اسپاسم عضلانی

بدن انسان سه نوع عضله دارد که این عضلات از ساختار پیچیده‌ای برخوردار هستند و هرکدام وظایفی را برعهده دارند. عضلات اسکلتی، آن دسته عضلاتی هستند که به استخوان‌ها وصل شده‌اند و باعث انجام حرکات ارادی بدن می‌شوند. حال یکی از مشکلات مربوط به این عضلات را می‌توان اسپاسم عضلانی درنظر گرفت. اسپاسم عضلانی درواقع شرایطی است که عضلات در آن به‌صورت غیرارادی و اجباری منقبض می‌شوند. این مشکل چندان بزرگ و جدی نیست، اما از دسته مشکلاتی است که می‌تواند برای شما بسیار آزاردهنده و دردسرساز باشد.

اسپاسم عضلانی چیست؟

اسپاسم عضلانی یا کرامپ عضله درواقع انقباض غیرارادی عضلات است که به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود. این انقباض ایجاد شده در اکثر مواقع پس از گذشت مدت‌زمان کوتاهی برطرف می‌شود، اما در همین مدت‌زمان کوتاه نیز با درد بسیار زیادی همراه خواهد بود.

نکته‌ای که باید درنظر داشته باشید، این است که کرامپ عضله با کشیدگی عضله یا فاسیکولاسیون تفاوت دارد. کشیدگی عضله نیز غیرارادی است، اما با این تفاوت که جزئی‌تر از اسپاسم خواهد بود و بخش کوچک‌تری از عضلات را درگیر خواهد کرد.

علل شایع اسپاسم عضلانی چیست؟

ایجاد اسپاسم عضلانی دلایل مختلفی دارد؛ گاهی‌اوقات این دلیل خستگی ماهیچه‌ها و گاهی‌اوقات مشکلات مربوط به سلامتی است. علاوه‌براین موارد، دلایل دیگری نیز در ایجاد اسپاسم تاثیر دارند که در ادامه به بررسی شایع‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

·         کم آبی

یکی از شایع‌ترین دلایلی که باعث اسپاسم عضلانی می‌شود، از بین رفتن بیش از حد آب بدن است. بسیاری از ورزشکاران بعد از انجام فعالیت‌های سنگین با کم آبی مواجه می‌شوند و همین موضوع منجر به اسپاسم عضلانی آن‌ها می‌شود. البته هوای گرم و مرطوب که منجر به از دست رفتن آب بدن می‌شود نیز می‌تواند یکی از علل این موضوع باشد.

·         کمبود مواد معدنی

کمبود کلسیم، پتاسیم، سدیم و منیزیم از دلایل رایج ایجاد اسپاسم عضلانی است. شما می‌توانید برای جلوگیری از این دلیل از شل‌کننده‌های عضلانی که حاوی مواد معدنی هستند استفاده کنید.

·         فشار عصبی

اگر به اعصاب ستون فقرات فشار عصبی وارد شود، عضلات پا دچار انقباض می‌شوند. بیماری‌های سیستم عصبی نیز مانند ام ‌اس، اسکلروز و مواردی این چنینی نیز می‌توانند با اسپاسم عضلانی همراه باشند. البته بیماری‌های کلیوی، تیروئیدی و مشکلات هورمونی نیز می‌توانند زمینه‌ساز اسپاسم باشند.

·         تنگی عروق

آترواسکلروز یا تنگی عروق باعث می‌شود که خون‌رسانی به عضلات ضعیف شود. در نتیجه جریان خون در پاها کاهش پیدا می‌کند و ممکن است باعث ایجاد درد در پاها و اسپاسم عضلانی شود.

علائم و نشانه‌های‌ اسپاسم عضلانی چیست؟

علائم اسپاسم عضلانی بسته به علت اسپاسم و بخش دچار مشکل‌شده متفاوت است. برخی از علائم مانند ورم پا، قرمزی ناحیه درد، تغییر رنگ پوست و … از جمله علائمی هستند که با مشاهده‌ی آن‌ها باید به متخصص مراجعه کنید. از طرف دیگر برخی از علائم و نشانه‌های اسپاسم عادی هستند و نیازی نیست نگران آن‌ها باشید، زیرا بعد از گذشت مدت‏زمانی برطرف می‌شوند. این علائم عبارتند از:

• احساس سفتی در بافت عضلات
• درد ناگهانی و غیرقابل‌تحمل در عضلات
• احساس کشیده شدن عضلات

درمان اسپاسم عضلانی

درمان اسپاسم عضلانی از راه‏های مختلفی قابل انجام است که در ادامه به‌صورت مختصر در رابطه با هریک صحبت خواهیم کرد.

استفاده از کرم‌های ضدالتهاب و ضددرد: کرم‌هایی مانند لیدوکائین و منتول از جمله کرم‌های ضد دردی هستند که بدون نسخه پزشک به فروش می‌رسند. شما می‌توانید از این کرم‌ها برای درمان کرامپ عضله استفاده کنید.

ماساژ: از دیگر راه‌های مناسب برای درمان اسپاسم می‌توان به ماساژ ملایم اشاره کرد. شما باید عضلاتی که دچار اسپاسم شده‌اند را به‌آرامی ماساژ دهید و به ناحیه‌های اطراف آن فشار مناسبی وارد کنید و این کار را تا چند دقیقه انجام دهید.

ورزش ملایم و حرکات کششی: انجام ورزش‌های سبک مانند آهسته دویدن درجا، پیاده‌روی و بالا و پایین رفتن از پله‌ها می‌تواند به درمان اسپاسم عضلانی کمک کند. کشش عضله دچار اسپاسم نیز می‌تواند راه‌ مناسب و ساده‌ای برای درمان این مشکل باشد.

استفاده از داروهای رفع اسپاسم: اگر درمان‌های معرفی شده نتوانستند اسپاسم عضلانی را درمان کنند، به‌سراغ استفاده از داروهای رفع اسپاسم بروید. داروهای شل‌کننده مانند کاریزوپرودول و سیکلوبنزاپرین می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. همچنین قرص کلسیم کلسی هیل به‌دلیل اینکه کلسیم موردنیاز بدن را به‌خوبی تامین می‌کند، می‌تواند انتخابی خوبی برای جلوگیری از اسپاسم عضلانی باشد.

جلوگیری از اسپاسم

همان‌طورکه گفته شد، اسپاسم عضلانی با درد شدیدی همراه است و می‌تواند باعث اذیت شما شود. از همین رو بهتر است با انجام برخی از کارها از اسپاسم عضلانی جلوگیری کنید. در ادامه به بررسی برخی از این راهکارها می‌پردازیم تا با انجام آن‌ها از این مشکل جلوگیری کنید.

1.      ورزش منظم

انجام حرکات کششی ساق پا، عضلات همسترینگ و عضلات چهارسر ران می‌تواند به قوی شدن ماهیچه‌ها و تقویت عضلات کمک کند. انجام پیاده‌روی روزانه و دویدن به‌صورت آهسته نیز می‌تواند در جلوگیری از اسپاسم موثر باشد.

2.      داشتن رژیم غذایی متعادل

اگر شما برنامه‌ی درستی برای رژیم غذایی خود داشته باشید، می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید. میوه و سبزیجات، پروتئین و غلات از ضروری‌ترین مواردی هستند که باید حتما در رژیم غذایی شما قرار گیرند.

3.      خواب کافی

خوابیدن یکی از ضروری‌ترین نیازهای بدن انسان است، زیرا باعث می‌شود که بدن خود را ترمیم کند، سیستم عصبی نیز در این زمان استراحت می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود حتما 6 الی 8 ساعت خواب شبانه داشته باشید تا مشکلی برای عضلات شما پیش نیاید.

4.      محدود کردن مصرف کافئین

غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند، باعث می‌شوند که عضلات شما بیشتر در معرض گرفتگی و اسپاسم قرار گیرند. از همین رو توصیه می‌شود مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی کافئین را کاهش دهید تا عضلات شما دچار اسپاسم و گرفتگی نشوند.

5.      ترک سیگار و دخانیات

نیکوتین یک عامل محرک است که می‌تواند روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر بگذارد و باعث ایجاد اسپاسم عضلانی شود. سیگار و دیگر دخانیات روی سلامت کلی نیز تاثیر منفی دارند، بنابراین بهتر است مصرف سیگار و دخانیات را ترک کنید تا دچار مشکلات مربوط به آن نشوید.

عوامل خطر اسپاسم عضلانی چیست؟

اسپاسم عضلانی یکی از شایع‌ترین اتفاقاتی است که امکان دارد برای هرکسی رخ دهد. حال از آنجایی که این مشکل می‌تواند باعث اختلالات گوناگونی شود، باید در کوتاه‌ترین زمان درمان شود. از جمله اختلالاتی که ممکن است برای یک فرد با اسپاسم عضلانی رخ دهد، می‌توان به اختلال در راه رفتن، نشستن و حتی خوابیدن اشاره کرد.

با ایجاد اختلال در چنین اموری، امکان رخ دادن مشکلات دیگر نیز وجود دارد که می‌توانند این مشکلات خطرساز باشند. بنابراین در ابتدا سعی کنید از چنین مشکلی جلوگیری کنید و در ادامه اگر به این عارضه دچار شدید، سریعا به درمان آن بپردازید.

اسپاسم کمر

اسپاسم و گرفتگی عضلات انواع متفاوتی دارد که اسپاسم کمر یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. گرفتگی عضلات کمر بیشتر در افرادی که بارهای سنگین حمل می‌کنند یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند مشاهده می‏شود. این اسپاسم با انقباض غیرارادی عضلات کمر همراه است و باعث می‌شود که فرد نتواند همانند قبل تحرک داشته باشد.

دلیل این اسپاسم در اکثر مواقع ضعیف بودن ماهیچه‌ها و رباط‌های ناحیه‌ی کمر است. افزایش سن نیز باعث می‌شود که کانال ستون فقرات تنگ شود و زمینه برای ایجاد گرفتگی عضلات کمر فراهم شود. شما می‌توانید برای درمان گرفتگی عضلات کمر از ماساژ و کمپرس آب گرم استفاده کنید، زیرا این اقدامات به کاهش درد شما کمک خواهند کرد.

اسپاسم عضلانی شکم

از دیگر انواع شایع اسپاسم عضلانی می‌توان به اسپاسم عضلات شکم اشاره کرد. این مشکل بنا به دلایل مختلفی مانند کشیدگی عضلات شکم، کم ‌آبی بدن که ناشی از اسهال، استفراغ و تعریق است رخ می‌دهد. البته‌ بیماری‌های التهابی روده، ورم معده، یبوست و مشکلات این چنینی نیز می‌توانند دلیلی برای اسپاسم عضلانی شکم باشند.

حال از آنجایی که این اسپاسم در اکثر مواقع نشان‏دهنده یک مشکل است، توصیه می‌شود نسبت به آن بی‌توجه نباشید و دلیل اسپاسم را حتما شناسایی کنید. همچنین باید گفت که اگر اسپاسم عضلانی شکم با حالت تهوع و استفراغ، دفع خون در مدفوع، تب، تنگی نفس و درد بسیار شدید همراه بود سریعا به پزشک مراجعه کنید.

اسپاسم گردن

بسیاری از افراد به دلیل انجام عادت‌های غلطی که دارند، مانند کار با کامپیوتر برای طولانی‌مدت، استفاده از بالش‌های غیراستاندارد، بد خوابیدن و … اسپاسم گردن را تجربه می‌کنند. این گرفتگی باعث می‌شود که شما در حرکت دادن گردن خود به مشکل بخورید و با محدودیت‌های بسیاری زیادی مواجه شوید. از همین رو باید سریعا به درمان این مشکل بپردازید. استفاده از کمپرس آب گرم یا داروهای شل‌کننده ماهیچه نیز می‌تواند در تسکین درد و رفع این مشکل موثر باشد.

سوالات متداول

اسپاسم عضلانی چه حسی دارد؟

این عارضه که به‌صورت ناگهانی رخ می‏دهد با درد بسیار زیادی همراه است و باعث می‌شود فرد حس درد و ناراحتی داشته باشد.

چه مدت طول می‌کشد تا اسپاسم عضلانی از بین برود؟

اسپاسم عضلانی همان‌طورکه خیلی سریع رخ می‌دهد، خیلی سریع نیز از بین می‌رود؛ به‌طوری‌که باید گفت در اکثر مواقع این مشکل پس از 15 دقیقه برطرف شده است. البته در برخی از مواقع این زمان افزایش نیز پیدا می‌کند.

چه بیماری باعث اسپاسم عضلانی می‌شود؟

بیماری‌هایی چون دیابت، کم‌خونی، مشکلات هورمونی، مشکلات مربوط به تیروئید، ضایعات نخاعی، ام اس و دیگر بیماری‌های سیستم عصبی می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد اسپاسم عضلانی باشند.

چرا اسپاسم عضلانی اتفاق می‌افتد؟

اسپاسم گاهی‌اوقات به‌دلیل برخی از بیماری‌های زمینه‌ای ظاهر خواهد شد و برخی مواقع دلیل ایجاد آن ضعف عضلات و ماهیچه‌ها و خستگی آن‌ها است.

آیا استرس می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی شود؟

بله، استرس و اضطراب تاثیرات منفی بسیار زیادی بر بدن دارند که یکی از این تاثیرات اسپاسم عضلانی است.

کدام ویتامین به گرفتگی عضلات کمک می‌کند؟

ویتامین B1، B12، D و E از جمله ویتامین‌هایی هستند که اگر در بدن به‌اندازه کافی وجود داشته باشند، می‌توانند از اسپاسم عضلانی جلوگیری کنند.