کم کاری تیروئید زمانی به وجود می‌آید که این غده به اندازه کافی هورمون تیروئید وارد جریان خون نمی‌کند و سرعت متابولیسم در بدن کاهش می‌یابد.
علائم تیروئید کم کار می‌تواند خستگی، افزایش وزن و ناتوانی در تحمل دمای پایین باشد. تیروئید کم کار را می‌توان با درمان‌های جایگزینی هورمونی، درمان کرد.
کم کاری تیروئید چیست؟
وقتی به اندازه کافی هورمون تیروئید در خون وجود نداشته باشد و متابولیسم بدن کاهش یابد، گفته می‌شود فرد به کم کاری تیروئید مبتلا است.
در این وضعیت تیروئید کم کار به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. تیروئید کم کار یک بیماری شایع است.
وقتی سطح تیروئید به طرز خطرناکی پایین می‌رود، بیماری میکسدما ایجاد می‌شود. این بیماری باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- پایین آمدن دمای بدن
- کم خونی
- نارسایی قلبی
- گیجی
- کما
علت کم کاری تیروئید در بارداری چیست؟
بروز تیروئید کم کار در بارداری معمولا ناشی از یک بیماری به نام هاشیموتو است. و از هر 100 زن باردار در 2 یا 3 نفر بروز پیدا می‌کند.
هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است. این بیماری باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن انسان آنتی‌بادی‌هایی بسازد که به تیروئید حمله می‌کنند و باعث التهاب و آسیب می‌شوند. از این رو غده تیروئید نمی‌تواند وظیفه اصلی خود که ترشح هورمون تیروئید در بدن است را به درستی انجام دهد.
در صورتی که تیروئید کم کار مورد بی توجهی قرار گیرد، باعث ایجاد مشکلات زیر می‌شود:
- پره اکلامپسی: افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری
- کم خونی
- سقط جنین
- وزن کم جنین هنگام تولد
- مرده‌زایی
- نارسایی احتقانی قلب
از آنجایی که هورمون‌های تیروئید برای رشد مغز و سیستم عصبی کودک شما بسیار مهم هستند، کم کاری تیروئید درمان نشده (به ویژه در سه ماهه اول) می‌تواند باعث کاهش ضریب هوشی و مشکلاتی در رشد طبیعی شود.
چه چیزی باعث کم کاری تیروئید می‌شود؟
بیماری‌های خود ایمنی
در برخی افراد سیستم ایمنی می‌تواند سلول‌های غده تیروئید و آنزیم‌های آنها را با مهاجم اشتباه گرفته و به آنها حمله کند. تیروئیدیت خود ایمنی می‌تواند به طور ناگهانی شروع شود یا می‌تواند به آهستگی در طی سال ها ایجاد شود.
برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید
برخی از افراد مبتلا به گره‌های تیروئید، سرطان تیروئید یا بیماری گریوز باید بخشی یا تمام تیروئید خود را با جراحی خارج کنند.
اگر بخشی از غده باقی بماند، ممکن است بتواند هورمون تیروئید کافی برای حفظ سطح خون در حالت عادی تولید کند ولی همچنان در مقایسه با یک فرد سالم، تیروئید کم کار خواهد بود.
پرتودرمانی
برخی از افراد مبتلا به بیماری گریوز، گواتر ندولر یا سرطان تیروئید از ید رادیواکتیو (I-131) به منظور از بین بردن غده تیروئید استفاده می‌کنند.
بیماران مبتلا به بیماری هوچکین، لنفوم یا سرطان‌های سر یا گردن با پرتو درمانی درمان می‌شوند.
این بیماران ممکن است بعد از اتمام دوره درمان، تیروئید کم کار داشته باشند.
تفاوت بین تیروئید کم کار و تیروئید پر کار چیست؟
کم کاری تیروئید علائمی مانند کاهش متابولیسم، خستگی و افزایش وزن ایجاد می‌کند. داشتن تیروئید کم کار می‌تواند عملکردهای بدن شما را کاهش داده یا کند کند.
با پرکاری تیروئید، ممکن است انرژی بیشتری داشته باشید و کاهش وزن را تجربه کنید. تیروئید پر کار باعث افزایش اضطراب نیز می‌شود.
شایع‌ترین تفاوت بین این دو بیماری به سطح هورمون مربوط می‌شود. کم کاری تیروئید منجر به کاهش هورمون‌ها تیروئیدی می‌شود. در مقابل، پرکاری تیروئید منجر به افزایش تولید این هورمون می‌شود. معمولا بروز تیروئید کم کار شایع تر از تیروئید پر کار است.
علائم کم کاری تیروئید چیست؟
وقتی سطح هورمون تیروئید خیلی پایین باشد، سلول‌های بدن نمی‌توانند هورمون تیروئید کافی دریافت کنند و فرآیندهای متابولیک بدن شروع به کند شدن می‌کنند.
از دیگر علائم تیروئید کم کار دمای بدن فرد مبتلا به تیروئید کم کار دمای پایینی دارد، سریع‌تر خسته می‌شوید، پوستش خشک می‌شود، تمرکز و قدرت حافظه کاهش می‌یابد.
در دراز مدت چه انتظاری می‌توانید داشته باشید؟
هیچ درمانی برای کم کاری تیروئید وجود ندارد و اکثر بیماران آن را مادام العمر دارند.
استثنائاتی وجود دارد: بسیاری از بیماران مبتلا به تیروئیدیت ویروسی، عملکرد تیروئید آنها به حالت عادی باز می‌گردد، مانند برخی از بیماران مبتلا به تیروئیدیت در دوران بارداری.
کم کاری تیروئید ممکن است در طول زمان تشدید شده و یا کاهش پیدا کند؛ دوز دارو نیز متناسب به میزان بیماری تغییر می‌کند.
در صورتی که همیشه تحت نظر پزشک باشید و داروهای خود را مصرف کنید، می‌توانید تیروئید کم کار را تحت کنترل نگه دارید. کنترل کم کاری تیروئید تاثیر منفی بر طول عمر انسان نمی‌گذارد.
کم کاری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص صحیح کم کاری تیروئید توسط موارد زیر امکان‌پذیر است.
● علائم
هیچ علامتی وجود ندارد که افراد مبتلا به کم کاری تیروئید همیشه داشته باشند و بسیاری از علائم کم کاری تیروئید می‌تواند در افراد مبتلا به بیماری‌های دیگر نیز رخ دهد.
یکی از راه‌های کمک به تشخیص کم کاری تیروئید این است که بررسی کنید علائم مختلف را چند وقت است که دارید.
● سابقه پزشکی و خانوادگی
در‌مورد سابقه خانوادگی ابتلا به تیروئید کم کار با پزشک خود صحبت کنید. انجام پرتو درمانی و جراحی تیروئید و یا مصرف داروهایی که کم کاری تیروئید از عوارض جانبی آن‌هاست (آمیودارون، لیتیوم، اینترفرون آلفا، اینترلوکین-2، و تالیدومید)، نیز می‌توانند باعث بروز تیروئید کم کار شوند.
● معاینه بدنی
پزشک غده تیروئید شما را بررسی می‌کند و تغییراتی مانند خشکی پوست، تورم، رفلکس‌های کندتر و ضربان قلب آهسته‌تر را بررسی می‌کند.
● آزمایشات خون
دو آزمایش خون وجود دارد که در تشخیص کم کاری تیروئید استفاده می‌شود.
● آزمایش TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید)
این مهم‌ترین و حساس‌ترین تست برای تشخیص کم کاری تیروئید است. این آزمایش اندازه‌گیری می‌کند که چه مقدار از هورمون تیروئید تیروکسین (T4) از غده تیروئید ترشح می‌شود. TSH بالا به طور غیر طبیعی به معنای کم کاری تیروئید است.
● تست‌های T4
بیشتر T4 در خون، به پروتئینی به نام گلوبولین پیوند دهنده تیروکسین متصل است. T4 «محدود» نمی‌تواند وارد سلول‌های بدن شود. تنها حدود 1% تا 2% از T4 در خون متصل نشده است و می تواند وارد سلول‌ها شود.
T4 آزاد و شاخص T4 آزاد هر دو آزمایش خون ساده‌ای هستند که میزان T4 غیر متصل در خون و در دسترس بودن برای ورود به سلول‌ها را اندازه می‌گیرند.
کم کاری تیروئید چگونه درمان می‌شود؟
جایگزینی تیروکسین (T4)
کم کاری تیروئید قابل درمان نیست اما تقریباً در هر بیمار، کم کاری تیروئید کاملاً قابل کنترل است. با جایگزین کردن مقدار هورمونی که تیروئید شما دیگر قادر به ساخت آن نیست، درمان می شود.
هورمون T4 علاوه بر قرص تیروکسین مصنوعی، در مکمل‌های حاوی ید مانند یدوناتال که برای درمان تیروئید کم کار ساخته شده است، وجود دارد.
کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان
- کم کاری تیروئید یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها میان نوزادان، کودکان و نوجوانان است.
- علائم کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان می‌تواند به شکل نهان باشند.
- برای بسیاری از کودکان و نوجوانان، اضافه وزن حتما ناشی از تیروئید کم کار نیست.
- والدین می‌توانند با بررسی اندازه غده تیروئید در منزل، متوجه کم کاری یا پرکاری تیروئید شوند و درمان را بلافاصله شروع کنند.
چه کسانی در خطر کم کاری تیروئید هستند؟
اگرچه کم کاری تیروئید اغلب زنان میانسال و مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما هر کسی از جمله نوزادان می‌تواند به این بیماری مبتلا شود.
نوزادانی که بدون غده تیروئید یا با غده‌ای که به درستی کار نمی‌کند متولد می‌شوند، ممکن است در ابتدا علائم و نشانه‌های کمی داشته باشند.
سوالات متداول
آیا کم کاری تیروئید باعث افزایش وزن می‌شود؟
کم کاری تیروئید با کاهش ترموژنز، کاهش سرعت متابولیسم همراه است و همچنین نشان داده شده است که با شاخص توده بدنی بالاتر (BMI) و شیوع بیشتر چاقی مرتبط است.
آیا کم کاری تیروئید می‌تواند باعث اختلال نعوظ شود؟
اختلال در نعوظ در میان مردان مبتلا به تیروئید کم کار رایج است.
پزشکان چگونه کم کاری تیروئید را تشخیص می‌دهند؟
پزشکان از طریق بررسی علائم، سابقه پزشکی و خانوادگی، معاینه بدنی، آزمایشات خون، آزمایش TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) و تست‌های T4 تیروئید کم کار را تشخیص می‌دهند.
خوراکی‌های مناسب برای تیروئید کم کار کدامند؟
تخم مرغ، گوشت، ماهی، سبزیجات، میوه، دانه ها و غلات بدون گلوتن، لبنیات و مایعات بدون کافئین برای افراد مبتلا به تیروئید کم کار مناسب هستند.
آیا کم کاری تیروئید در بارداری مشکل‌ساز است؟
از آنجایی که هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین مهم هستند، کم کاری تیروئید می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به جنین وارد کند.
برای کم کاری تیروئید چه بخوریم؟
علاوه بر مواد غذایی چون تخم مرغ، گوشت و ماهی می توان از مکمل یدوناتال ایکس مارت جهت بهبود تیروئید کم کار استفاده کرد.
