورا به پزشک متخصص مراجعه شود.

کمردرد در بارداری

کمردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران بارداری است که بیشتر در سه ماهه سوم بروز پیدا می‌کند. کمر درد در بارداری معمولا پس از تولد نوزاد از بین می‌رود.

دلیل اصلی کمر درد، بزرگ شدن رحم جنین است. رحم که بزرگ می‌شود، عضلات شکم را می‌کشد. این کار باعث ضعیف شدن آن‌ها شده و حمل وزن اضافی را دشوار می‌کند.

برای آماده شدن استخوان‌ها برای عبور کودک از کانال زایمان، هورمون‌های بارداری رباط‌های مفاصل لگن را شل می‌کند تا با زحمت و درد کمتری از هم فاصله بگیرند. اگر مفاصل بیش از حد انعطاف‌پذیر شوند، کمر درد می‌گیرید.

معاینه لگن در بارداری

معاینه لگن در بارداری به عنوان بخشی از چکاپ سالانه، بررسی سلامت اندام‌های جنسی در دوران بارداری، شناسایی عفونت و تعیین علت درد کمر و لگن انجام می‌شود.

پزشکان اغلب معاینات لگن را برای بررسی عفونت‌های مقاربتی، عفونت‌های مخمری و واژینوز باکتریایی انجام می‌دهند.

معاینه لگن اغلب همزمان با سایر غربالگری‌های پیشگیرانه مانند معاینه پستان و آزمایش پاپ اسمیر انجام می‌شود.

معاینه لگن بهتر است در اوایل دوران بارداری انجام شود. اگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد، آزمایش دیگری در حدود هفته 36 انجام می‌شود تا تغییرات دهانه رحم بررسی شود.

دهانه رحم اگر ضعیف باشد، جنین ممکن است سقط شود. در صورتی که معاینه لگن در بارداری توسط پزشک متخصص انجام نشود، بیماری‌های عفونی از عوارض آن خواهند بود.

شیاف پروژسترون در بارداری

پروژسترون هورمونی است که نقش مهمی در چرخه قاعدگی و حفظ جنین در ماه‌های اول دوران بارداری دارد.

این هورمون در تخمدان ها تولید شده و باعث ضخامت دیواره رحم می‌شود. تخمک بارور شده راحت‌تر به دیواره رحم ضخیم می‌چسبد.

شیاف پروژسترون در بارداری برای زنانی تجویز می شود که خونریزی و لکه‌بینی دارند و به سختی می‌تواند جنین را در رحم خود نگه دارند.

اگر تا به حال چند بار سقط جنین داشتید، استفاده از شیاف پروژسترون در دوران بارداری می‌تواند شانس بارداری موفق را افزایش دهد.

به یاد داشته باشید که پروژسترون درمان موثری برای افراد مبتلا به حاملگی خارج رحمی یا حاملگی پوچ نیست. این دو مشکل، درمانی ندارند.

تپش قلب در بارداری

اغلب اوقات، تپش قلب در بارداری نشانه مشکل خاصی نیست. خون بدن بیشتر شده است و قلب برای به جریان انداختن این میزان خون، نیاز به کار بیشتر دارد.

اگر تپش قلب به دفعات زیاد تکرار شد، باید آن را با پزشک در میان بگذارید. برخی از بیماری‌های زمینه‌ایی خطرناک می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد.

برای کاهش خطر تپش قلب در دوران بارداری، مقدار زیادی آب بنوشید، از مصرف کافئین به هر شکلی پرهیز کنید و هرگز در دوران بارداری الکل ننوشید.

تمرینات تنفس عمیق می‌تواند به تنفس درست و آرامش بدن کمک کند.

اگر تپش قلب همراه با درد قفسه سینه، مشکل تنفسی یا سرگیجه است، فورا با پزشک تماس بگیرید.

دیابت بارداری

دیابت دوران بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که مادر برای اولین بارد در دوران بارداری دچار دیابت می‌شود. مانند سایر انواع دیابت، دیابت بارداری بر نحوه استفاده سلول‌های شما از گلوکز تاثیر می‌گذارد.

در بیشتر مواقع، دیابت بارداری علائم یا نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. افزایش تشنگی و تکرر ادرار از علائم احتمالی هر نوع دیابتی است.

در دوران بارداری می توانید با خوردن غذاهای سالم، ورزش و مصرف دارو به تجویز پزشک، دیابت بارداری را کنترل کنید.

دیابت بارداری بلافاصله پس از زایمان از بین می‌رود. با این حال، برخی از زنان پس از زایمان، دچار دیابت نوع 2 می‌شوند.

سوالات متداول

بهترین وضعیت خواب در دوران بارداری چیست؟

در دوران بارداری بهتر است برای کمتر کردن فشار به اندام‌های دیگر بدن، به سمت چپ خود بخوابید.

منطقه خطر در دوران بارداری چه زمانی است؟

از شروع باردار تا انتهای هفته 6 منطقه خطر در دوران بارداری محسوب می شود. هر آسیبی در این هفته‌ها می‌تواند اثر بلند مدت بر جنین بگذارد.

قلب جنین در کدام ماه بارداری تشکیل می‌گردد؟

قلب جنین در هفته های 4 الی 6 تشکیل شده و از آن زمان شروع به تپش می‌کند.

آیا می‌توانم در دوران بارداری کافئین مصرف کنم؟

مصرف بیش از اندازه کافئین به دلیل افزایش فشار خون در دوران بارداری ممنوع است.