زانو درد یکی از شایع ترین درد هایی است که این روز ها به سراغ افراد می آید. درد این ناحیه می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی دوره ای بوده اما برخی جدی هستند و باید برای درمان آن اقدام نمود.
در این میان برخی از روش های درمانی خانگی نیز می تواند به کاهش التهاب و درد زانو کمک کند.
زانو درد معمولا به خاطر بیماری هایی مانند آرتروز یا نقرس به سراغ افراد می آید یا ضربه و فشار باعث ایجاد این درد می شود. اقداماتی مانند کاهش وزن، ورزش، ماساژ و … می تواند در بهبود هر چه زودتر زانو درد موثر باشد.
درد زانو چیست؟
در گذشته بیشتر افراد سالمند به زانو درد مبتلا می شدند اما سبک زندگی امروز سبب شده تا درد زانو در همه ی سنین مشاهده شود.
این درد با توجه به دلیل بوجود آمدن و شدتش می تواند در روند عادی زندگی اختلال ایجاد کند. زانو درد معمولا راه رفتن و استفاده از پله را سخت و دردناک می کند.
درد زانو ها می تواند عوارض بیماری های دیگری مانند: نقرس، آرتروز، عفونت های مختلف و … باشد یا به جهت ضربه، فشار و آسیب دیدن یکی از بخش های زانو ایجاد شده باشد.
درد این نقطه از بدن یکی از شایع ترن درد هایی است که افراد این روزها به آن مبتلا می شوند.
گاهی اوقات زانو درد موقتی است و پس از مدتی مدارا کردن بهبود می یابد اما گاهی این درد مزمن است و تحمل کردن آن بسیار سخت می شود به همین خاطر اگر بعد از چند روز درد زانو ها بهتر نشد، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
در این مطلب قصد داریم به بررسی علت های بروز زانو درد، علایم و نشانه ها و راه های درمانی آن بپردازیم.
علل شایع زانو درد
همان طور که پیش تر اشاره کردیم، درد زانو ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، در این جا دلایل زانو درد را به چند دسته ی کلی تقسیم می کنیم:
● آسیب دیدگی یکی از بخش های زانو
زانو ها ممکن است به دلایل مختلفی مانند: ورزش، تصادف، بالا رفتن سن، اضافه وزن و … دچار آسیب دیدگی در نواحی مختلفی شوند.
- شکستگی زانو: معمولا ضربه شدید می تواند سبب شکستگی زانو که درد فراوانی را به همراه دارد، گردد.
- آسیب دیدگی رباط: این آسیب که در اثر حرکت، تغییر جهت یا توقف ناگهانی ایجاد می شود نیز با درد همراه است.
- آسیب دیدگی مینیسک: مینیسک ها غضروف هایی در بین استخوان های زانو هستند که مانند یک ضربه گیر عمل کرده و نمی گذارند فشار به استخوان برسد. یک مینیسک آسیب دیده می توانند دلیل زانو درد باشد.
- در رفتن زانو: جا به جایی استخوان یا مفصل از جای اصلی باعث درد زانو می شود، البته این درد موقت بوده و پس از جا انداختن زانو پس از مدتی التیام می یابد.
● بیماری های دیگر
ابتلا به برخی از بیماری ها سبب می شود تا درد زانو به عنوان یکی از علائم اصلی بروز کند.
در بیماری هایی مانند آرتروز زانو که بیش از 100 نوع مختلف از آن وجود دارد، نقرس، آرتریت روماتوئید و تومور های استخوانی، یکی از علائم اصلی، زانو درد است؛ پس بهتر است افراد پس از احساس درد در زانو به پزشک مراجعه کنند تا علت اصلی آن زودترمشخص شود.
● شرایط بدنی و سبک زندگی
برخی از موارد دیگر مانند بالا رفتن سن که خطر ابتلا به عارضه های استخوانی را زیاد می کند؛ تغذیه نامناسب و نداشتن تحرک که سبب می شود افراد دچار اضافه وزن شوند؛ ورزش نکردن که ضعف عضلانی را در پی خواهد داشت؛ انجام اشتباه حرکت های ورزشی یا انجام ورزش های پرشی مانند اسکی و بسکتبال و … می تواند باعث ایجاد زانو درد شود.
آناتومی مختصر زانو
زانو که بزرگترین مفصلی است که در بدن انسان وجود دارد، بین دو استخوان ران از بال و استخوان درشت نی از پایین قرار گرفته است.
قسمت برجسته ای هم که در جلوی مفصل زانو قرار دارد، استخوان کشکک زانو نام دارد.
● غضروف های داخلی زانو
میان استخوان های بالای و پایینی زانو، غضروف های داخلی زانو قرار دارند تا از اصطکاک استخوان به هم جلوگیری شود، در واقع غضروف ها از ساییدگی استخوان جلوگیری می کنند.
مایع روغنی شکلی به نام سینوویال نیز بین دو سطح غضروفی وجود دارد تا عضروف ها به نرمی روی هم بلغرند و حرکت مفصل نرم و بی صدا باشد.
● لیگامان
زانو دارای 4 لیگامان است، این اجزا در واقع محدوده ی حرکتی زانو را مشخص می کنند.
لیگامان هایی با نام لیگامان جانبی داخلی و لیگامان جانبی خارجی از حرکت زانو به داخل و خارج و دو لیگامان دیگر که لیگامان های صلیبی نام دارند از حرکت زانو به جلو عقب جلوگیری می کنند.
● مینیسک های زانو
مینیسک های زانو که نقشی شبیه به واشر را دارند دو تا هستند یکی در داخل و یکی خارج زانو قرار گرفته است.
این اعضا نیرو های وارد شده به زانو را به طور مساوی به استخوان های دیگر منتقل می کنند.
● عضلات زانو
عضلات چهار سر ران و عضلات همسترینگ باعث حرکت زانو و در واقع خم و راست کردن آن می شوند.
● تاندون های زانو
تاندون ها اجزایی هستند که مانند طناب عضلات را به استخوان ها متصل می کنند. تاندون ها با کشیدن یا رها کردن عضله ها امکان حرکت را ایجاد می کنند.
● اعصاب زانو
عصب سیاتیک از پشت زانو حرکت کرده و در داخل زانو به دو عصب تیبیا و پرونئال تقسیم می شود
● شریان داخل زانو
شریان پوپلیتئال در داخل زانو خون را از آئورت به پنجه ی پا می رساند.
● ورید های زانو
ورید پوپلیتئال خون را از ساق پا و ران جمع آوری کرده و به قلب برمی‌گرداند.
برخی از مشکلات رایج زانو
- التهاب و قرمزی زانو
- درد زانو
- مشکل در حرکت مفصل زانو
- کاهش دامنه ی حرکتی افراد
- ساییدگی مفصل زانو( آرتروز)
- آرتریت روماتوئید
چگونه درد و تورم زانو را کاهش دهیم؟
در صورت داشتن درد مداوم در زانو، افراد باید حتما به پزشک مراجعه کنند تا پزشک با تشخیص علت درد دارو درمانی، حرکت درمانی یا فیزیوتراپی را آغاز کند؛ اما در مواقعی تورم و التهاب زانو سبب درد شده و افراد نیاز دارند تا مراجعه به پزشک قدری آن را التیام بخشند، می توانند یکی از راه های زیر را امتحان کنند.
● مصرف مواد غذایی موثر
تصحیح رژیم غذایی در گام اول برای پایین آوردن وزن و دوری از چاقی که باعث فشار مضاعف بر زانو ها و افزایش زانو درد می شود، لازم است.
از سوی دیگر گنجاندن خوراکی های مفید و ضد التهابی مانند، میوه و سبزیجات، ماهی و غذاهای دریایی، سیر، زرد چوبه، زنجبیل و … می تواند در کاهش تورم زانو موثر باشد.
● فعالیت بدنی و ورزش
داشتن فعالیت و انجام ورزش هایی که به زانو فشاری نمی آورد می توانند به کاهش تورم و درد زانو کمک کند.
همان طور که اشاره کردیم یکی از دلایل اصلی زانو درد ضعف عضلانی است، فعالیت بدنی و انجام ورزش هایی مانند پیاده روی می توانند در تقویت غضروف ها و قوی شدن ماهیچه ها موثر باشد.
● ماساژ
ماساژ اصولی می تواند التهاب زانو را کم کند، این ماساژ هم توسط ماسور های حرفه ای انجام می شود و هم افراد می توانند پس از یادگیری، خود در خانه آن را انجام دهند.
در ماساژ زانو کشش و جمع کردن آرام، ضربه های ملایم و … به ترتیب انجام می شود.
بسیاری کارشناسان معتقدند استفاده از روغن های گیاهی مسکن در ماساژ، می تواند اثر بخشی آن در التیام زانو درد را چند برابر کند.
● کمپرس سرد یا گرم
کمپرس سرد و گرم باید حتما با توصیه پزشک انجام شود و در بسیاری از مواقع به دلیل منقبض و منبسط کردن ماهیچه ها زانو درد را کاهش می دهد.
● مکمل های دارویی
از آن جایی که ممکن است بسیاری از زانو درد ها به خاطرکمبود کلسیم و مشکلات استخوانی مانند، پوکی استخوان، کاهش استحکام استخوان ها و … ایجاد شود، مصرف مکمل هایی که به سلامت استخوان کمک می کند بسیار مفید است.
مکمل کلسی هیل ایکس مارت که هر قرص آن کلسیمی برابر با مصرف دو کاسه ماست دارد، یکی از بهترین مکمل هایی است که برای کاهش زانو درد می توان از آن استفاده کرد.
این مکمل علاوه بر کلسیم دارای ویتامین های K، D3 و E است که به تراکم استخوان کمک کرده و مانع ضعف عضلانی می شوند.
مشکلات زانو چگونه تشخیص داده می شود؟
گفتیم که دلایل متفاوتی سبب ایجاد مشکلات در زانو می شود که درد زانو نشانه ی اصلی آن است. برای درمان این درد ابتدا باید دلیل ابتلا به درستی مشخص شود.
برای دردهای زانو باید به پزشک متخصص مراجعه کرد، پزشک های متخصص ارتوپد، روماتولوژیست ها، متخصصین طب فیزیکی و متخصصین درد می تواند در این زمینه به بیماران کمک کنند.
برای این که دلیل درد زانو مشخص شود، پزشک در معاینه، سوالاتی را در مورد علائم از بیمار می پرسد، در مرحله ی بعدی معاینه ی بالینی با دقت انجام شده و برای تشخیص بهتر معمولا از تصویربرداری و اسکن نیز کمک گرفته می شود.
بیمار در حین معاینه باید با پزشک همکاری کند و در صورتی که علائمی مانند: صدا در هنگام باز و بسته شدن زانو، قفل کردن زانو، خارج شدن زانو از جای خود هنگام تکان دادن و بازگشتن به جای خود، و … را دارد حتما او را آگاه سازد.
توجه داشته باشید که هر تخصص برای رسیدگی به یک بیماری است و ممکن است پزشک پس از تشخیص دلیل زانو درد، بیمار را به متخصص دیگری ارجاع دهد.
چه زمانی باید برای زانو درد به متخصص مدیریت درد مراجعه کنم؟
زمانی که افراد برای مدت طولانی زانو درد داشته اند و یا حتی بعد از مراجعه به متخصص و آغاز درمان دارویی درد کاهش نیافته است، مراجعه به متخصص مدیریت درد بسیار تاثیر گذار است.
این متخصص با درمان های جسمی و روان شناختی، زانو درد را کاهش داده و از مزمن شدن درد جلوگیری می کند.
سوالات متداول
چه درمان هایی می توانند درد زانو را تسکین دهند؟
ورزش های مناسب برای زانو درد، دارو های مسکن و ضدالتهاب، کاهش وزن با اصلاح رژیم غذایی، ماساژ، کمپرس سرد و گرم، آروماتراپی (استفاده از روغن های گیاهی در موضع درد) و طب سوزنی
علائم و نشانه های زانو درد چیست؟
تورم و قرمزی، احساس گرما در داخل مفصل، درد پایدار و تیر کشیدن در هنگام حرکت، ناتوانی در باز کردن کامل یا خم کردن زانو، صداهای غیرطبیعی و ضعف و در اصطلاح خالی کردن زانو
علت زانو درد چیست؟
آسیب دیدگی بخش های مختلف زانو در اثر ضربه، تصادف و …، بیماری هایی مانند: آرتروز، نقرس، تومورهای استخوانی و …، انجام ورزش های پرشی مانند بسکتبال، ایستادن برای مدت طولانی، چاقی و انجام اشتباه حرکت های ورزشی
از کجا بفهمیم درد زانو آرتروز است یا چیز دیگری؟
آرتروز در اثر ساییدگی مفاصل زانو ایجاد می شود و معمولا افراد بالای 60 سال به آن مبتلا می شوند. معمولا در آرتروز تنها یک بخش از زانو درد می کند در صورتی که دلایل دیگر زانو درد معمولا باعث احساس درد در تمام زانو می شوند. مهم ترین علائم آرتروز عبارتند از : التهاب، تورم اطراف مفصل زانو، درد در هنگام پیاده روی، درد پس از استراحت و … . البته تشخیص قطعی این که زانو درد به خاطر آرتروز است یا علت دیگری دارد تنها با مراجعه به پزشک معلوم می شود.
چگونه بفهمم درد زانوی من جدی است؟
اگر درد زانو دلیل جدی نداشته باشد، پس از چند روز استراحت و کاهش فشار و استفاده از درمان های خانگی بهبود می یابد، در غیر این صورت درد زانو مزمن شده و برای پیدا کردن دلیل آن باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
آیا پیاده روی برای زانو درد مفید است؟
ورزش های هوازی و پیاده روی کوتاه مدتی که به زانو فشار نیاورد، با تقویت غضروف ها و عضلات پا و زانو می تواند در کاهش درد زانو موثر باشد.
