بارداری در حالی که یکی از پر استرسترین دوران زندگی یک زن است، یکی از هیجانانگیزترین و قابل توجهترین دوران زندگی او نیز محسوب میشود.
در حالی که ممکن است درگیر شدن در هر دو جنبه خسته کننده و هیجان انگیز بارداری آسان باشد، مهم است که مراحل مختلف و چیزهایی را که برای اطمینان از داشتن یک نوزاد سالم باید به آنها توجه کنید، درک کنید.
طبق جدول ماه های بارداری می توانید دریابید که در ماه های بارداری دقیقا چه اتفاقی میافتد و باید چکار کنید تا جنین در رحم به درستی رشد کرده و سالم به دنیا بیاید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleجدول ماه های بارداری و تغییرات هفته به هفته جنین و مادر
ماه های بارداری |
هفتههای بارداری |
علائم و نشانه های مادر |
رشد جنین |
اقدامات لازم |
سه ماهه اول |
4 |
احتمالاً هنوز باردار به نظر نمیرسید. اگر اولین بارداری شماست، ممکن است حداقل تا هفته 12 از ماه های بارداری علائم بارداری در شما بروز پیدا نکنند. با این حال، اگر این اولین نوزاد شما نیست، به دلیل این که عضلات رحم و شکم ممکن است کشیده شده باشند، زودتر متوجه علائم بارداری میشوید.
|
طول جنین 2 میلیمتر و سرعت رشد بالا است. جنین برای دریافت مواد مغذی مورد نیاز، به یک کیسه زرده کوچک متصل میشود.
|
· مراجعه به پزشک برای اطمیان از بارداری و تجویز مکملهای لازم همچون یدوناتال · آموزشهای قبل تولد · قطع مصرف الکل و سیگار و کاهش مصرف چای و قهوه · مصرف مولتی ویتامینهای بارداری و مکملهای ید · رژیم غذایی متعادل و مناسب برای زنان باردار · مراقب از سلامت جسمی و روانی |
5 |
سیستم عصبی جنین در حال رشد است و مغز و نخاع در حال شکلگیری هستند. قلب کوچک در حال شکلگیری است و برای اولین بار در این هفته از ماه های بارداری میتپد. بسیاری از زنان در این هفته متوجه باردار بودن خود میشوند. |
صورت جنین در حال شکلگیری است. بینی ریز و چشمان کوچک در این هفته شکل میگیرد. مغز و نخاع کودک به سرعت در حال شکلگیری هستند. کودک در این زمان برخی از رگهای خونی خود را دارد و رشتهای از آنها بند ناف را تشکیل میدهد. |
||
6 |
در این مرحله از ماه های بارداری، رشد سریع بازوها،پاها گوشها اغاز میشود. علاوه بر این کبد مغز و سیستم عصبی هم کم کم در حال شکلگیری هستند. برای تامین انرژی و مواد لازم برای رشد، جنین از بدن مادر تغذیه میکند. |
در این مرحله، جنین حدود 6 میلیمتر طول دارد. یک برجستگی در جایی که قلب قرار دارد و یک برآمدگی دیگر در جایی که سر قرار خواهد گرفت وجود دارد. جوانهایی به عنوان بازوها و پاها ایجاد میوند و جای گوشها، کمی فرورفتگی ایجاد میشود. جنین با لایه نازکی از پوست شفاف پوشیده شده است. |
||
7 |
نسبت به 7 هفته قبل، خون بیشتری در بدن پمپاژ میشود. با گذراندن دوران بارداری، حجم خون تا 50 درصد افزایش می یابد. این خون اضافی تمامی اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز جنین را به رحم میرساند. سعی کنید روزانه 8 لیوان متوسط مایعات بنوشید زیرا نیاز بدن به آب در این دوره افزایش پیدا میکند. |
جنین 10 میلیتر طول دارد. مغز سریعتر از بقیه بدن رشد میکند به همین دلیل پیشانی بزرگ و پهن میشود. جوانههای اندام کوچک شروع به تشکیل غضروف میکنند که استخوانهای بازوها و پاها را میسازد. جوانههای بازو درازتر میشوند و انتهای صاف به زودی به دستهای ریز تبدیل میشوند. جنین در هر دقیقه حدود 100 سلول مغزی جدید تولید میکند. |
||
8 |
در این هفته جنین خیلی سریع رشد میکند. جفت در حال آماده شدن برای تامین مواد مغذی و اکسیژن و دفع مواد زائد است. به عنوان بخشی از این فرآیند، جفت با شاخکهای کوچکی به دیواره رحم میچسبد.
|
جنین در این هفته از ماه های بارداری حدودا 16 میلیمتر طول دارد. قسمت بالایی بدن سریعتر از قسمت پایین رشد میکند. پاها نیز بلندتر میشوند. مچ پا، ران و انگشتان پا هنوز رشد نکردهاند. |
||
9 |
طی چند هفته گذشته، سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان، هر 2 یا 3 روز در بدن شما دو برابر شده است. هنگامی که در هفته 9 از ماه های بارداری هستید، این هورمون در اوج خود است. شما همچنین سطوح بالاتری از سایر هورمونها از جمله استروژن و پروژسترون خواهید داشت. این ترکیب قدرتمند به افزایش خونرسانی به رحم کمک میکند.
|
جنین در این مرحله 22 میلیمتر طول دارد. چهره با چشمهایی که با پلکها، کمی دهان و حتی زبانی با جوانههای چشایی ریز به وجود میآیند. تمام اندامهای داخلی اصلی در حال رشد هستند. استخوانها شروع به شکلگیری میکنند. اندام تناسلی کودک نیز شروع به شکلگیری کرده است. |
||
10 |
اندازه رحم شما به اندازه یک پرتقال بزرگ است، در حالی که جنین به اندازه یک زردآلو است. نفخ و یا آروغ زدن متکرر در این هفته ناشی هورمونهای بدن است. هورمون زنانه پروژسترون ماهیچههای رحم شما را شل میکند تا بتواند همراه با رشد کودک شما منبسط شود. با این حال، در این فرآیند، ماهیچههای دستگاه گوارش شما نیز شل می شوند. |
جنین حدود 30 میلی متر طول دارد. صورت به طرز قابل توجهی قابل تشخیص است. چشمها نیمه بسته هستند اما می توانند به نور واکنش نشان دهند. گوشها شروع به شکل گیری میکنند، دهان اکنون دارای یک لب بالایی ظریف است و بینی دارای 2 سوراخ بینی کوچک است. استخوان فک نیز در حال شکلگیری و شامل نسخههای کوچکی از دندانهای شیری است.
|
· در این هفته از ماه های بارداری، کم کم باید به نوع زایمان فکر کنید. دوست دارید طبیعی زایمان کنید یا سزارین انجام دهید؟ |
|
11 |
در این مرحله، شکم شروع به برآمده شدن میکند. در صورت بروز درد، حتما به پزشک مراجعه کنید. اکنون بدن شما 50 درصد بیشتر از حد معمول خون پمپاژ می کند. خون رحم شما را تغذیه می کند، اما همچنین میتواند باعث احساس گرما، عرق کردن و سرگیجه شود. کودک شما قبلاً با کیسه زرده تغذیه شده است، اما عضو جدیدی به نام جفت در شرف استقرار است. جفت کودک را تغذیه می کند و مواد زائد را دفع می کند. |
در این مرحله جنین 41 میلیمتر طول دارد. سر هنوز بزرگ است اما بدن به سرعت در حال رشد است. انگشتان دست و پا کم کم از هم جدا میشوند. ناخنها و گوشهای کوچک شروع به رشد میکنند. |
||
12 |
در این مرحله از ماه های بارداری، جنین به طور کامل از جفت تغذیه میکند. اندازه دور کمر و سینه ها افزایش پیا میکند و بیشتر نگران این خواهید بود که آیا به اندازه کافی غذا مصرف می کنید یا نه. |
طول جنین 5.4 سانتیمتر است و 18 گرم وزن دارد. ارگانهای داخلی و ماهیچهها ساخته شدهاند. در سونوگرافی میتوان صدای تپش قلب را شنید. استخوانها در این مرحله در حال تشکیل هستند. اندام جنسی هم شروع به رشد میکند اما هنوز نمیتوان جنسیت را تعیین کرد. |
شروع به برنامهریزی برای محل زایمان کنید. نوع زایمان را هم از قبل انتخاب کردهاید. |
|
سه ماهه دوم |
13 |
برآمدگی روی شکم به سمت بالا و بیرون حرکت میکند و دیگر نیازی به ادرار مکرر نیست. پمپاژ خون در این مرحله افزایش پیدا میکند و ممکن است میل جنسی در برخی از زنان را افزایش دهد. ممکن است بیش از قبل احساس تشنگی کنید. مایعات زیاد مصرف کنید. |
جنین 7.4 سانتیمتر طول و 25 گرم وزن دارد. قسمتهای داخلی تخمدان یا بیضههای جنین به طور کامل رشد کردهاند. |
· دندانهای خود را دو بار در روز تمیز کنید، از خوردن تنقلات و نوشیدنیهای شیرین پرهیز کنید و سیگار نکشید. · از خود و جنین در برابر عفونت محافظت کنید. |
14 |
جفت پر از خون است و مواد مغذی، اکسیژن و هورمون ها را به جنین رسانده و مواد زائد مانند کربن دی اکسید را از بین میبرد. خون شما و خون نوزاد در جفت در تماس نزدیک است، اما با هم مخلوط نمیشوند. لکههای زرد روی سوتین نشانه کلاستروم یا اولین شیر مادر است. |
در این هفته از ماه های بارداری، جنین 8.5 سانتیمتر طول دارد. سر شروع به گرد شدن و تناسب با بقیه بدن میکند. در این مرحله، جنین برای اولین بار در رحم ادرار میکند و کلیهها به کار میافتند. |
||
15 |
ممکن است دردهای عجیبی در دو طرف شکم احساس کنید. این به عنوان «درد رباط گرد» شناخته میشود، بالا گرفتن پاها و استراحت میتواند تاثیرگذار باشد. در این مرحاه از ماه های بارداری، پوست شروع به خارش میکند. ممکن است استفاده از مرطوب کننده بدون عطر، پوشیدن لباس های نخی گشاد و حمام خنک مفید باشد. |
جنین 10 سانتیمتر طول و 70 گرم وزن دارد. لایهای نرم از مو روی بدن، ابروها و مژهها شروع به رشد میکنند. چشمان کودک به نوز حساس است و میتواند صدای شما و صداهای بدن شما را بشنود. |
· مراجعه به پزشک در صورت تغییر رنگ ترشحات. زیرا این ترشحات از عفونت واژن جلوگیری میکنند. |
|
16 |
در این مرحله، پزشک تستهای HIV، هپاتیت ب و سیفلیس را از شما میگیرد. در این مرحله ممکن است دچار یبوست شوید. |
جنین 11.6 سانتیمتر طول و 100 گرم وزن دارد. جنین ممکن است در این مرحله از ماه های بارداری، لبخند بزند یا اخم کند. سیستم عصبی به رشد خود ادامه میدهد و جنین میتواند دستها و پاهای خو درا تکان دهد. |
· غذاهای سرشار از فیبر بخورید. · ورزش کنید. · آب فراوان بنوشید |
|
17 |
جنین به همراه جفت در حال بزرگ شدن است. در انتهاب ماه های بارداری، جفت 500 گرم وزن خواهد داشت. رحم بالاتر امده و از ناحیه لگن خارج میشود. |
جنین 12 سانتیمتر طول و 150 گرم وزن دارد. جنین در این مرحله از ماه های بارداری میتواند چشمهای خود را باز کند، به صداهای بلند واکنش نشان دهد و دهانش را باز و بسته کند. اثر انگشت روی انگشتان جنین ایجاد میشود. |
· در صورت بروز درد غیر عادی، به پزشک مراجعه شود. |
|
18 |
در این هفته از ماه های بارداری، سینهها افزایش سایز خواهند داشت و فشار خون پایین خواهد بود. در این هفته ممکن است بتوانید تکانهای جنین را احساس کنید. روی شکم خط تیرهای به سمت پایین نمایان میود. جای نگرانی نیست. چند ماه پس از زایمان از بین میرود. |
طول جنین 14.2 سانتیمتر و وزنش 190 گرم است. رفلکس شنوایی، احساس، بلع و مکیدن کودک شما در این هفته در حال رشد است. جنین در این هفته حرکات زیادی انجام میدهد. |
· سونوگرافی دقیق برای بررسی وضعیت جسمانی جنین |
|
19 |
ممکن است بتوانید حرکت جنین در رحم خود را احساس کنید. ورزش میتواند مفید باشد اما به دلیل ترشح ریلکسین، کمی اذیتکننده شود. |
جنین 15.3 سانتیمتر طول و 240 گرم وزن دارد. دندانهای اصلی شروع به رشد کرده و زیر دندانهای شیری قرار میگیرند. |
· خواب کافی |
|
20 |
ممکن هنگام خواب، ماهیچههای ساق پا بگیرند. محل گرفتگی را محکم فشار دهید و انگشتان پا را به سمت بالا بگیرید. ورزش در طول روز میتوان این گرفتگیها را کاهش دهد. |
جنین 25.6 سانتیمتر طول و 300 گرم وزن دارد. روی بدن جنین یک لایه روغنی به نام ورنیکس قرار میگیرد که از پوست جنین در برابر خشک شدن محافظت کرده و فرایند زایمان را راحتتر میکند. |
· سونوگرافی و چک آپ جفت |
|
21 |
حرکت در این روزها از ماه های بارداری به دلیل بزرگی شکم و شل شدن مفاصل کمی سخت است. درصورت افتادن نگران جنین نباشید و به پزشک مراجعه کنید. |
جنین 26.7 سانتیمتر طول و 350 گرم وزن دارد. لایه دیگری از مو روی بدن جنین رشد میکند که باعث گرم نگه داشتن جنین میشود. این لایه قبل از تولد از بین میرود. |
· هر زمان که میتوانید، بخوابید. · مصرف 5 وعده میوه یا سبزیجات در روز |
|
22 |
در این هفته از ماه های بارداری، استرچ مارک روی شکم، رانها و یا سینهها به وجود میآید. احتمال بروز بواسیر وجود دارد. |
جنین 27.8 سانتیمتر طول و 430 گرم وزن دارد. در این مرحله از ماه های بارداری، ریههای جنین رشد میکنند. عصبهای دریافت مزه جنین هم در این هفته رشد میکنند. |
· مراجعه به پزشک در صورت دردهای مشکوک · کم کم به کارهایی که باید بعد از زایمان انجام دهید فکر کنید.
|
|
23 |
کلوستروم از سینهها ترشح میشود. به دلیل بزرگ شدن جنین، دندهها کمی از هم فاصله میگیرند و ممکن است درد بگیرند و به دلیل فشار به ریهها دچار کمبود اکسیژن شوید. |
جنین 28.9 سانتیمتر و 500 گرم وزن دارد. میان اعضای بدن جنین تناسب ایجاد میشود. جنین در این هفته از ماه های بارداری بیشتر تکان میخورد. |
· استفاده از ضد افتاب حتی در روزهای ابری · رسیدگی به سلامت روانی در کنار سلامت جسمی |
|
24 |
احساس گشنگی به دفعات بیشتر به شما دست میدهد. در صورتی که وزن اضافه کردید، نگران نشوید. دردی که درن واحی مختلف بدن ایجاد میشود طبیعی است. |
جنین 30 سانتیمتر طول و 600 گرم وزن دارد. همه چیز متناسب است اما هنوز جنین بسیار کوچک است. |
· از مصرف الکل جلوگیری کنید. |
|
25 |
ممکن است صورت، دست و پاها ورم کند که ناشی از تجمع مایعات است. درصورتی که این اتفاق همراه با سردرد مزمن، اختالل در دید یا درد در زیر دندهها باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. |
جنین 34.6 سانتیمتر طول و 660 گرم وزن دارد. جنین درا ین هفته ازم اه های بارداری به صداهای خیلی بلند واکنش داده و لگد میزند. |
· در وعدههای متعدد و به میزان کم غذا بخورید. |
|
26 |
گرفتگی پا در شب افزایش پیدا میکند. درصورتی که حرکت جنین کم شد و یا به طور کامل متوقف شد، به متخصص مراجعه کنید. |
جنین 35.6 سانتیمتر طول و 760 گرم وزن دارد. درا ین هفته از ماه های بارداری، جنین برایا ولین بار چشمهایش را باز میکند. |
· درمورد مرخصی با کارفرماستان صحبت کنید · تمرینات مقعدی را انجام دهید |
|
27 |
درا ین هفته از ماه های بارداری، ممکن است چند کیلو وزن اضافه کنید. این هفته آخرین هفتهای است که بدون مجوز پزشک میتوانید سوار هواپیما شوید. |
جنین 36.6 سانتیمتر طول و 875 گرم وزن دارد. ریهها کامل شدهاند و چربی شروع به جمع شدن زیر پوست جنین میکند. |
· به مقدار زیاد آب مصرف کنید · از مواد غذایی سرشار از فیبر استفاده کنید. |
|
سه ماهه سوم |
28 |
ممکن است در معده احساس سوزش ایجاد شود. درا ین دوره از ماه های بارداری، دچار کمر درد میشوید. صورت، پا و مچ پاهایتان کمی بیشتر ورم میکند. |
جنین 37.6 سانتیمتر طول و 1 کیلئگرم وزن دارد. ضربان قلب جنین از شما بیشتر است. با قرار دادن گوش بر شکم، میتوان صدای ضربان قلب جنین را شنید. |
· به طور مرتب دستها را بشویید. · با دستکش باغبانی کنید. · در صورتی که ابله مرغون نگرفتهاید، ازا فراد مبتلا دوری کنید. · آمادهسازی محل خواب نوزاد |
29 |
خوابیدن در این هفته راحت نیست و گرفتگی عضلات بیشتر اتفاق میافتد. درا ین هفته از ماه های بارداری، به پهلو بخوابید و یک بالشت زیر شکم و یکی دیگر بین پاهایتان قرار دهید. |
جنین 38.6 سانتیمتر طول و 1.2 کیلوگرم وزن دارد. لایه ورنیکس و مویی که برای گرم نگه داشتن بود کم کم از بین میرود. |
· از چه نوع داروی مسکن میخواهید استفاده کنید؟ · چه کسی را میخواهید هنگام زایمان کنار خود داشته باشید؟ |
|
30 |
خوابیدن در این دوره از ماه های بارداری سخت است و وقتی هم میخوابید، کابوسها رهایتان نمیند. به یاد داشته ابشید این کابوسها ناشی از اضطرابی است که دارید. |
جنین 39.9 سانتیمتر طول و 1.3 کیلوگرم وزن دارد. جنین الان میتواند ببیند. بعد از تولد نوزاد میتواند صورت مادر را در 20 تا 25 سانتیمتری خود واضح ببیند. |
· خرید سیسمونی و لباسهای مورد نیاز نوزاد · کسب اطلاعات بیشتر درمورد مراحل زایمان |
|
31 |
پزشک اندازه رحم را اندازهگیری میکند. سر جنین ممکن است رو به بالا باشد. نگران نباشید، بسیاری از جنینها تا روز زایمان نمیچرخند. |
جنین 41.1 سانتیمتر طول و 1.5 کیلوگرم وزن دارد. جنین تپلتر میشود. در این مرحله از ماه های بارداری، جنین میتواند صداها را تشخیص دهد. |
· کودک قرار است مستقیم از سینه یا از شیشه شیر بخورد؟ · از همسر یا فرزاندانتان بخواهید با جنین صحبت کنند. |
|
32 |
در چند هفته آینده، به مادر وزن و جنین وزن اضافه میشود. به دلیل رشد جنین و کمبود مکان در رحم، ممکن است بیش از پیش حرکات جنین را احساس کنید. |
جنین 42.4 سانتیتر طول و 1.7 کیلوگرم وزن دارد. تمامی اجزای بدن جنین کامل رشد کردهاند اما جنین نیاز به وزن بیشتر دارد. |
||
33 |
به دلیل وزن اضافهای که همراه دارید، ممکن است احساس خستگی بیشتری کنید. رحم ممکن است منقبض شود تا خود را برای زایمان آماده کند. |
جنین 43.7 سانتیمتر طول و 1.9 کیلوگرم وزن دارد. سیستم عصبی کامل است و همه استخوانها به جز جمجمه در حال سخت شدن هستند. |
· برای زایمان زودرس خود را اماده کنید. |
|
34 |
وقتی سر جنین به سمت پایین قرار میگیرد، برخی از نشانههای حاملگی که در طول ماه های بارداری تجربه میکردید، از بین میروند. |
جنین 45 سانتیمتر طول و 2.1 کیلوگرم وزن دارد. جنین در خود جمع شده است و مادر میتواند هر حرکت جنین را حس کند. |
· غذاهای سالم مصرف کنید. · ورزش سبک انجام دهید. · بیشتر استراحت کنید. · بر پهلو بخوابید. |
|
35 |
ممکن است متوجه ترشح ماده زرد رنگی از سینه شوید. این ماده کلوستروم نام دارد و سرشار از آنتیباکتریهای مختلف است. |
جنین 46.2 سانتیمتر طول و 2.4 کیلوگرم وزن دارد. چربی روی بدن جنین به حفظ دمای بدن بعد از خارج شدن از رحم کمک میکند. |
· آزمایشهای لازم برای تشخیص ویروسهای استریتوکوک گروه B را انجام دهید. |
|
36 |
با توجه به این که این هفته آخرین هفته از ماه های بارداری طبیعی است، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و آزمایش فشار خون، ادرار و اندازه جنین را بدهید. اگر سر جنین به سمت پایین نباشد، پزشک با انجام برخی از تمرینات جنین را تشویق به دوران میکند. |
ریههای جنین میتوانند خارج از رحم تنفس کنند، شیر بمکند و آن را هضم کنند. |
· در این مرحله از ماه های بارداری، باید همه چیز را برای زایمان اماده کنید. |
ماه های بارداری را چگونه حساب میکنید؟
ماه اول: هفته 1 تا 4
ماه دوم: هفته 5 تا 8
ماه سوم: هفته 9 تا 12
ماه چهارم: هفته 13 تا 16
ماه پنجم: هفته 17 تا 20
ماه ششم: هفته 21 تا 24
ماه هفتم: هفته 25 تا 28
ماه هشتم: هفته 29 تا 32
ماه نهم: هفته 33 تا زمان زایمان
جدول سونوگرافی بارداری
ماه های بارداری از نظر اسلام
طبق آنچه در سوره های لقمان، بقره و الاحقاف قرآن آمده است، دوران حاملگی شش ماهه است.
حاملگی زنان دارای مدت حداکثری و حداقلی است. حداقل زمان ماه های بارداری 6 ماه و حداکثر آن 9 ماه است.
طبق پروندههای پزشکی مختلف، برخی از زنان هستند که در شش یا هفت یا هشت ماهگی زایمان می کنند و فرزند متولد شده زنده می ماند.
خداوند متعال حداقل مدت حاملگی را برای ما روشن فرموده است زیرا احکام شرعی بر آن جاری است، مانند ایجاد نسب یا نفی آن، ارث، طلاق، عده و مانند آن.
آنچه قرآن به عنوان ماه های بارداری تعیین کرده است، مورد تایید علم امروزی نیز هست.
اگر جنین در شش ماهگی به دنیا بیاید، شانس زنده ماندن دارد اما اگر قبل از آن به دنیا بیاید، میمیرد.
برای آشنایی با مراحل کامل رشد جنین، مقاله سیر تکامل جنین مطالعه شود.
سوالات متداول
چگونه میتوانم از سقط جنین جلوگیری کنم؟
- سیگار نکشیدن در ماه های بارداری
- عدم مصرف الکل
- استفاده از داروهای غیرقانونی در ماه های بارداری
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل با حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در روز
- تلاش برای جلوگیری از برخی عفونت ها در دوران بارداری، مانند سرخجه
چه زمانی میتوانم اعلام کنم که باردار هستم؟
بسیاری از زنان ترجیح میدهند اعلام بارداری را حداقل تا پایان سه ماهه اول (هفته 12 بارداری خود) به تاخیر بیندازند. این معمولاً به دلیل نگرانی در مورد خطر سقط جنین در این ماه های بارداری است.
مواد غذایی توصیه شده در ماه های بارداری کدامند؟
غذاهای نشاستهای منبع مهمی از انرژی، برخی ویتامینها و فیبر هستند و به شما کمک میکنند بدون کالری زیاد، در ماه های بارداری احساس سیری کنید. این مواد شامل نان، سیب زمینی، غلات صبحانه، برنج، ماکارونی، رشته فرنگی، ذرت، ارزن، جو دوسر، یام و آرد ذرت است. اگر چیپس می خورید، سراغ چیپس هایی با چربی و نمک کمتر بروید.
پر خطرترین ماه های بارداری کدامند؟
جنین در 12 هفته اول از ماه های بارداری بیشترین آسیبپذیری را دارد. در این دوره زمانی، تمام اندامها و سیستمهای بدن در حال شکلگیری هستند و در صورت قرار گرفتن جنین در معرض داروها، عوامل عفونی، تشعشعات، برخی داروها، تنباکو و مواد سمی ممکن است آسیب ببینند.