آرتروز زانو چیست؟
اگر غضروف مفصل زانو ملتهب شده و ساییده شود، فرد دچار آرتروز زانو خواهد شد. غضروف عضوی است که به خم و راست شدن زانو کمک می کند، زمانیکه غضروف ساییده شود، فاصله بین استخوان ها کاهش یافته و استخوان ها روی هم ساییده می شوند.
بطور دقیق تر اگر غضروف میان استخوان ران وساق پا ملتهب شده و یا ساییده شود، آرتروز زانو پدید خواهد آمد.
آرتروز زانو عارضه ای است که به مرور زمان و افزایش سن با تجزیه غضروف زانو، درد و التهاب آن بیشتر شده و ممکن است مفاصل دیگر را نیز درگیر کند.
این عارضه در صورت عدم درمان راه رفتن و بالا رفتن از پله ها و انجام فعالیت های روزمره افراد را دشوار خواهد ساخت.
آشنایی با مفصل زانو
جاییکه سه استخوان ران (فمور)، ساق پا (درشت نی) و کاسه زانو (کشکک) به هم می رسند، محل تشکیل مفصل زانو است، همچنین انتهای هرکدام از استخوان ها بالشتکی به نام غضروف قرار دارد که از ساییدگی استخوان ها بر یکدیگر ممانعت می کند.
مفاصل زانو به حرکت دادن پاها، حمایت از بدن حین ایستادن و حرکت کردن و حفظ تعاد بدن کمک می کنند و هر عارضه ای نظیر آرتروز زانو که به این مفاصل آسیب وارد کند در فعالیت های یاد شده را نیز با اختلال همراه خواهد کرد.
علت آرتروز زانو
در اصل علت آرتروز زانو ژنتیکی است. تاکنون ژن های زیادی کشف شده و همچنان محققان عقیده دارند که ژن های بیشتری کشف خواهند شد.
ممکن است ژن آرتروز در بدن فرد وجود داشته باشد و بر اثر عوامل محرکی چون ویروس، آسیب و … خود را به صورت های گوناگونی نظیر آرتروز زانو نشان دهد.
عوامل محرک ژن آرتروز که هرکدام می توانند علت آرتروز زانو باشند، شامل موارد ذیل است:
سن
اغلب این عارضه در افراد مسن در مقایسه با جوانان بیشتر است و می توان سن را علت آرتروز زانو جهت تحریک ژن موثر بر آن در نظر گرفت.
ناهنجاری های استخوانی
افرادی که به طور مادرزادی استخوان ها و مفاصلی کج دارند، بیشتر در معرض آرتروز قرار خواهند داشت، لذا نامتناسب بودن رشد استخوان ها می تواند علت آرتروز زانو باشد.
نقرس
افراد با بیماری نقرس بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند، لذا نقرس را می توان یکی از عوامل محرک و علت آرتروز زانو در نظر گرفت.
صدمات و آسیب های بدنی
صدمات و آسیب های زانو می تواند زمینه ساز عارضه زا نو بوده و سبب از بین رفتن و ساییده شدن غضروف مفصل زانو شودو
فعالیت های غیر استاندارد
برخی از فعالیت هایی که به طور طولانی مدت و به صورت غیر استاندارد صورت می گیرد می تواند زمینه ساز آرتروز زانو باشد.
برای مثال انجام حرکات ورزشی نامناسب و غیر اصولی در ورزش های مختلف را می توان علت آرتروز زانو در نظر گرفت.
اضافه وزن
اضافه وزن سبب اعمال فشار بیشتر بر مفاصل زانو شده و به دنبال آن غضروف مفاصل ملتهب شده و به مرور زمان از بین می رود.
شاید یکی از ساده ترین و در عین حال تأثیرگذارترین علت آرتروز زانو اضافه وزن باشد که سبب فشار بیشتر بر مفاصل زانو و ساییدگی و از بین رفتن آن ها می شود.
اولین علائم آرتروز زانو
آرتروز زانو ناشی از ساییده شدن غضروف مفصل زانو است. هرچه این غضروف بیشتر ساییده شود، استخوان ها حین حرکت بر هم ساییده می شوند و بیماری فرد دردناک تر می شود.
از اولین علائم آرتروز زانو می توان به علائم زیر اشاره کرد:
- احساس درد، حساسیت و سفتی در مفاصل زانو
- التهاب در داخل مفصل زانو و اطراف آن
- مشکل حرکتی ناشی از محدودیت حرکت مفاصل
- پوستی قرمز، گرم و متورم روی مفصل آسیب دیده
- ضعف و تحلیل در عضلات به ویژه عضلات چهار سر ران
علائم آرتروز زانو
از علائم آرتروز زانو می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آرتروز زانو عارضه ای است که با ورزش، راه رفتن و یا ایستادن های طولانی مدت تشدید می شود.
زانو درد یکی از نشانه های آرتروز زانو است که با فعالیت های روزمره تشدید می شود، به ویژه زانو درد را می توان به عنوان یکی از مهمترین علائم آرتروز زانو در جوانی دانست.
افزایش تدریجی درد زانو یکی از علائم آرتروز زانو است، اغلب در صبح و پس از مدتی غیر فعال بودن این درد احساس می شود و بعدها با انجام فعالیت های روزمره نظیر از حالت نشسته به حالت ایستاده تغییر وضعیت دادن، بالا رفتن از پله و … تشدید می شود.
خم و یا صاف شدن زانو با این عارضه مشکل می شود و مشکل در حرکت زانو را می توان از علائم آرتروز زانو در نظر گرفت.
گرفتگی و قفل شدن زانو به خصوص زمانیکه شدت التهاب و ساییدگی در غضروف زیاد باشد، بیش از پیش رخ می دهد و از مهمترین علائم آرتروز زانو است.
شنیده شدن صدای ترک خوردگی، کلیک و یا ضربه خوردن که به کریپتوس معروف است، در زمان آرتروز زانو رایج است.
این عارضه در حرکت افراد تأثیر گذاشته و سبب کاهش حرکت افراد می شود. ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره به صورت تدریجی را می توان از علائم آرتروز زانو دانست.
انواع آرتروز زانو
انواع مختلفی از آرتروز شایع است، اما از مهمترین انواع آرتروز که مفاصل زانو را بیش از پیش تحت تأثیر قرار می دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
استئوآرتریت (OA)
در این حالت غضروف سه استخوان زانو از بین رفته و استخوان ها بر یکدیگر ساییده می شوند.
این نوع از آرتروز زانو با درد، سفتی و محدودیت های حرکتی همراه است.
آرتریت روماتوئید (RA)
آرتریت روماتوئید بیماری خود ایمنی است و زمانی ایجاد می گردد که سیستم ایمنی از فرد در برابر عفونت، آسیب و سم محافظت کرده و منجر به التهاب داخلی یا خارجی گردد.
آرتروز نیز در نتیجه التهاب مفصل زانو ایجاد می شود.
آرتروز زانو چقدر شایع است؟
آرتروز زانو بسیار شایع است و حدود 46% افراد در طول دوران زندگی به آن مبتلا می شوند. این بیماری در زنان شیوع بیشتری نسبت به مران دارد.
اغلب زنان با افزایش سن بعد از 40 سالگی به این عارضه مبتلا می شوند.
آرتروز زانو ناشی از ساییده شدن و از بین رفتن غضروف مفصل زانو است. هرچه غضروف زانو نرم تر شده، ترک خورده، نازک شده و از بین برود شدت آرتروز بیشتر خواهد بود.
چون غضروف نظیر سایر بافت های بدن نمی تواند به راحتی خود را ترمیم کند، لذا آرتروز، آسیب و عارضه ای پایدار است.
چه کسانی به آرتروز زانو مبتلا می شوند؟
ابتلا به عارضه آرتروز زانو در افراد مسن شایع است، با افزایش سن احتمال ساییدگی غضروف مفصل زانو بیشتر می شود.
آرتروز می تواند عامل ژنتیکی داشته باشد و افرادی که خانواده و نزدیکان آنها آرتروز داشته باشند، احتمال ابتلا در آن ها بیشتر است.
اضافه وزن یکی از عوامل ابتلا به آرتروز زانو است و سبب التهاب و ساییدگی غضروف مفصل زانو می شود.
آسیب های مزمن به مفصل زانو با گذشت زمان به آرتروز زانو تبدیل می شوند. انجام مکرر فعالیت های کاری و یا ورزشی که منجر به فشار بر مفصل زانو می شود با مرور زمان به آرتروز تبدیل می شود.
از لحاظ جنسیتی زنان یائسه در مقایسه با مردان بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند و علائم آرتروز زانو در زنان در مقایسه با مردان شدیدتر است. افراد با بیماری های خودایمنی نظیر آرتریت روماتوئید در معرض ابتلا به آرتروز زانو خواهند بود.
افرادی که پارامترهای نشاندهنده سلامتی مناسبی ندارند، برای مثال افراد دیابتی با کلسترول بالا و یا افرادی که سطح بالای آهن در خون خود داشته و یا سطح ویتامین D پایین دارند، احتمال ابتلا بالایی به این عارضه دارند.
آیا آرتروز زانو باعث تورم آن می شود؟
آرتروز زانو می تواند با تورم و التهاب همراه باشد. درجه این تورم متفاوت است، اگر تورم زیاد باشد احتمال تشکیل خارهای استخوانی زیاد است؛ اگر تورم کمتر باشد، احتمال جمع شدن مایع اضافی اطراف مفصل زانو وجود خواهد داشت.
آرتروز زانو ناشی از آرتریت روماتوئید (RA) با تورم و التهاب همراه بوده و آرتروز ناشی از OA علائم دیگری خواهد داشت.
آرتروز در کجای زانو ممکن است رخ دهد؟
آرتروز زانو می تواند در یک قسمت خاص از زانو مانند جلو زانو یا در قسمت داخلی مفصل زانو و یا کنار زانو در قسمت خارجی مفصل زانو رخ دهد.
این درد با فعالیت، بالا و پایین رفتن از پله ها و انجام حرکات روزمره تشدید می شود.
اگر آسیب در قسمت داخلی مفصل زانو باشد، درد ناشی از آرتروز هنگام بلند شدن و یا بالارفتن از پله ها تشدید می شود.
آرتروز زانو چگونه تشخیص داده می شود؟
اغلب پزشکان جهت تشخیص آرتروز زانو از آزمایش ها و روش های تشخیصی زیر استفاده می کنند:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام برخی از معاینات بالینی
- استفاده از اشعه ایکس به منظور تشخیص غضروف زانوی از دست رفته
روش های تشخیصی دیگری چون ام آر آی و سی تی اسکن در مقایسه با روش های تشخیصی دیگر کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.
آرتروز زانو چگونه درمان می شود؟
یکی از روش ها جهت درمان آرتروز زانو، دارو درمانی است. از آنجا که آرتروز زانو در پی التهاب غضروف مفصل زانو ایجاد می گردد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن را می توان از مفیدترین داروها جهت درمان آن در نظر گرفت.
اغلب پزشکان برای بیماران با علائم شدیدتر تزریق استروئید را توصیه می کنند، البته تزریق مکرر و بیش از اندازه به مرور زمان آسیب رسان خواهد بود.
افراد با علائم خفیف جهت درمان از داروهای موضعی استفاده می کنند، داروهایی چون ژل دیکلوفناک به عنوان درمان آرتروز زانو در خانه مفید و موثر خواهند بود.
در صورتی که این عارضه در افراد شدید باشد و سبب از بین رفتن کامل غضروف مفصل زانو شده باشد، از روش های دیگری مانند آرتروسکوپی زانو و بعضا عمل جراحی جهت درمان استفاده خواهد شد.
برای آرتروز زانو چی خوبه؟
یکی از موارد مفید جهت بهبود آرتروز زانو ورزش است، انجام ورزش هایی چون دوچرخه سواری، قایقرانی، شنا، ایروبیک در آب، پیاده روی و تای چی سبب کاهش درد و التهاب آرتروز زانو می شود.
مصرف برخی از میوه ها و سبزیجات آنتی اکسیدان دار مانند سیب، پیاز، موسیر و توت فرنگی به کاهش التهاب در آرتروز کمک می کند، همچنین مصرف روفن ماهی حاوی امگا 3 تا اندازه زیادی به کاهش درد مفصل زانو و کاهش التهاب در این مفصل کمک می کند.
حرکت ندادن زانو به بهبود آرتروز زانو کمکی نکرده و تنها سبب کوتاه تر و ضعیف تر شدن رباط ها، تاندون ها و عضلات اطراف آن ها می شوند، اغلب فیزیوتراپی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که انجام کارهای روزمره برای افراد با آرتروز سخت باشد و فرد قادر به انجام فعالیت های روزانه خود نباشد.
با آرتروز زانو چه کارهایی را نباید انجام داد؟
توصیه می گردد با وجود آرتروز زانو، افراد از انجام فعالیت های زیر خودداری کنند:
- پرهیز از استراحت زیاد
- پرهیز از نادیده گرفتن اضافه وزن
- پرهیز از خجالت کشیدن در خصوص استفاده از عصا، آتل ها و یا بریس ها
- پرهیز از استفاده از کفش های غیر استاندارد با کفی نامناسب
- پرهیز از انجام تمرینات سنگین شامل دویدن، پریدن و …
- پرهیز از تحمل بارهای اضافی
بهترین قرص برای بهبود آرتروز زانو
به منظور درمان و بهبود آرتروز زانو و درد ناشی از آن، داروها و مکمل های زیادی وجود دارد که یکی از بهترین و موثرترین این مکمل ها، مکمل آرتونیک است.
آرتونیک با ترکیبات خود شامل کلاژن، کندروئیتین، متیل سولفونیل متان و هیالورونیک اسید نتایج شگفت آوری در بهبود درد ناشی از آرتروز زانو خواهد داشت.
با افزایش سن سطح کلاژن بدن کاهش می یابد و شاید همین علت ابتلا به آرتروز در سنین بالا باشد. کلاژن با از بین بردن سفتی مفاصل و بهبود علائم آرتروز به درمان آن کمک می کند.
کندروئیتین از تخریب بیشتر غضروف زانو جلوگیری و به مکانیسم ترمیم غضروف کمک می کند. نازک شدن و از بین رفتن غضروف مفصل زانو از عوامل اصلی آرتروز زانو است.
متیل سولفونیل متان یا MSM سبب کاهش درد و تورم ناشی از آرتروز در مفصل می شود، همچنین ازن ترکیب خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی زیادی دارد.
هیالورونیک اسید این مکمل نیز با هیدراته نگه داشتن مفاصل از ساییده شدن استخوان ها بر هم که سبب آرتروز زانو شدید می شود، جلوگیری می کند.
سوالات متداول
آیا آرتروز زانو دائمی است؟
آسیب به غضروف مفاصل زانو و تحلیل و ساییدگی آن ها برگشت ناپذیر بوده و تنها با استفاده از روش های درمانی به صورت غیر جراحی و یا جراحی می توان به کاهش درد والتهاب غضروف پرداخته و از طریق افزایش انعطاف پذیری مفاصل به بهبود کیفیت زندگی افراد در انجام فعالیت های روزمره کمک کرد.
آیا پیاده روی برای آرتروز زانو مفید است؟
بله، پیاده روی در سطوح صاف با استفاده از کفش ورزشی مناسب یکی از روش های تأثیرگذار جهت تسکین درد، سفتی و تورم مفاصل زانو است. حرکت دادن پاها با سرعتی ملایم سبب کشش عضلات شده و این می تواند در کاهش درد ناشی از آرتروز زانو موثر باشد.
آیا می توانم با آرتروز زانو اسکات بزنم؟
اسکات زدن سبب تقویت ساق، لگن و عضلات چهار سر زانو می شود و از طریق پایداری مفاصل به پیشگیری از آرتروز زانو کمک می کند. تا زمانی که افراد بتوانند با کمترین درد و احساس ناراحتی در مفاصل زانو خود حرکت اسکات را به صورت نیمه انجام دهند، انجام آن مفید خواهد بود.
درمان آرتروز زانو چقدر طول می کشد؟
درمان آرتروز به طور قطعی امکان پذیر نبوده و تنها با استفاده از روش هایی بنا به درجه این عارضه می توان درد و التهاب ناشی از آن را کاهش داد. با استفاده از روش هایی چون ورزش های مناسب، کاهش وزن، فیزیوتراپی، دارو درمانی، تزریق کورتیکواستروئیدها و … می توان به کاهش درد و التهاب آرتروز زانو پرداخت و مدت زمان تأثیرگذاری هرکدام از روش های یاد شده متفاوت است.
