ویتامین‌های گروه B مخصوصا ویتامین B12 نقش بسیار حیاتی در سلامت انسان دارند. . به خوبی می‌دانید که ویتامین‌ها انواع مختلفی دارند که کمبود آن‌ها تاثیرات مختلفی را روی سلامت و بدن انسان دارد. مثلا کمبود ویتامین b12 علائمی مانند خستگی، سردرد، افسردگی، رنگ پریدگی، زردی پوست، اختلالات ذهنی، درد و التهاب در دهان و زبان دارد.
هرکدام از این ویتامین‌ها شرایط مصرف منحصربه‌فردی دارند و کمبود آن‌ها با علائم‌های مختلفی نیز همراه است.
در این مقاله قصد داریم در مورد ویتامین b12 صحبت کنیم و هر آنچه که برای آشنایی و مصرف این ویتامین به دانستن آن نیاز دارید را برای شما بازگو کنیم.
ویتامین b12 چیست؟
ویتامین B12 یک ماده مغذی ضروری برای بدن است و فرایندهایی مانند سنتز DNA، تولید انرژی و عملکرد سیستم عصبی مرکزی، به این ویتامین نیاز دارند.
این ویتامین در غذاها و مواد غنی شده مختلفی به فراوانی یافت می‌شود، با این حال کمبود ویتامین ب 12 بسیار شایع است. علت کمبود این ویتامین استفاده از دارو، شرایط ویژه پزشکی، رژیم غذایی محدود و سوء جذب می‌تواند باشد.
با افزایش سن توانایی بدن برای جذب ویتامین B12 کاهش پیدا می‌کند، بنابراین کمبود این ویتامین در افراد مسن شایع‌تر بوده و بیشتر دیده می‌شود. البته این بدان معنا نیست که افراد جوان و کودکان به کمبود این ویتامین دچار نشوند.
اغلب کمبود این ویتامین نادیده گرفته شده و حتی در بسیاری از مواقع اشتباه تشخیص داده می‌شود.
اگر تصور می‌کنید که دچار کمبود ویتامین b12 هستید، حتما به یک متخصص مراجعه کرده و آزمایشات کافی برای تشخیص کامل و صحیح را انجام دهید.
علائم کمبود ویتامین B12 چیست؟
اولین راه تشخیص کمبود ویتامین B12 بررسی علائم و شواهد است. در ادامه به تعدادی از مهم‌ترین علائم پرداخته ایم.
● خستگی
سلول‌های بدن شما برای عملکرد صحیح به این ویتامین نیاز دارند، بنابراین با کم شدن این ویتامین در بدن تولید طبیعی گلبول‌های قرمز خون کاهش یافته و به دنبال آن گردش اکسیژن نیز کاهش می‌یابد. زمانی که بدن برای حمل اکسیژن، گلبول قرمز سالم کافی نداشته باشد، بدن احساس ضعف و خستگی می‌کند.
● پوست رنگ پریده و زرد
رنگ پریدگی و زردی پوست از علائم دیگر کمبود ویتامین B12 است که به دلیل کمبود گلبول قرمز خون است.
● سردرد
سردرد از شایع‌ترین علائمی است که برای کمبود ویتامین b12 گزارش شده است.
● علائم افسردگی
B12 برای عملکرد سیستم عصبی شما ضروری بوده و کمبود این ماده بر سلامت روان شما نیز تاثیرگذار خواهد بود.
● مشکلات گوارشی
کمبود این ویتامین موجب اسهال، حالت تهوع، یبوست، نفخ، گاز و سایر علائم گوارشی می‌شود.
● اختلال در تمرکز و ذهن
از آنجایی که کمبود ویتامین b12 روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد، بنابراین افرادی که با این کمبود مواجه هستند در تمرکز و انجام وظایف خود مشکل داشته و احساس مه‌آلودگی می‌کند.
● درد و التهاب دهان و زبان
زبان ملتهب، قرمز همراه با درد می‌تواند از دیگر علائم این کمبود باشد.
● خواب رفتگی دست و پا
احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا ممکن است از علائم کمبود ویتامین ب12 باشد.
درمان کمبود ویتامین B12
برای درمان کمبود ویتامین b12 راه‌های مختلفی وجود دارد، اما قدم اول تشخیص صحیح آن است.
برای درمان این کمبود باید رژیم غذایی خود را تغییر داده و مواد غذایی مصرف کنید که دارای ویتامین B12 باشد. علاوه‌بر این از مکمل‌های ویتامین نیز می‌توانید استفاده کنید.
یدوناتال موثرترین دارویی است که برای درمان کمبود این ویتامین می‌توانید مصرف کنید.
اگر برای درمان دیگر بیماری‌های خود دارو مصرف می‌کنید، حتما این داروها را مورد بررسی قرار داده و در صورتی که در جذب ویتامین ب 12 اختلال ایجاد می‌کنند، با پزشک متخصص خود در میان بگذارید. یکی از ساده‌ترین راه‌های درمان، قطع دیگر داروهایی است که جذب ویتامین را کاهش می‌دهند.
یک راه دیگر درمان این کمبود تزریق ویتامین B12 است که برای افرادی که نمی‌توانند ویتامین را از مواد غذایی و مکمل‌ها دریافت کنند، توصیه می‌شود. افرادی که تحت عمل جراحی بای پس معده قرار گرفته یا به بیماری‌های خودایمنی خاص مبتلا هستند، از آن دسته افرادی هستند که با تزریق می‌توانند ویتامین را دریافت کنند.
پیشگیری از کمبود ویتامین b12
بهترین راه پیشگیری مصرف مواد غذایی است که سرشار از این ویتامین هستند. مواد غذایی مانند:
- گوشت
- دانه‌ها
- ماهی
- مرغ
- محصولات لبنی
اگر گوشت، تخم‌مرغ یا لبنیات مصرف نمی‌کنید، ویتامین B12 را از غذاهای غنی شده یا مخمرهای مغذی می‌توانید دریافت کنید و از کمبود آن جلوگیری کنید.
بهترین زمان برای پیشگیری از سنین پایین و جوانی است و بهتر است مواردی که دارای این ویتامین هستند را به اندازه مصرف کنید.
آیا باید مکمل ویتامین b12 مصرف کرد؟
اگر به هر دلیلی نمی‌توانید ویتامین را از مواد غذایی دریافت کنید، استفاده از مکمل‌ها نیز یک راه پیشگیری دیگر برای مبتلا شدن به کمبود ویتامین b12 است.
مکمل‌ها یک راه ایمن و قطعی برای افرادی است که به کمبود ویتامین ب 12 دچار بوده و از طریق مواد غذایی نمی‌توانند آن را دریافت کنند.
البته افرادی که کمبود بسیار شدیدی از این ویتامین دارند نیز باید از مکمل‌ها برای جبران آن استفاده کنند. اما استفاده از مکمل ویتامین B12 تنها برای افرادی که به کمبود آن مبتلا هستند، تجویز نمی‌شود.
هرگز مکمل‌ها را به صورت خودسرانه مصرف نکنید و برای استفاده از آن‌ها از یک متخصص کمک گرفته تا دوز صحیحی از آن را مصرف کنید.
فواید ویتامین B12
این ویتامین بسیار مهم بوده و نقش اساسی در سلامت بدن دارد. در ادامه به فواید این ویتامین پرداختیم تا با اهمیت آن بیشتر آشنا شوید.
● تشکیل گلبول قرمز
این ویتامین به تشکیل گلبول‌های قرمز خون کمک کرده و از کم‌خونی پیشگیری می‌کند. در صورتی که کمبود ویتامین b12 داشته باشید، گلبول‌های قرمز خون شما بزرگتر از اندازه طبیعی و معمولا بیضی شکل می‌شوند.
● بارداری سالم
سطح کافی از ویتامین ب 12 از نقایص اصلی مادرزادی می‌تواند جلوگیری کند.
● پوکی استخوان
وجود این ویتامین از سلامت استخوان‌ها حمایت کرده و از پوکی استخوان ممکن است جلوگیری کند.
● تقویت انرژی
همه ویتامین‌های گروه B نقش مهمی در تولید انرژی بدن دارند، اما لزوما این گروه در تامین انرژی به تنهایی نقشی ندارند.
نیازهای دریافت ویتامین B12
اشاره کردیم که ویتامین b12 برای کارکرد سیستم عصبی مرکزی نقش حیاتی دارد و در حمل اکسیژن و سلامت گلبول‌های قرمز خون نیز تاثیرگذار است. بنابراین دریافت این ویتامین برای سلامتی بسیار ضروری است.
افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند، بیش از افراد دیگر مستعد این بیماری هستند، بنابراین باید میزان ویتامین مورد نیاز خود را از راه‌های دیگر دریافت کنند.
مقدار توصیه شده به صورت روزانه برای هر فرد بزرگسال 2.4 میکروگرم است که فرد باید آن را برای بدن خود تامین کند.
نقش ویتامین B برای بارداری
ویتامین گروه B به بارداری سالم کمک بزرگی می‌کنند. این گروه بدن شما را در زمانی که کودک در حال رشد است، قوی نگه داشته و انرژی که به آن نیاز دارید را برای شما تامین می‌کنند.
هر یک از ویتامین‌های B برای شما و جنین در حال رشد مزایا و فواید منحصربه‌فردی دارند. و ویتامین b12 به حفظ سیستم عصبی شما کمک می‌کند.
مکمل‌های ویتامین B در دوران بارداری
پزشکان معتقدند مکمل ویتامین B12 به همراه اسید فولیک به پیشگیری از نقایص مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا و نقایصی که بر ستون فقرات و سیستم عصبی مرکزی تاثیرگذار است، کمک می‌کنند.
البته مصرف هرگونه مکمل ویتامین ب باید زیر نظر پزشک باشد و دوز تجویز شده، مورد استفاده قرار گیرد.
جمع‌بندی
کمبود ویتامین b12 اغلب به درستی تشخیص داده نمی‌شود و ممکن است علائم آن با بیماری‌های دیگری مشترک باشد.
لذا برای اینکه از میزان ویتامین ب12 بدن خود مطمئن شوید، آزمایشات لازم را انجام داده و با یک پزشک مشورت کنید.
درمان این کمبود کار چندان پیچیده‌ای نبوده و تنها افرادی که نمی‌توانند مکمل دریافت کنند، نیاز به تزریق این ویتامین خواهند داشت. با یک رژیم غذایی سالم و کامل می‌توانید به اندازه نیاز از این ویتامین را دریافت کنید.
سوالات متداول
چه غذاهایی سرشار از B12 هستند؟
کبد و کلیه حیوانات، صدف‌ها، ماهی ساردین، گوشت، غلات غنی شده، ماهی تن، ماهی قزل آلا، شیر، لبنیات و تخم‌مرغ غنی از ویتامین ب 12 هستند.
آیا باید ویتامین b12 را هر روز مصرف کنیم؟
بله، باید به طور روزانه این ویتامین را دریافت کنید و میزان آن باتوجه به سبک زندگی، شرایط، و سن شما می‌تواند متفاوت باشد.
آیا می‌توانید ویتامین D و B12 را با هم مصرف کنید؟
گزارشی از تداخل این دو ویتامین با یکدیگر تا به حال منتشر نشده است، با این حال برای اطمینان قبل از مصرف هر دو با متخصص خود مشورت کنید.
روزانه چه مقدار ویتامین B12 باید مصرف کنیم؟
برای افراد بالای 14 سال به طور روزانه 2.4 میکروگرم توصیه می‌شود، اما این میزان می‌تواند در شرایطی متفاوت نیز باشد.
