ویتامین B12 از ویتامین‌های لازم و ضروری بدن است که به تولید DNA و سلول‌های عصبی کمک می‌کند. کمبود این ویتامین در بدن علائم بالینی زیادی را در پی خواهد داشت که احساس خستگی مداوم از شایع‌ترین علائم کمبود ویتامین B12 است.
برای تشخیص کمبود این ویتامین بهترین روش آزمایش خون است. پس از انجام آزمایش خون و مشخص‌شدن سطح کم این ویتامین در بدن بهتر است از رژیم غذایی استفاده شود که مملو از ویتامین B12 باشد.
رژیم غذایی حاوی گوشت گاو و گوسفند و ماکیان، ماهی و … و استفاده از انواع مکمل‌های حاوی ویتامین B12 در برطرف‌شدن کمبود ویتامین B12 نقش زیادی دارند.
کمبود B12 چگونه شناسایی و درمان می شود؟
ویتامین B12 از ویتامین‌های لازم و ضروری بدن است. این ویتامین به ساخت سلول‌های قرمز، تولید DNA و سلول‌های عصبی کمک می‌کند.
بدن قادر به تولید ویتامین B12 نیست و لازم است از طریق مصرف مواد غذایی و مکمل‌ها این ویتامین تأمین شود.
علاوه بر نشانه‌های بالینی بالا که نشان‌دهنده کمبود ویتامین B12 است برای اطمینان و کنترل سطح ویتامین B12 بهتر است آزمایش خون انجام گیرد.
به‌منظور درمان ویتامین ب 12 اغلب پزشکان تزریق این ویتامین یا مصرف آن به‌صورت مکمل را پیشنهاد می‌دهند. می‌توان درمان ویتامین B12 را به‌صورت غیرخوراکی یا خوراکی انجام داد.
درمان غیرخوراکی این ویتامین با استفاده از هیدروکسی کوبالامین عضلانی است. اغلب 1000 میکروگرم از این دارو را 3 بار در هفته به مدت 2 هفته تزریق می‌کنند.
همچنین تزریق آمپول B12 در ویال‌های 100 میکروگرمی، روزانه 1 آمپول تزریق می‌شود. بعد از یک ماه بهتر است تزریق این ویتامین ماهانه یک عدد صورت گیرد.
درمان خوراکی کمبود ویتامین B12 با سیانوکوبالامین است. ترکیب خوراکی این دارو باید با دوز 50 تا 150 میکروگرم روزانه تجویز شود.
نشانه کمبود ویتامین B12
در اثر کمبود ویتامین B12 در بدن نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که می‌توان کمبود ویتامین ب12 را شناسایی کرد. برخی از علائم کمبود ویتامین B12 عبارتند از:
- کم‌شدن انرژی و خستگی مداوم
- بی‌حسی دست‌ها و پاها و احساس سوزن‌سوزن شدن بدن
- فراموشی زیاد و احساس ضعیف شدن حافظه
- تغییرات سریع خلق‌وخوی
- ازدست‌دادن اشتها
- ایجاد دوربینی و تاری دید
- ایجاد زخم و آفت دهان
- احساس درد در زبان و قرمزی آن
- احساس تنگی نفس و سرگیجه
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 چیست؟
کم‌خونی‌ها را با مکانیزم‌های مختلفی دسته‌بندی می‌کنند. یکی از این تقسیم‌بندی‌ها، کم‌خونی ماکروسیتیک است. در این نوع کم‌خونی گلبول‌های قرمز از حد نرمال بزرگ‌تر هستند.
اغلب کم‌خونی‌های ماکروسیتیک به علت کمبود فولیک‌اسید و ویتامین B12 ایجاد می‌شود.
اعصاب محیطی اولین قسمت از سیستم عصبی است که در اثر کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 آسیب می‌بینند. از علائم بالینی این حالت می‌توان به خواب‌رفتگی، گزگز، سوزن‌سوزن و مورمور شدن دست‌ها و پاها اشاره کرد.
اگر اختلالات کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ب 12 درمان نشود در تعادل و راه‌رفتن فرد اختلال به وجود خواهد آمد.
ویتامین B12 در ساختمان سلول‌های پایه‌ای مغز استخوان استفاده می‌شود و اگر کمبود ویتامین در این قسمت وجود داشته باشد پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید به میزان لازم تولید نمی‌شوند و بیمار مبتلا به پانسیتوپنی خواهد شد.
اولین قدم در تشخیص کمبود ویتامین B12 در خون، اندازه‌گیری سطح این ویتامین در خون است.
در حالت نرمال اندازه این ویتامین باید بین 150 تا 350 پیکو گرم در هر میلی‌لیتر باشد. کمتر بودن سطح این ویتامین از 100 پیکو گرم نشان‌دهنده کم بودن این فاکتور در خون است.
بعد از تشخیص کمبود سطح ویتامین B12 باید به دنبال علت کمبود آن باشیم. برای این کار از تست شلینگ استفاده می‌شود.
بدن من چگونه ویتامین B12 را جذب می کند؟
ویتامین موجود در مواد غذایی و مکمل‌ها بعد از ورود به بدن، در مرحله اول با پروتئینی به نام هاپتوکورین که از غدد بزاقی ترشح می‌شود، ترکیب می‌شوند.
هاپتوکورین ترکیبی با ویتامین B12 با اسید معده از بین نمی‌رود. در ادامه سلول‌های جداره معده پروتئین دیگری به نام اینترینسیک می‌سازند که به آن فاکتور داخلی می‌گویند.
وقتی ترکیب ویتامین ب 12 و هاپتوکورین وارد روده شود آنزیم هاپتوکورین حل شده و ویتامین B12 آزاد می‌شود.
این ویتامین با فاکتور داخلی ترکیب شده و به انتهای روده می‌رود. سپس این ترکیب با اندوسیتوز وارد جداره روده می‌شوند. ویتامین ب 12 از فاکتور داخلی جدا شده و به پروتئین دیگری متصل می‌شود و این ترکیب از روده به کبد منتقل می‌شود.
چگونه می توانم از کمبود ویتامین B12 جلوگیری کنم؟
برای جلوگیری از کمبود ویتامین B12 و برطرف‌کردن علائم آن و پاسخ به این سؤال که چگونه کمبود ویتامین ب12 را جبران کنیم، راهکارهای متفاوتی وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از:
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین B12
استفاده از غذاهای باکیفیت حیوانی مانند جگر، گوشت گاو، ماهی قزل‌آلا، گوشت گوسفندی و محصولات لبنی کمبود ویتامین B12 را جبران می‌کند.
استفاده از مکمل ها
استفاده از مکمل‌های غذایی چون محصول یدوناتال از کمبود ویتامین ب 12 جلوگیری می‌کند.
بهبود وضعیت مزاجی و سلامت روده ها
برای جذب بهتر ویتامین ب 12 لازم است سیستم جذبی بدن را تقویت کنیم. برای جلوگیری از آسیب به وضعیت مزاجی غذاهای کنسروی و کارخانه‌ای باید کنار گذاشته شوند.
تزریق ویتامین ب 12
تزریق هفتگی 1 آمپول از ویتامین B12 در ماه اول و تزریق یک آمپول در ماه، از ماه دوم به بعد به جلوگیری از کمبود این ویتامین کمک می‌کند.
استفاده از پروبیوتیک ها
پروبیوتیک‌ها علاوه بر بهبود گوارش ترکیبات مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و ویتامین‌ها را تولید کرده که برای بدن مفید هستند کفیر، شکلات تلخ و کمبوجیا منابع خوبی از پروبیوتیک هستند.
پرهیز از خوردن غذاهای التهاب آور
برای جذب بهتر ویتامین ب 12 در بدن از خوردن غذاهایی چون چیپس، فست‌فود، سیب‌زمینی سرخ شده و تنقلات باید پرهیز شود.
چه مدت طول می کشد تا کمبود B12 بهبود یابد؟
بعد از استفاده از مکمل ها یا تزریق ویتامین B12 سطح این ویتامین در خون بالا می‌رود و عوارض و نشانه‌های علائم کمبود ویتامین B12 برطرف می‌شود.
اما مقدار اضافی از آن از طریق کلیه‌ها و ادرار از بدن خارج می‌شود. اغلب چندین هفته زمان می‌برد تا کمبود ویتامین B12 بهبود یابد.
بهتر است افرادی که سطح ویتامین ب12 آنها از 100 پیکو گرم کمتر است، در ماه اول هفته‌ای یک ویال از ویتامین را تزریق و از ماه‌های بعد به طور ماهانه یک ویال از ویتامین را تزریق کنند.
حد نرمال ویتامین B12 در بدن لازم است بین 150 تا 350 پیکو گرم در میلی‌لیتر باشد که تنها با استفاده از آزمایش خون این سطح تعیین می‌شود.
چه کسانی در معرض خطر کمبود B12 هستند؟
سالمندان، افرادی که قسمتی از روده آنها برداشته شده، افرادی که داروی متفورمین مخصوص دیابت مصرف می‌کنند، اغلب گیاهخواران و افرادی که داروهای ضد اسید استفاده می‌کنند در معرض خطر کمبود ویتامین B12 قرار دارند.
داروهایی که با مصرف آنها در جذب ویتامین ب12 اختلال ایجاد می‌شود مانند داروهای سوزش معده مانند امپرازول، لانزوپرازول، پنتاپرازول و …
افرادی که بیماری‌های روده کوچک دارند مانند بیماری کرون، سلیاک، رشد باکتری و انگل و … و افرادی که مخاط معده آنها در اثر گاستریت آتروفیک نازک شده و افرادی که دچار آنمی بدخیم شده اند، در جذب ویتامین B12 مشکل داشته و در معرض خطر کمبود ویتامین B12 هستند.
افرادی که داروی متفورمین مصرف می‌کنند یا تنها از مواد غذایی گیاهی استفاده کرده و گیاه‌خوار هستند در معرض این کمبود قرار دارند.
آیا آسیب عصبی ناشی از کمبود B12 قابل جبران است؟
ویتامین B12 در عملکرد مناسب سیستم عصبی نقش دارد. این ویتامین سبب بهبود طبیعی عملکرد مغز و سیستم عصبی می‌شود.
آسیب عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 با تغییر رژیم غذایی و استفاده از مواد غذایی مملو از این ویتامین، استفاده از مکمل‌هایی نظیر یدوناتال ایکس مارت و تزریق این ویتامین به‌صورت هفتگی و ماهانه جبران می‌شود.
البته در ابتدا بهتر است مطمئن شد که آسیب عصبی ناشی از کمبود این ویتامین است و در ادامه با صلاحدید پزشک به مصرف انواع مکمل‌ها و تزریق این ویتامین برای ازبین‌بردن علائم کمبود ویتامین B12 پرداخت.
سریع ترین راه برای رفع کمبود B12 چیست؟
در پاسخ به سؤال چگونه کمبود ویتامین B12 را جبران کنیم، سریع‌ترین راه استفاده از مکمل یدوناتال است.
یکی از بهترین مکمل‌ها برای رفع کمبود ویتامین B12 در بدن مکمل یدوناتال ایکس مارت است.
مکمل یدوناتال حاوی 18 میلی‌گرم آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 است. مکمل یدوناتال با تأمین ویتامین ب12 لازم برای بدن سبب توسعه و رشد جنین شده و با این کار از مادر و کودک در دوران بارداری محافظت و مراقبت می‌شود.
همچنین این مکمل در سلامت دستگاه عصبی بدن نیز تأثیر دارد. با مصرف مکمل یدوناتال ایکس مارت علائم کمبود ویتامین B12 که مهم‌ترین آنها خستگی و تغییرات سریع خلق‌وخوی است سریعاً رفع می‌گردد.
مکمل یدوناتال ایکس مارت علاوه بر تأمین ویتامین B12 ویتامین‌های دیگری چون ویتامین C، B1، B2، B6، B9 و D3 را تأمین می‌کند که هرکدام نقش مهمی در بدن ایفا می‌کنند.
مکمل یدوناتال ایکس مارت حاوی آهن و ید به میزان کافی است. با مصرف مکمل یدوناتال علائم بالینی کمبود ویتامین B12 شامل خستگی، تغییرات سریع خلق‌وخوی، ازدست‌دادن اشتها و … به‌سرعت برطرف می‌شود.
سوالات متداول
B12 به جذب چه چیزی کمک می کند؟
ویتامین B12 برای تولید گلبول قرمز و DNA لازم و ضروری است. این ویتامین در عملکردهای متعدد متابولیک بدن چون تولید انواع آنزیم‌ها و تعادل هورمونی نقش داشته و سبب سلامت سیستم عصبی و قلبی عروقی خواهد شد.
آیا ویتامین B12 را می توان با معده خالی مصرف کرد؟
به‌خصوص افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند بهتر است برای جذب این مکمل آن را با معده خالی ناشتا و همراه با آب مصرف کرد.
آیا تزریق B12 ایمن است؟
مصرف بیش از حد ویتامین B12 سبب می‌شود تا افراد به نارسایی‌های قلبی، کلیوی و کبدی دچار شوند؛ لذا ابتدا می‌بایست با استفاده از آزمایش خون میزان و سطح ویتامین ب 12 در خون تعیین شده و در ادامه برای درمان و کاستی آن از تزریق این ویتامین استفاده شود.
B12 چگونه بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد؟
ویتامین ب 12 در کبد متابولیزه شده و محصولات جانبی آن از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. حتی زیاد بودن سطح ویتامین ب 12 بر سلول‌های کبدی آسیب وارد کرده و سبب التهاب و ایجاد اسکار در کبد می‌شود.
درمان خانگی برای کمبود ویتامین ب 12
برای درمان خانگی ویتامین B12 لازم است تا رزم غذایی را تغییر داده و از مواد غذایی شامل گوشت قرمز، ماکیان، ماهی، محصولات لبنی و تخم‌مرغ در رژیم غذایی خود استفاده کنیم.
آیا کمبود ویتامین B12 می تواند باعث مشکلات کلیوی شود؟
کمبود ویتامین B12 سبب مشکلات کلیوی می‌شود. البته پیش از اصلاح رژیم غذایی و استفاده از ویتامین B12 در بیماران کلیوی بهتر است حتماً با پزشک مشورت شود.
