گرفتگی عضلات یا muscles cramp ، به دلیل انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند عضله است، که معمولا بسیار دردناک است.
این نوع گرفتگی و درد یکی از شایع ترین درد ها است و اغلب بعد از ورزش ایجاد می شوند. برخی از افراد در شب دچار گرفتگی عضلات، به خصوص گرفتگی عضلات پا می شوند. آنها می توانند دردناک باشند و ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند.
گرفتگی عضلات ممکن است تقریباً در هر نقطه از بدن اتفاق بیفتد، اما برخی از مناطق مشترک شامل پا و انگشتان پا است. افرادی که مشکلات گوارشی یا گرفتگی قاعدگی دارند ممکن است گرفتگی عضله در شکم را تجربه کنند.
گرفتگی عضلات بیشتر موقتی است و خود به خود برطرف می شود. برخی از داروهای خانگی ممکن است به کاهش درد و گرفتگی عضله کمک کرده و یا علائم را تسکین دهند.
با این حال ، هر کسی که گرفتگی مداوم عضلات را تجربه می کند ، برای تشخیص باید به پزشک مراجعه کند. در برخی موارد، درمان لازم است.
و اما شایع ترین نواحی گرفتگی عبارت اند از:
- ران
- پا
- دست ها
- بازو ها
- شکم
- منطقه ی در امتداد قفسه سینه
علت گرفتگی عضلات
در اغلب اوقات، شناسایی دقیق علت گرفتگی عضلات کار دشواری است. همانطور که یکی از مقاله های معتبر عنوان می کند، آنچه به نظر می رسد که یک گرفتگی ساده است، اغلب کل سیستم بدن را درگیر می کند و بر وضعیت عاطفی و جسمی فرد تاثیر می گذارد.
اگرچه دلایل احتمالی زیادی ممکن است وجود داشته باشد، اما در بسیاری از موارد، علت اصلی آن ناشناخته است. برخی از عضلات ممکن است به راحتی برای مدت کوتاهی دچار اسپاسم شده و سپس به حالت عادی برگردند.
همان طور که گفته شد، گرفتگی عضلات ممکن است در هر نقطه از بدن رخ دهد، اما معمولاً روی پاها، به خصوص عضلات ساق پاها تاثیر می گذارد. حدود 80٪ گرفتگی عضلات مربوط به ساق پا است.
اما علت برخی از گرفتگی عبارت اند از:
- کشیدگی یا استفاده بیش از حد از یک عضله( این شایع ترین علت است)
- نگه داشتن یک موقعیت خاص برای مدت طولانی
- فشرده شدن اعصاب شما، ناشی از مشکلاتی مانند آسیب نخاعی یا فشار دادن عصب در گردن یا پشت
- شروع ورزش بدون گرم کردن بدن
- کم آبی بدن
- سطوح پایین الکترولیت هایی مانند منیزیم، پتاسیم یا کلسیم
- خون کافی به عضلات شما نمی رسد
- بارداری
- داروهای خاص
- دیالیز شدن
- از دست دادن عضلات با بالا رفتن سن
علت گرفتگی عضلات در خواب
گرفتگی عضلات پا در شب زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیتی ندارید، یا زمانی که خواب هستید. درد ممکن است شما را از خواب بیدار کند و دوباره به خواب رفتن را برای شما سخت تر کند و در تمام شب احساس درد داشته باشید.
سالانه، ماهانه، هفتگی، شبانه – فراوانی گرفتگی عضلات پا به فرد بستگی دارد. گرفتگی شبانه ساق پا ممکن است برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اغلب برای افراد مسن اتفاق می افتد. از افراد بالای 60 سال، 33 درصد حداقل هر دو ماه یک بار در شب دچار گرفتگی عضلات پا می شوند.
تقریباً هر فرد بالغ 50 ساله و بالاتر حداقل یک بار به آنها مبتلا خواهد شد. هفت درصد از کودکان نیز این درد را در خواب تجربه می کنند. تقریباً 40 درصد از زنان باردار در شب دچار گرفتگی عضلات پا می شوند. تصور می شود دلیل این امر این باشد که وزن اضافی بارداری عضلات را تحت فشار قرار می دهد.
سه چهارم (75%) از تمام گرفتگی های پا گزارش شده در شب اتفاق می افتد.
تشخیص گرفتگی عضلات
گرفتگی عضلات معمولاً به جز حس دردی که دارد آسیب خاصی نمی رساند و نیازی به مراقبت پزشکی ندارد. با این حال، اگر گرفتگی عضلات شما شدید است، با کشش بهبود نمی یابد یا برای مدت طولانی ادامه دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. این می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
برای اطلاع از علت گرفتگی عضلات، پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد. ممکن است از شما سوالاتی بپرسد، مانند:
- هر چند وقت یکبار گرفتگی عضلات شما اتفاق می افتد؟
- کدام عضلات تحت تاثیر قرار می گیرند؟
- آیا دارویی مصرف می کنید؟
- آیا مشروب میخورید؟
- آیا سیگار می کشید؟
- عادات ورزشی شما چیست؟
- روزانه چقدر مایعات می نوشید؟
همچنین ممکن است برای بررسی سطح پتاسیم و کلسیم در خون و همچنین عملکرد کلیه و تیروئید به آزمایش خون نیاز داشته باشید. و شاید هم آزمایش بارداری از شما بخواهد.
پزشک شما ممکن است یک الکترومیوگرافی (EMG) تجویز کند. این تستی است که فعالیت عضلانی را اندازه گیری می کند و ناهنجاری های عضلانی را بررسی می کند. ام آر آی نیز ممکن است یک آزمایش مفید باشد، که یک ابزار تصویربرداری است که تصویری از نخاع شما می گیرد.
در مواردی، میلوگرام یا میلوگرافی، یک مطالعه تصویربرداری دیگر، ممکن است مفید باشد.
اگر ضعف، درد یا از دست دادن حس دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم می تواند نشانه ای از یک اختلال عصبی باشد.
جلوگیری از گرفتگی عضلات
شما می توانید با جلوگیری از برخی از دلایل شایع ، احتمال گرفتگی عضلات را کاهش داد. برخی از نکات پیشگیری شامل موارد زیر است:
- مطمئن شوید که هیدراته می‌شوید. هر روز شش تا هشت لیوان آب بنوشید.
- الکل و کافئین زیاد مصرف نکنید.
- نحوه خوابیدن خود را تنظیم کنید. اگر به پشت می خوابید از بالش استفاده کنید تا انگشتان پا به سمت بالا باشد. اگر به سمت جلو دراز می کشید، سعی کنید پاهای خود را از انتهای تخت آویزان کنید. هر دو موقعیت می توانند شما را در وضعیتی آرام نگه دارند.
- قبل از خواب به آرامی عضلات پای خود را دراز کنید.
- پتوها و ملحفه ها را در اطراف پاهایتان شل نگه دارید تا انگشتان پاهایتان منحرف نشوند.
- کفشی بپوشید که مناسب شما باشد و از پا هایتان مراقبت کنید.
- تمرینات مکرر پا را انجام دهید.
- قبل و بعد از ورزش عضلات خود را دراز کنید.
- درست قبل از خواب ورزش ملایم انجام دهید. چند دقیقه روی تردمیل راه بروید یا دوچرخه سواری کنید.
- مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین کنید
- سیگار نکشید
درمان گرفتگی عضلات
راه های مختلفی برای درمان گرفتگی عضلات وجود دارد، اما اگر برای مثال پای شما حس گرفتگی کرد، پیشنهاد می شود همان لحظه سعی کنید به شدت عضله آسیب دیده را بکشید (مثلاً با خم کردن پای خود به سمت بالا عضله ساق پا را بکشید).
پای خود را تکان دهید، آن را ماساژ دهید یا خود را مجبور به راه رفتن کنید. همچنین ممکن است استفاده از یخ یا گرما کمک کند – از یک پد گرم کننده یا حمام آب گرم استفاده کنید.
مکمل هایی هم وجود دارند که برای بهبود گرفتگی عضلات شما کمک می کنند مانند مکمل دارویی کلسی هیل ایکس مارت که یکی از بهترین قرص های کلسیم است که برای پیشگیری و درمان برخی گرفتگی ها مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، تامین کلسیم مورد نیاز بدن، ویتامین دی، ویتامین کا و ویتامین ای از مهمترین مواد مغذی این مکمل دارویی هستند.
مصرف قرص کلسی هیل ایکس مارت به بانوان بالای 50 سال، افرادی که با اختلال در جذب کلسیم مواجه هستند و افرادی که دارای پوکی استخوان می باشند، و همچنین کسانی که مدام در معرض گرفتگی عضلات قرار می گیرند توصیه می شود.
از دیگر روش های درمان گرفتگی عضلات می توان به گزینه های زیر اشاره کرد:
- نرمش دادن
- گرما و سرما درمانی
- دارو های ضد اسپاسم و مکمل های غذایی( مانند کلسی هیل ایکس مارت)
- فیزیوتراپی
- ماساژدرمانی
- درمان با الکتروتراپی
- تحریک الکتریکی عصب‌ها یا TENS
داروی گرفتگی عضلات
داروهای خوراکی متعددی وجود دارند که به تسکین گرفتگی عضلات کمک می کنند:
● NSAIDs:
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که به نسخه نیاز ندارند. این داروها به دلیل کاهش درد، التهاب و ورم، تسکین دهنده هستند.
● نوشیدن آب ترشی یا سرکه:
گزارشات نشان می دهد نوشیدن مقداری آب ترشی یا سرکه، گرفتگی عضلات را در 30 تا 35 ثانیه تسکین می دهد. احتمالاً این امر به دلیل ایجاد تعادل در میزان الکترولیت هاست.
● مکمل ها:
قرص های نمک، ویتامین B12 و مکمل های منیزیم (Mg) برای درمان و پیشگیری از اسپاسم عضلانی استفاده می شوند. البته شواهد محدودی مبنی بر موثر بودن آنها وجود دارد.
● شل کننده عضلات طبیعی:
این موارد شامل نوشیدن چای بابونه، افزودن کپسایسین یا فلفل چیلی به غذا و بهبود خواب است.
● مصرف کرم های موضعی ضد التهاب و تسکین دهنده:
مصرف کرم های تسکین دهنده ی درد که نیازی به نسخه ندارند (OTC) نیز برای درمان گرفتگی عضلات مفید است. این موارد شامل محصولاتی است که لیدوکائین، کافور و منتول (جوهر نعناع) دارند. این ژل به کاهش درد، ورم و التهاب ناشی از آسیب های مفصلی و عضلانی کمک می کند.
چه کمبودی باعث گرفتگی عضلات می شود؟
- کمبود آب
- ویتامین B12
- ویتامین D
- پتاسیم
- منیزیم
از جمله موادی هستند که کمبودشان موجب گرفتگی عضلات می شود
درمان گرفتگی عضلات در خانه
درمان گرفتگی عضلات در خانه شامل مراحل مختلفی است. مثلا برای درمان گرفتگی عضلات پشت، درمان گرفتگی عضلات ران پا بعد از ورزش و مشکلاتی از این قبیل، بهتر است کارهای زیر را به ترتیب در منزل انجام دهید:
ابتدا محل مورد نظر را به آرامی ماساژ دهید. سعی کنید ماساژ همراه با کشیدن ماهیچه و عضلاتی باشد که دچار اسپاسم شده است.
سپس از کمپرس سرد استفاده کنید. قرار دادن کمپرس یخ به مدت ۲۰ دقیقه در سه روز اول گرفتگی عضلات و ماهیچه‌ها باعث کاهش درد و تورم می‌شود. چون یخ با بی‌حس کردن عضلات و ماهیچه‌ها، از تحریکات عصبی جلوگیری خواهد کرد.
از کمپرس گرم نیز استفاده کنید. بعد از سه روز استفاده از کمپرس سرد، نوبت به کمپرس گرم می رسد. شل شدن عضلات و افزایش خونرسانی به آنها از فواید کمپرس آب گرم است. کمپرس‌های گرم و مرطوب می‌توانند اثربخشی بهتری در فرآیند درمان داشته باشند. در صورتی که کمپرس‌های گرم و مرطوب در اختیار ندارید، می‌توانید از حمام آب گرم و جکوزی استفاده کنید.
سوالات متداول
گرفتگی عضلات پا نشانه چیست؟
گرفتگی عضلات پا می توانند دلایل زیادی داشته باشند اما مهمترین آن ها عبارت اند از: ورزش سنگین، ورزش اشتباه، فشار آوردن بر عضله، استفاده ی طولانی مدت از یک عضله، کم آبی بدن، تحلیل عضلانی ( به خاطر سن یا بیماری خاصی) و بارداری
برای گرفتگی عضلات چه بخوریم؟
از گذشته دمنوش‌ها و دم کرده‌های گیاهی تاثیر فوق‌العاده‌ای بر بیماری‌های مختلف می‌گذاشتند که می توان به دمنوش های چای بابونه، دمنوش زنجبیل و نوشیدنی عسل و زردچوبه اشاره کرد.
همان طور که بالاتر ذکر شد نوشیدن آب ترشی و سرکه نیز برای درمان گرفتگی عضلات بسیار مفید اند.
چگونه گرفتگی عضلات را تسکین دهیم؟
یکی از بهترین روش ها که از روش های خانگی هم به حساب می آید، سرما گرما درمانی است. در صورت وجود کمپرس سرد و گرم در خانه از آن ها استفاده کنید در غیر این صورت می توانید در حمام از دوش استفاده کنید. دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی نیز برای تسکین درد بسیار موثر اند.
کدام ویتامین به گرفتگی عضلات کمک می کند؟
ویتامین B1، B12 و ویتامین D در درمان و کمک به بهبود گرفتگی عضلات و ماهیچه ها موثر اند. همچنین منیزیم و پتاسیم از مغذی ترین مواد بهبود دهنده ی گرفتگی عضلات اند.
