عوارض کم خونی در بارداری

کم خونی یکی از شایع ترین عارضه هایی است که در زنان باردار دیده می شود و با علائمی مانند خستگی، رنگ پریدگی، سردرد و سرگیجه و … خود را نشان می دهد.

افراد باید برای جلوگیری از عوارض کم خونی در بارداری مانند: تولد نوزاد نارس، زایمان زودرس و …، درمان آن را جدی بگیرند. استفاده از مکمل های دارویی در درمان کم خونی بسیار موثر است.

کم خونی چیست؟

کم خونی عارضه ی شایعی است که افراد بسیاری درگیر آن هستند. هر گاه تعداد گلبول های قرمز در بدن به اندازه ی کافی نباشد، می گوییم فرد دچار کم خونی است.

کاهش گلبول های قرمز ممکن به خاطر نقصی در روند تولید آن ها اتفاق بیفتد یا بدن در شرایطی قرار بگیرد که سبب تجزیه و نابودی گلبول های قرمز باشد، در نتیجه کم خونی می تواند انواع مختلفی داشته باشد که شایع ترین آن ها عبارتند از :

• کم خونی فقر آهن
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
• کم خونی آپلاستیک که در آن یک بیماری به سلول های بنیادی آسیب می رساند.
• کم خونی همولیتیک که برخی از عفونت ها و بیماری ها باعث نابودی گلبول های قرمز قبلی پیش از تولید گلبول های قرمز جدید است.

نتایج تحقیقاتی که در سال 2015 انجام شده بود نشان می دهد که حدود یک سوم مردم جهان به کم خونی دچارند، تعداد افراد مبتلا به این بیماری در کشور های آسیایی و آفریقایی بیشتر از کشور های توسعه یافته است.

در این مطلب قصد داریم در مورد عوارض کم خونی در بارداری و همچنین کمبود آهن در بارداری صحبت کنیم.

عوامل خطر کم خونی فقر آهن در دوران بارداری چیست؟

با این که بیش تر خانم ها به کمبود آهن در بارداری و کم خونی دچار می شوند اما در مورد این عارضه نیز، امکان ابتلای برخی افراد از دیگران بیشتر است.

حدود 400 نوع کم خونی وجود دارد که شایع ترین انواع آن که زنان در طول بارداری با آن رو به رو می شوند عبارت است از:

• کم خونی فقر آهن
• کم خونی فولات ناشی ازکمبود اسید فولیک
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12

از میان این سه نوع کم خونی شایع در زنان باردار بیش از 52 درصد آنها به کم خونی فقر آهن دچار می شوند، زنانی که بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری و عوارض کم خونی در بارداری قرار می گیرند یکی از دسته های زیر هستند:

• زنانی که پیش از بارداری اهدای خون انجام می دهند.
• زنانی که پریود هایی با خون ریزی شدید دارند.
• زنانی که دارای زخم یا پولیپ هستند.
• زنانی که برخی از بیماری های خاص مانند تالاسمی مبتلا هستند.
• زنانی که سابقه ی بارداری های پی در پی و بدون فاصله دارند.
• زنانی که چند قلو باردار هستند.
• زنانی که دخانیات وسیگار مصرف می کنند.

علائم کم خونی فقر آهن در بارداری چیست؟

زنان باردار با دانستن علائم کم خونی فقر آهن می توانند حتی پیش از پزشک متوجه آن شوند و برای جلوگیری از ابتلا به عوارض کم خونی در بارداری برای درمان آن اقدام کنند.

با توجه به سن افراد و شرایط سلامتی آن ها ممکن است علائم کم خونی متفاوت باشد اما علائم مشترکی که در اکثر افراد دیده می شود به شرح زیر خواهد بود:

• رنگ پریدگی پوست، لب ها و ناخن ها
• احساس خستگی و ضعف
• سردرد و سرگیجه
• تنگی نفس
• ضربان قلب تند
• تورم و درد زبان
• نداشتن تمرکز کافی

عوارض کم خونی در بارداری برای مادر

شاید بسیاری از افراد تصور کنند که کم خونی در بارداری مسئله ی مهمی نیست و نیاز به رسیدگی ندارد، این تصور بسیار اشتباه است چرا که ممکن است برخی از مادران در طول بارداری مشکل خاصی را احساس نکند، اما عوارض کم خونی در بارداری معمولا در روند رشد جنین تاثیر گذار است.

جنین در طول بارداری بخصوص در ماه های اول نیاز زیادی به اکسیژن دارد و از آن جایی که حامل اکسیژن، هموگلوبین های موجود در گلبول های قرمز هستند، در بسیاری از موارد عوارض کم خونی در بارداری باعث بروز عوارض زیر می شود:

• متولد شدن نوزاد نارس یا کم وزن
• ابتلای نوزاد به کم خونی
• اختلال در رشد نوزاد
• افسردگی پس از زایمان
• نیاز به انتقال خون به مادر به جهت از دست دادن خون زیاد در طول زایمان
• زایمان زودرس

کم خونی فقر آهن در دوران بارداری چه تاثیری بر جنین می گذارد؟

مهم ترین مشکلاتی که جنین در صورت ابتلای مادر به کم خونی در طول بارداری ممکن است به آن دچار شود، ابتلا به بیماری هایی مربوط به رشد است.

تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده که در نتیجه ی بررسی 300 هزار زن باردار است؛ نتیجه ی این تحقیقات بیان می کند که امکان ابتلای کودکانی که از مادران دارای کم خونی متولد می شوند به بیماری هایی مانند: اوتیسم، ای دی اچ دی و ناتوانی های جسمی بیش از دیگران است.

کم خونی فقر آهن در دوران بارداری چگونه درمان می شود؟

نوع درمان کم خونی در بارداری برای جلوگیری از ابتلا به عوارض کم خونی در بارداری با توجه به شدت و نوع آن تعیین می شود.

اگر کم خونی خفیف و متوسط باشد، راه درمان استفاده از مکمل ها و ویتامین ها به صورت روزانه است.

یکی از بهترین مکمل هایی که برای مصرف در دوران بارداری توصیه می شود، مکمل یدوناتال ایکس مارت است.

این مکمل به خاطر داشتن اسید فولیک، ید، آهن و ویتامین C، مواد مغذی مادران در دوران بارداری را تامین کرده و کم خونی را درمان می کند از سوی دیگر این مکمل پاسخگوی نیاز های تغذیه ای جنین نیز بوده و در رشد و تکامل جنین موثر است.

اگر کم خونی شدید باشد، گاهی نیاز است با تشخیص پزشک به مادر باردار خون تزریق شود تا بتوان از عوارض کم خونی در بارداری جلوگیری نمود.

درمان کم خونی ناشی از کمبود فولات در بارداری

کم خونی فولات که به خاطر کمبود فولیک اسید ایجاد می شود، یکی از کم خونی هایی است افراد که زنان باردار ممکن است دچار آن شوند.

کمبود فولیک اسید که مستقیما در تولید گلبول های قرمز نقش دارد، می تواند سبب کاهش تعداد گلبول های قرمز و تغییر شکل آن ها گردد.

برای درمان کم خونی فولات باید مکمل های دارویی دارای فولیک اسید را مصرف کرد علاوه بر آن مصرف سبزیجاتی مانند کاهو، لوبیا سبز، کلم بروکلی و … به روند درمان کمک می کند.

کم خونی در دوران بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟

افراد در طول بارداری حتما باید تحت نظر پزشک باشند و با انجام چک آپ های دوره ای از وضعیت خود و جنین مطلع گردند. بسیاری از افراد نیز پیش از بارداری برای اطلاع از شرایط بدنی به پزشک مراجعه می کنند.

پزشک متخصص با انجام آزمایش هایی مانند CBC تعداد گلبول های قرمز و وضعیت هموگلوبین افراد را بررسی می کند، در صورتی که این آزمایش پیش از بارداری انجام شود و کم خونی مشاهده شود، پزشک با استفاده از روش های درمانی اقدام به رفع کم خونی و آماده شدن فرد برای بارداری می نماید.

اگر در طول بارداری کم خونی یا کمبود آهن در بارداری تشخیص داده شود نیز با توجه به درجه و نوع آن دارو درمانی و استفاده از مکمل های پیشنهاد می شود.

چگونه می توان از کم خونی ناشی از فقر آهن در دوران بارداری پیشگیری کرد؟

برای جلوگیری از کم خونی و عوارض کم خونی در بارداری، بهترین راه رساندن روزانه حدود 30 گرم آهن به بدن است. علاوه بر آهن تامین مواد دیگری مانند اسید فولیک، ویتامین B12 و ویتامین C نیز لازم است.

این مواد معدنی و ویتامین ها یا باید از طریق رژیم غذایی تامین شوند، یا با نظارت پزشک، مصرف مکمل ها و ویتامین ها شروع شود.

سوالات متداول

بهترین غذاها برای درمان کم خونی

مواد غذایی که دارای آهن و ویتامین B12 هستند، مانند: عدس، اسفناج، گوشت قرمز، آب گوجه فرنگی، کینوا و … به درمان کم خونی و جلوگیری از بروز عوارض کم خونی در بارداری کمک می کنند. از سوی دیگر خوراکی هایی که منبع ویتامین C هستند، مانند مرکبات، جذب آهن را بالا می برند و احتمال کمبود آهن در بارداری را کاهش می دهند.

آیا کم خونی حاملگی پر خطر محسوب می شود؟

از آنجایی که زایمان با خون ریزی زیاد، نوزاد نارس، زایمان زودرس و … از عوارض کم خونی در بارداری هستند، کم خونی در بارداری در صورتی که به آن توجه نشود پر خطر خواهد بود.

آیا کم خونی روی زایمان تاثیر دارد؟

چند مورد از عوارض کم خونی در بارداری، زایمان زودرس، زایمان با خون ریزی زیاد، مرگ درون رحمی جنین و … هستند.

آیا کم خونی باعث زایمان زودرس می شود؟

بله، مادرانی که دچار کم خونی هستند و اقدامی برای درمان آن نکرده اند ممکن است قبل از 38 هفتگی زایمان کنند.

اگر کم خونی دارید از چه غذاهایی اجتناب کنید؟

افراد دارای کم خونی بهتر است ادویه هایی مانند: جوش شیرین، بیکینگ پودر و زرد چوبه، نوشیدنی هایی مثل: چای، قهوه، نسکافه، نوشابه مواد غذایی که گلوتن زیاد دارند مانند: کیک ها و شیرینی ها، جو،گندم و … و مواد کلسیمی مانند: لبنیات را از رژم غذایی خود حذف کرده یا مصرف آن را به حداقل برسانند.

اگر کم خونی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

اگر کم خونی در بارداری درمان نشود، می تواند باعث آسیب دیدن جنین و مادر شود. جنین نارس، زایمان زودرس، اختلال در رشد جنین و  حتی در مواردی مرگ درون رحمی از عوارض کم خونی در بارداری است.