روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) بیماری التهابی است که در مفاصل فاست یا ساکروایلیاک ستون فقرات رخ می دهد. این بیماری بر اثر عواملی چون سایش، پارگی، محرک های خود ایمنی، عوامل ژنتیکی و … ایجاد می شود.
سفتی و سختی در مفاصل ستون فقرات، کاهش انعطاف پذیری، احساس تورم، ضعف و خستگی، درد و بی حسی در بازوها و پاها، سر درد و … از علائم این روماتیسم است.
بطور کلی می توان این بیماری را به دو دسته التهابی و غیر التهابی تقسیم کرد و از طریق روش های بالینی، آزمایشگاهی، اسکن، ام آر آی و … می توان این بیماری را تشخیص داد.
از طریق روش های غیر جراحی چون دارو درمانی، کمپرس سرد و گرم، فیزیوتراپی، استفاده از کورتیکواستروئیدها، تغییر در سبک زندگی و یا با استفاده از جراحی می توان به درمان روماتیسم ستون فقرات پرداخت.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص روماتیسم ستون فقرات تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
روماتیسم ستون فقرات چیست؟
روماتیسم ستون فقرات التهاب مفاصل فاست در ستون فقرات یا مفاصل ساکروایلیاک بین ستون فقرات و لگن است.
این نوع از روماتیسم علاوه بر التهاب مفاصل ممکن است رباط ها و تاندون هایی که به استخوان های ستون فقرات می چسبند را تحت تأثیر قرار دهد.
اغلب روماتیسم فقرات در قسمت پایین کمر و گردن رخ می دهد.
علت روماتیسم ستون فقرات
روماتیسم همواره با التهاب مفاصل مرتبط است. روماتیسم ستون فقرات اغلب بر اثر سایش و پارگی طبیعی مفاصل رخ می دهد.
محرک های خود ایمنی نیز می توانند علت این بیماری باشند، اما در اغلب موارد علت این بیماری ناشناخته و ژنتیکی است. همچنین بالارفتن سن، داشتن اضافه وزن و چاقی، داشتن شرایطی خاص نظیر دیابت، نقرس، پسوریازیس، سل، سندرم روده تحریک پذیر و بیماری لایم می تواند خطر ابتلا به راین نوع روماتیسم را افزایش دهد.
علائم روماتیسم ستون فقرات
از شایع ترین علائم روماتیسم ستون فقرات درد و سفتی است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
برخی از شایع ترین علائم این روماتیسم عبارتند از:
- درد در ناحیه کمر و گردن به خصوص در ناحیه کمر
- سفتی و از دست رفتن انعطاف پذیری ستون فقرات، برای مثال ناتوانی در صاف کردن کمر یا چرخاندن گردن
- احساس تورم و حساسیت بر مهره های آسیب دیده
- احساس ساییده شدن هنگام حرکت دادن ستون فقرات
- احساس ضعف و خستگی در کل بدن به ویژه هنگام آرتریت التهابی
- احساس درد و بی حسی در بازو ها یا پاها به ویژه در زمان تحت تأثیر قرار گرفتن اعصاب
- سردرد به ویژه در صورت آسیب مفاصل گردن
- احساس گرما در اطراف مفاصل
انواع آرتریت ستون فقرات
به طور کل می توان آرتریت را بر اساس منشأ آن به دو دسته التهابی و غیر التهابی تقسیم کرد.
● استئوآرتریت یا آرتریت غیر التهابی یا دژنراتیو
شایع ترین شکل روماتیسم ستون فقرات است. این نوع آرتریت اغلب کمر را تحت تأثیر قرار داده و بواسطه ساییدگی ایجاد می شود. در این حالت غضروف بین مفاصل به آرامی تجزیه شده و به التهاب و درد می انجامد.
در آرتریت غیر التهابی زمانی که کمر خود را خم کرده و یا می چرخانید، درد بیشتر احساس خواهید کرد.
استئوآرتریت مفاصل فاست را تحت تأثیر قرار داده و با نازک شدن دیسک های بین مهره ها، فشار بیشتری به مفاصل فاست وارد می کند.
● آرتریت روماتوئید ستون فقرات
روماتوئید نوعی از آرتریت التهابی است. این نوع از روماتیسم ستون فقرات نوعی اختلال خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن خود را تغییر می دهد و بالعکس به مفاصل حمله می کند.
البته روماتوئید در سایر مفاصل شایع تر است، اما می تواند ناحیه ستون فقرات به ویژه مهره های گردنی را تحت تأثیر قرار دهد.
روماتوئید اغلب زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد.
● اسپوندیلوآرتریت
اسپوندیلوآرتریت نوعی آرتریت التهابی است که مفاصل و محل اتصال رباط ها و تاندون ها به استخوان ها را تحت تأثیر قرار می دهد.
اسپوندیلوآرتریت خود انواع مختلفی دارد. برای مثال اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی از آرتیت نخاعی است که سبب التهاب مهره ها و مفاصل ساکروایلیاک در ستون فقرات می شود.
از عوارض این بیماری می توان به ایجاد قوز در پشت به دلیل جوش خوردن چند مهره به هم اشاره کرد.
روماتیسم ستون فقرات چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشکان جهت تشخیص روماتیسم می توانند از روش های زیر استفاده کنند:
- معاینات بدنی
- تست های آزمایشگاهی: برای مثال با استفاده از آزمایش هایی مانند ESR و CRP می توان میزان سطح التهاب بدن را ارزیابی کرد.
- اشعه ایکس: پزشکان می توانند از طریق اسکن و اشعه ایکس با استفاده از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی برای تولید تصاویری از بافت ها داخلی، استخوان ها و اندام ها روی فیلم استفاده کنند.
- ام آر آی: ام آر آی روشی برای تشخیص روماتیسم ستون فقرات است که از آهنربای بزرگ، فرکانس رادیویی و کامپیوتر جهت تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند.
روماتیسم و دیسک کمر
روماتیسم ستون فقرات کمتر به مفاصل پایین ستون فقرات حمله می کند. در این نوع روماتیسم به خاطر ایجاد تورم در مفاصل ستون فقرات، کمر درد و دیسک کمر بدتر خواهند شد. این نوع روماتیسم سبب ضعیف شدن یا از دست دادن استخوان و سایر بافت ها می شود.
روماتیسم خطر پوکی استخوان و تراکم استخوان پایین را افزایش داده و خطر فرسایش استخوان و شکستگی مهره ها را افزایش می دهد. این روماتیسم سبب از دست رفتن فضای بین مهره ها شده و در صورت عدم درمان، بی ثباتی زیادی را در ستون فقرات فراهم می آورد.
اغلب کمر درد ناشی از روماتیسم از دیسک کمر شدیدتر است. افزایش احتمال ناتوانی، کیفیت پایین زندگی و افسردگی در بیماران دارای روماتیسم در مقایسه با بیماران با دیسک کمر بیشتر است.
درمان روماتیسم ستون فقرات
درمان روماتیسم ستون فقرات را می توان به دو دسته روش های غیر جراحی و جراحی تقسیم بندی کرد.
اغلب می توان علائم روماتیسم را با ترکیبی از روش های محافظه کارانه و غیر تهاجمی مدیریت کرد. برخی از این روش ها عبارتند از:
● دارو درمانی
برای درمان روماتیسم ستون فقرات می توان از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی جهت کاهش درد و التهاب استفاده کرد.
● کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد و گرم بر کمر و ستون فقرات می تواند سبب بهبود کمر درد و کاهش التهاب ناشی از روماتیسم ستون فقرات شود.
● فیزیوتراپی
استفاده از تمرینات فیزیوتراپی، سفتی و سختی مفاصل را کاهش داده و در عین حال عضلات پشت را تقویت و دامنه حرکتی را بهبود خواهد بخشید.
● استفاده از کورتیکواستروئیدها
می توان به صلاحدید پزشک معالج از قرص ها یا تزریقات استروئیدی جهت کاهش تورم و سفتی و تسکین موقت درد استفاده کرد.
● تغییر در سبک زندگی
داشتن سبک زندگی سالم برای درمان هر بیماری از جمله روماتیسم موثر است. اغلب به بیماران توصیه می گردد تا وزن خود را کاهش دهند، سیگار را ترک کنند، مصرف الکل را کنار بگذارند، تغدیه مناسب داشته باشند و به طور کلی وضعیت بدنی خود را بهبود بخشند.
در صورتی که استفاده از روش های غیر جراحی موثر نباشد از روش جراحی جهت بهبود و درمان روماتیسم ستون فقرات استفاده می شود.
می توان از روش های جراحی به دو روش زیر اشاره کرد:
- جراحی رفع فشار طناب نخاعی: این نوع روماتیسم می تواند منجر به فشردگی طناب نخاعی و اعصاب شود و برای درمان این حالت از جراحی به نام جراحی لامینکتومی استفاده می شود. در این روش بخشی از مهره ها را جهت کاهش فشار روی نخاع و آزاد کردن ریشه های عصبی درمان می کنند.
- جراحی فیوژن ستون فقرات: در این روش دو یا چند مهره نخاعی را به هم پیوند می زنند. اگر ضعف و بی ثباتی شدید در ستون فقرات مشاهده شود از این نوع جراحی استفاده می کنند.
آمپول روماتیسم ستون فقرات
از آمپول های روماتیسم ستون فقرات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
● تزریق گلوکوکورتیکوئید اپیدورال:
اگر التهاب ستون فقرات ناشی از روماتیسم، سبب تحریک و تورم ریشه عصبی شود پزشکان داروهای ضدالتهابی قوی چون گلوکوکورتیکوئیدها را تجویز می کنند.
این آمپول به ناحیه ای در داخل کانال نخاعی اما خارج از لایه بافت همبند تزریق می شود. از طریق این تزریق داروهای مسکن به طور مستقیم به محل التهاب وارد می شوند.
● تزریق استروئید اپیدورال ترانسفورامینال:
با این تزریق عامل بی حس کننده ای به ناحیه عصب وارد می شود و به دنبال آن در عرض چند روز تا یک هفته درد تسکین یافته و کاهش درد می تواند تا چند ماه ادامه داشته باشد.
تفاوت دیسک کمر با روماتیسم ستون فقرات
دیسک کمر می تواند منجر به مشکلاتی در راه رفتن شده و از دست رفتن تعادل را به دنبال داشته باشد، اما روماتیسم ستون فقرات، مهره های ناپایداری که بر اثر از بین رفتن مفاصل ایجاد می شوند، را تحت تأثیر قرار داده و این آسیب شدیدتر بر سایر قسمت های حیاتی بدن اثر می گذارد.
اگر فرد دچار روماتیسم ستون فقرات گردنی شود و این آسیب درمان نشود، عواقب جدی چون سکته قلبی را نیز به دنبال خواهد داشت.
بهبود روماتیسم ستون فقرات با مصرف بن فیت
جهت درمان روماتیسم ستون فقرات از روش های غیر جراحی و جراحی استفاده می شود. از جمله روش های غیر جراحی می توان به استفاده از رژیم غذایی مناسب اشاره کرد.
یکی از راهکارهای داشتن رژیم غذایی مناسب استفاده از مکمل های غذایی است. یکی از بهترین مکمل های غذایی جهت درمان روماتیسم ستون فقرات، مکمل بن فیت ایکس مارت است.
این مکمل دارای ویتامین دی و مواد معدنی چون کلسیم، منیزیم و زینک است.
ویتامین دی از ویتامین هایی است که در جلوگیری از ضعف عضلانی ناشی از روماتیسم نقش دارند.
کلسیم از طریق افزایش استحکام استخوان ها به تقویت ستون فقرات جهت مقابله با روماتیسم ستون فقرات کمک می کند.
منیزیم نیز جهت حفظ سلامت عضلات و جلوگیری از گرفتگی عضلات و رفع احساس سفتی و سختی در مفاصل ناشی از روماتیسم ستون فقرات کمک می کند.
روی از مواد معدنی است که به جلوگیری از تحلیل استخوان ها کمک کرده و از این طریق با عوارض ناشی از روماتیسم مقابله می کند.
سوالات متداول
آیا روماتیسم ستون فقرات خطرناک است؟
بله، روماتیسم ستون فقرات خطرناک است و می تواند به درد گردن، کمر درد و یا دردی منجر شود که به پاها و بازوها می رسد. در شرایط خطرناک زوال مفاصل ستون فقرات می تواند منجر به فشردگی طناب نخاعی و یا ریشه های عصبی نخاعی شود.
آیا پیاده روی برای روماتیسم ستون فقرات مفید است؟
بله، ورزش هایی چون پیاده روی، یوگا، پیلاتس، ورزش های آبی و … جهت درمان روماتیسم ستون فقرات مناسب است. افراد مبتلا به این نوع روماتیسم که ورزش می کنند در مقایسه با بیمارانی که ورزش نمی کنند، درد کمتری را تجربه خواهند کرد.
چه آزمایش خونی روماتیسم ستون فقرات را تشخیص می دهد؟
از آزمایش های خونی روماتیسم ستون فقرات می توان به نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) و آزمایش پروتئین واکنشی (CRP) اشاره کرد. این دو آزمایش به ارزیابی سطح التهاب در بدن کمک می کند.
آیا ام آر آی می تواند روماتیسم ستون فقرات را نشان دهد؟
یکی از روش های تشخیص روماتیسم ستون فقرات ام آر آی است.
