مراحل رشد جنین و تغییرات آن یکی از جالب ترین پدیده های جهان آفرینش است. در این مطلب قصد داریم توضیح مراحل رشد جنین را از اولین هفته ها که لقاح صورت می گیرد شروع و سپس به هفته ی 27 که جنین سیکل خواب و بیداری منظمی دارد، یا هفته ی 34 که رشد فیزیکی و تغییرات فیزیکی عمده یان صورت می گیرد رسیده و در نهایت زمان زایمان را مشخص نماییم.
با دانستن جدول رشد هفتگی جنین، متوجه می شویدکه جنین شما چقدر بزرگ شده و در چه حالی است.
هفته اول بارداری (لقاح)
در شروع اولین هفته ی بارداری خانم ها تخمک گذاری می کنند و در صورتی که اسپرم با موفقیت به تخمک نفوذ کند، حدود 12 تا 14 ساعت بعد، باروری اتفاق می افتد. پس در باروری تخمک و اسپرم در پروسه ای به نام لقاح با هم تماس پیدا می کنند و نتیجه ی این تماس تشکیل نطفه است. این عمل در لوله ای به نام فالوپ رخ می دهد و نطفه یا همان تخمک بارور شده، چندین بار به سلول های مختلف تقسیم شده و به بلاستوسیست تبدیل می شود، بلاستوسیست در لوله ی فالوپ حرکت کرده و در نهایت وارد رحم می شود.
هفته دوم بارداری
بدن مادر در حال انجام اولین مقدمات برای ورود جنین است. در چند روز گذشته، افزایش استروژن و پروژسترون باعث ضخیم شدن تخمدان می شود تا بتواند تخم بارور شده را در خود جای دهد. در همین حال، تخمک های تخمدان در کیسه های پر از مایع به نام فولیکول بالغ می شوند. در طی تخمک گذاری، تخمک از فولیکول خود آزاد می شود و از تخمدان به لوله فالوپ می رود. همچنین تخمک گذاری نباید در اواسط سیکل قاعدگی اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، خانمی با سیکل 28 روزه ممکن است بین روزهای 9 تا 21 سیکل تخمک گذاری کند.
هفته سوم بارداری ( لانه گزینی )
تا این جا متوجه شدیم که لقاح اولین مرحله از مراحل رشد جنین است و در بلاستوسیست وارد رحم می شود. همان طور که گفتیم بلاستوسیست از تقسیم سلولی تشکیل می شود، در واقع سلول نطفه به دو سلول و سپس به ترتیب به چهار و هشت و ….. تقسیم می شود، در نتیجه بلاستوسیست را می توان یک توده ی سلولی نامید. این توده ی سلولی توتی شکل به محض ورود به رحم به دیواره ی آن چسبیده و از دیواره ی رحم تغذیه کرده و مواد مغذی و اکسیژن را از بدن مادر می گیرد.
از سوی دیگر بلاستوسیت با ترشح هورمون HCG که هورمون بارداری نام دارد، خبر بارداری را به تخمدان می رساند تا آزاد کردن تخمک را متوقف سازد.
هفته چهارم بارداری
چهار هفتگی یا همان یک ماهگی در بارداری زمانی است که جنین رسما تشکیل شده است. در این زمان جنین یک ماهه بسیار کوچک و به اندازه ی یک تخم خشخاش است.
هفته پنجم بارداری
در این مرحله از مراحل رشد جنین، از لحاظ ظاهری بیش از آن که شبیه به انسان باشد شبیه به بچه قورباغه است و به اندازه ی یک دانه کنجد شده، سیستم گردش خون در این مرحله شکل می گیرد و قلب شروع به تپش می کند.
هفته ششم بارداری
هفته ی ششم از مراحل تشکیل جنین آغاز شکل گیری بینی، گوش و دهان است و در این مرحله روده ها و مغز نیز شروع به رشد می کنند. جنین در این هفته به اندازه ی یک عدس است.
هفته هفتم بارداری
هفته ی هفتم، اندازه ی جنین تقریبا دو برابر هفته ی قبل شده و دست ها پاهایی شبیه پارو از بدن بیرون می زنند، در این مرحله جنین یک دم کوچک دارد که به زودی ناپدید می شود. این مرحله جنین به اندازه ی یک بلوبری است.
هفته هشتم بارداری
در هفته ی هشتم جنین دو ماهه به اندازه ی یک لوبیاست و با این که شما حرکتش را حس نمی کنید، اما او حرکت خود را آغاز کرده، مسیر های عصبی و لوله های تنفسی در این قسمت از مراحل رشد جنین شکل می گیرند.
اگر میخواهید درباره مراحل تکامل جنین اطلاعات بیشتری بدست بیاورید، مقاله سیر تکامل جنین را مطالعه فرمایید.
هفته نهم بارداری
در این مرحله جنین به اندازه ی یک انگور شده و دمش ناپدید میگردد. با این که در این مرحله وزنی ندارد اما از این پس به سرعت شروع به وزن گرفتن می کند.
هفته دهم بارداری
در هفته ی دهم از مراحل رشد جنین، اندازه ی آن به قدر یک کامکوات بوده و با این که پوست هنوز شفاف است اما جزییاتی مانند ناخن ها در حال بوجود آمدن هستند.
هفته یازدهم بارداری
در این مرحله جنین کاملا رشد کرده و حتی خود را می کشد، لگد می زند و سکسکه می کند، اما مادر هنوز چیزی حس نمی کند. اندازه ی جنین در این هفته به قدر یک انجیر است.
هفته دوازدهم بارداری
در این هفته جنین حرکات جدیدی مثل باز وبسته کردن دست و خم شدن انگشتان پا را تجربه می کند، حتی دهان حرکاتی شبیه به مکیدن خواهد داشت. جنین سه ماهه در این جا به اندازه ی یک لیموترش کوچک شده است.
هفته سیزدهم بارداری
هفته ی سیزدهم از مراحل رشد جنین، آخرین هفته از سه ماه ی اول بارداری است، جنین به اندازه ی یک غلاف نخود شده و حالا دیگر صاحب اثر انگشت است. در پایان سه ماهه ی اول خطر سقط کاهش پیدا می کند و علایم اولیه بارداری در مادران مانند: تهوع صبحگاهی و خستگی معمولا از بین می رود.
هفته چهاردهم بارداری
در آغاز ماه چهارم بارداری و این قسمت از مراحل رشد جنین، کلیه و مغز فعالیت خود را شروع می کنند و اندازه ی جنین به یک لیمو ترش بزرگ نزدیک می شود.
هفته پانزدهم بارداری
در این هفته جنین به اندازه ی یک سیب است و با این که پلک ها در حالت بسته قرار دارد اما نور را حس می کند.
هفته شانزدهم بارداری
در این مرحله از مراحل رشد جنین، کودک به اندازه ی یک آواکادوو شده و اعضایی مانند پا و گوش به شکل نهایی نزدیک تر می شوند.
هفته هفدهم بارداری
اسکلت غضروفی بدن جنین در این مرحله به استخوان تبدیل می شود و در حالی که کودک به اندازه ی یک شلغم است، استحکام بند ناف بیشتر می گردد.
هفته هجدهم بارداری
در این هفته از مراحل رشد جنین، ممکن است بتوان جنسیت کودک که حالا به اندازه ی یک فلفل دلمه است را تشخیص داد.
هفته نوزدهم بارداری
در این هفته حواس پنجگانه کودک در حال رشد است و بهترین فرصت است تا مادر و پدر با کودک حرف بزنند چون ممکن است صدای آن ها را بشنود.
هفته بیستم بارداری
حالا جنینی که به اندازه ی موز است قورت دادن را شروع می کند.
هفته بیست و یکم بارداری
این مرحله جنین به اندازه ی هویج است و حالا کاملا به دیواره های رحم لگد می زند.
هفته بیست و دوم بارداری
در این هفته از مراحل رشد جنین، کودک تصوری مینیاتوری دارد و لب و ابروها واضح تر شده اند اما هنوز رنگدانه های چشم تولید نشده است.
هفته بیست و سوم بارداری
در این مرحله از مراحل رشد جنین صدا های بیرون واضح تر شده اند و اندازه اش به قدر یک انبه ی بزرگ است.
هفته بیست و چهارم بارداری
در این قسمت جنین به اندازه ی یک خوشه ی ذرت و بسیار لاغر است اما از این پس شروع به چاق شدن می کند.
هفته بیست و پنجم بارداری
در این قسمت از مراحل رشد جنین پوست چروکیده با چربی پر شده و رشد موها شروع می گردد.
هفته بیست و ششم بارداری
کودک شما اکنون در حال دم و بازدم مایع آمنیوتیک است که به رشد ریه های او کمک می کند. این حرکات تنفسی تمرین خوبی برای اولین تنفس هوا در بدو تولد است.
هفته بیست و هفتم بارداری
در آخرین هفته از سه ماهه ی دوم مراحل رشد جنین، اندازه ی کودک به قدر یک گل کلم است و به جهت فعالیت کامل مغز طبق برنامه ی منظمی می خوابد و بیدار می شود.
هفته بیست و هشتم بارداری
در این هفته جنین به اندازه ی یک بادمجان بزرگ است، مژه هایش رشد کرده و می تواند پلک بزند.
هفته بیست و نهم بارداری
کودک در این مرحله از مراحل رشد جنین، به اندازه ی یک کدو حلوایی است و سر بزرگ می شود تا برای رشد مغز جا باز شود.
هفته سی ام بارداری
جنین در این هفته به اندازه ی یک کلم بزرگ بوده و مایع آمنیوتیک آن را احاطه کرده است.
هفته سی و یکم بارداری
کودک در این بخش از مراحل رشد جنین به اندازه ی یک نارگیل است و حالا می تواند سر خود را تکان دهد.
هفته سی و دوم بارداری
در این بخش از مراحل رشد جنین وزن گیری آغاز می شود.
هفته سی و سوم بارداری
در این هفته جنین به اندازه ی یک آناناس است.
هفته سی و چهارم بارداری
در این بخش از مراحل رشد جنین، سیستم عصبی مرکزی و ریه کامل می شود. بسیاری از کودکان بین هفته ی 34 تا 37 به دنیا می آیند که بسیار طبیعی است.
هفته سی و پنجم بارداری
در این هفته کلیه ها و کبد کامل می شوند.
هفته سی و ششم بارداری
در این مرحله از مراحل رشد جنین ماده ی مومی شکل و موهایی که از پوست جنین محافظت می کرد، از بین می رود.
هفته سی و هفتم بارداری
در این دوره جنین به یک نوزاد در بدو تولد شباهت زیادی دارد و زمان زیادی تا زایمان نمانده است.
هفته سی و هشتم بارداری
در این هفته عنبیه شکل می گیرد اما امکان تغییر رنگدانه ها تا یک سال بعد از تولد وجود دارد.
هفته سی و نهم بارداری
در این قسمت از مراحل رشد جنین، رشد جسمانی کودک کامل شده است، اما او همچنان مشغول چاق شدن و بزرگ شدن خواهد بود. اندازه ی جنین، به یک هندوانه ی کوچک نزدیک است.
هفته چهلم بارداری
در این هفته اگر زایمان اتفاق نیفتد حتما در تعیین تاریخ تخمک گذاری اشتباهی رخ داده است.
هفته چهل و یکم بارداری
این هفته از مراحل رشد جنین، زمانی است که افراد می توانند برای اولین بار کودک خود را ببینند و چرا که وقت زایمان فرا رسیده است.
مراحل رشد جنین یک قلو و چند قلو چه فرقی دارد؟
اصلی ترین تفاوت در مراحل رشد جنین چند قلو ها، در مرحله باروری تخمک است، برای مثال در دو قلو ها دو تخمک بارور شده و در نتیجه دو بلاستوسیت تشکیل می شود و به رحم راه می یابد. جالب است بدانید اکثر دو قلو ها در هفته ی 36 بارداری به دنیا می آیند.
اولین عضوی که در جنین رشد می کند کدام است؟
، مغز و قلب از اولین عضو هایی هستند که رشد خود را آغاز می کنند، اما سیستم قلبی عروقی اولین جایی است که رشد خود را کامل می کند.
آخرین چیزی که در جنین تشکیل می شود چیست؟
در مراحل رشد جنین، ریه ها و مغز، اعضایی هستن که تا آخرین هفته های بارداری، یعنی تا هفته 38 و 39 به رشد و تکامل خود ادامه می دهند.
نکات ضروری که قبل از بارداری و هنگام بارداری باید بدانیم
افراد باید آگاه باشند که برای داشتن یک بارداری سالم و آسان باید نکاتی را پیش از بارداری و در حین آن رعایت کنند:
اقدامات مهم پیش از بارداری
- انجام معاینات و آزمایش های پیش از بارداری مانند آزمایش ژنتیک
- انتخاب رژیم غذایی سالم
- رسیدن به وزن مناسب
- ورزش کردن
- عدم مصرف دخانیات و الکل
- آزمایش غربالگری سرطان دهانه ی رحم
- بررسی زمان عادت ماهانه و تخمک گذاری
- مصرف ویتامین و مکمل غذایی
اقدامات مهم هنگام بارداری
- تغذیه سالم و کامل حاوی: گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، آجیل، سبزیجات و …
- خواب کافی و مناسب: 8 ساعت در شب، 2 ساعت میانه روز
- ورزش کردن: شنا، یوگا، دوچرخه، پیاده روی، کگل
- مصرف مکمل ها و ویتامین ها تحت نظر پزشک
همان طور که دیدیم در مراقبت های پیش از بارداری و هنگام آن مصرف مکمل با نظارت پزشک توصیه شده است. شرکت نیکان فارمد مهر مکمل یدوناتل ایکس مارت را عرضه کرده که با مصرف آن پیش از باداری و حین آن، با رساندن مواد مغذی لازم به بدن می توان از کم کاری تیروئید جلوگیری نمود.
سوالات متداول
از کجا بفهمید که پسر باردار هستید؟
برخی از علایم مانند: ولع غذاهای شور، پوست و موی سالم تر مادر، ضربان قلب پایین جنین، کمتر بودن نوسانات خلق و خوی و قرار گرفتن جنین در پایین شکم به صورت تجربی خبر از باردار بودن پسر می دهند، اما این علایم پشتوانه ی علمی ندارد و برای تشخیص جنسیت باید یک یا چند آزمایش زیر صورت گیرد: آزمایش خون، آمنیوسنتز، نمونه برداری و سونوگرافی.
آیا جنین می تواند بدون ضربان قلب رشد کند؟
ممکن است به دلیل سن کم بارداری یا پایین بودن ضربان قلب جنین، صدای آن در سونوگرافی ها شنیده نشود، اما در صورتی که با تکرار سونوگرافی صدای ضربان شنیده نشود احتمال سقط بالا می رود.
کدام سه ماه برای رشد مغز مهم است؟
هفته ی 5، 6، 8 و 12 نقاط عطف شکل گیری مغز است اما هفته ی 28 تا 39 رشد وزنی مغز سه برابر می شود.
چگونه بفهمم جنین من زنده است؟
با بررسی موارد زیر می توان از سلامت جنین مطمئن شد:
- افزایش وزن مادر باردار
- بررسی موقعیت قرار گیری جنین در رحم
- حرکت جنین
- ضربان قلب
- بررسی رشد طبیعی
نوزاد کدام ماه در بارداری سریع تر رشد می کند؟
جنین در هفته 24 تا 28 برداری شروع به وزن گیری می کند.
بهترین غذا برای سه ماهگی بارداری چیست؟
مصرف ویتامین ها، مواد مغذی و مواد معدنی در تمام طول بارداری مخصوصا سه ماه اول مهم است، در این مدت مادران باردار در روز باید: 3 تا 4 وعده میوه ی تازه، 3 تا 5 وعده سبزیجات، 3 وعده لبنیات، 2 تا 3 وعده پروتئین مانند: تخم مرغ، حبوبات، ماهی، مرغ، گوشت و آجیل و 3 وعده غلات مصرف کنند.
