اکسیژن تراپی (Oxygen therapy) یک روش درمانی است که برای رفع کمبود اکسیژن بیماران دارای مشکلات ریوی و تنفسی استفاده می شود.
این روش درمانی کیفیت زندگی افراد را بالا می برد و مانند هر درمان دیگری در صورتی که به درستی انجام نشود مضرراتی دارد.
در سال های اخیر روش های درمانی برای پوست و مو شناخته شده که با عنوان اکسیژن تراپی پوست و مو در مراکز تخصصی اجرا می گردد.
اکسیژن تراپی چیست؟
ریه در بدن انسان وظیفه ی جذب اکسیژن را به عهده دارد و در واقع سوخت و ساز و حیات بدن انسان به اکسیژن وابسته است.
حال اگر ریه ی فردی به هر دلیل نتواند اکسیژن کافی برای حیات بدن و عملکرد بی نقص ارگان ها را فراهم کند، فرد نیاز به مراقب و درمان خواهد داشت.
افراد ممکن است به خاطر ابتلا به بیماری هایی مانند: آسم، ذات الریه، کرونا، آنفولانزای شدید و بیماری های متعدد دیگری با مشکل اکسیژن رسانی به بدن رو به رو شوند. در چنین شرایطی از اکسیژن تراپی استفاده می شود.
در واقع اکسیژن تراپی یک روش درمانی است که با رساندن اکسیژن با غلظت مناسب، کمبود اکسیژن بدن را جبران می کند.
انواع اکسیژن تراپی
اکسیژن درمانی انواع متفاوتی دارد که پزشک متخصص با توجه به نوع بیماری، مقدار نیاز و شرایط بدنی یکی از این روش های درمانی را آغاز می کند:
● گاز اکسیژن
در این روش درمانی گاز اکسیژن درون مخزن هایی فشرده می شود که با توجه به اندازه در دو نوع ثابت و قابل هم موجودند.
● اکسیژن مایع
اکسیژن مایع نیز مانند گاز اکسیژن درون مخزن هایی ذخیره شده و در دسترس قرار می گیرد.
تفاوت اصلی آن با گاز اکسیژن مقدار اکسیژن ذخیره شده در مخزن است، در یک مخزن معمولا اکسیژن مایع بیشتری جای می گیرد، اما باید توجه داشت که اکسیژن مایع باید زود استفاده گردد تا تبخیر نشود.
● دستگاه اکسیژن ساز
در این روش اکسیژن تراپی از دستگاهی استفاده می شود که اکسیژن محیط را جمع آوری کرده و با توجه به شرایط بیمار از طریق ماسک یا لوله به وی رسانده می شود.
دستگاه اکسیژن ساز قابل جا به جایی نیست و قابلیت جمع آوری مقداری اکسیژن برای مصرف در مواقع نیاز را نیز دارد.
● اکسیژن هایپر بار
اکسیژن تراپی هایپرباریک، روش درمانی است که در شرایط خاص کاربرد دارد.
در این روش بیمار را در اتاق پر از اکسیژنی قرار می دهند که فشار اکسیژن در آن 3 تا 4 برابر شرایط معمول است. این عمل سبب می شود سطح اکسیژن خون به مقدار زیادی افزایش یابد.
از آن جایی که مواد معدنی مانند آهن در ساخت هموگلوبین و اکسیژن رسانی به ارگان های مختلف موثر هستند افراد با تجویز پزشک متخصص می توانند از مکمل های دارویی مانند مکمل یدونتال ایکس مارت که دارای مقدار زیادی آهن، ویتامین D3، ویتامین B6 و B9 و ید است نیز در طول درمان یا پس از آن استفاده کنند.
چه کسانی به اکسیژن تراپی نیاز دارند؟
افرادی که به طور طبیعی نمی توانند اکسیژن بدن خود را تامین کنند به اکسیژن تراپی نیاز دارند.
این افراد معمولا با علائمی چون: تنگی نفس، سرفه، خش خش سینه، تپش قلب، سرگیجه و … رو به رو می شوند.
البته برای تشخیص این موضوع پزشک متخصص ابتدا سطح اکسیژن خون بیمار را ارزیابی می کند.
اکسیژن خون نیز مانند هر چیز دیگری در بدن حدود نرمالی دارد. سطح اکسیژن خون با میلی لیتر جیوه اندازه گیری می شود و یک فرد سالم اکسیژن خونی بین 75 تا 100 میلی لیتر جیوه دارد. اگر اکسیژن خون زیر 60 باشد اکسیژن تراپی الزام خواهد یافت.
آیا اکسیژن تراپی ریه ها را بهبود می بخشد؟
با توجه به روش انجام اکسیژن تراپی، علائم کمبود اکسیژن در بیماران مانند: تنگی نفس، افزایش ضربان قلب و … کاهش پیدا کرده و از اختلال در عملکرد ارگان های دیگر جلوگیری می شود؛ اما این روش درمانی تنها برای اکسیژن رسانی است و تاثیری در بهبود ریه ندارد، البته تا مدتی سبب می شود تا فشار از روی ریه برداشته شود اما در موارد بسیاری نیز باعث تنبلی ریه می گردد.
آیا اکسیژن درمانی می تواند مضر باشد؟
اکسیژن تراپی اگر طبق دستورالعمل پزشک انجام شود هیچ ضرری ندارد، اما در صورتی که پروتکل های این روش درمانی رعایت نگردد می تواند برای بیمار ضرر ها و عوارضی را نیز در پی داشته باشد.
همان طور که کمبود اکسیژن می تواند مشکل ساز باشد، اکسیژن بیش از 110 میلی لیتر جیوه نیز برای بیماران مضر است و فرد در صورت تنفس اکسیژن با غلظت 100 درصد دچار مسمومیت خواهد شد.
خطرات استفاده از اکسیژن تراپی چیست؟
افرادی که در معرض اکسیژن بیش از اندازه قرار می گیرند، دچار مشکلاتی در راه های تنفسی و مژک های ریه خواهند شد.
برخی افراد در استفاده ی بی رویه از این روش دچار تنبلی ریه می شوند به طوری که ریه ها قادر به جذب اکسیژن از هوا نخواهند بود.
برخی از افراد دچار اعتیاد به اکسیژن می شوند و در برخی از موارد نیز بیمار با عوارضی چون: سرفه، گلودرد، عطسه، سوزش و تنگی نفس هنگام تنفس و … پس از اکسیژن تراپی رو به رو می شود.
چه مدت می توانید با اکسیژن درمانی زندگی کنید؟
اکسیژن تراپی شرایط عمومی بیماران نیازمند به اکسیژن را بهبود می بخشد و کیفیت زندگی آن ها را بالا می برد.
طبق برخی از تحقیقات این روش درمانی می تواند شانس بقا را تا یک سال حدود 88 درصد، تا دو سال حدود 77 درصد و تا سه سال حدود 66 درصد افزایش دهد.
سوالات متداول
اندیکاسیون اکسیژن درمانی چیست؟
زمانی که بیمار در معرض هیپوکسمی یا کمبود اکسیژن قرار داشته باشد، تجویز اکسیژن تراپی لزوم پیدا می کند.
برای مثال زمانی که فرد دچار مسمومیت با مونوکسید کربن شده و یا برای بهبود وضعیت بیمار پس از بیهوشی برای جراحی.
چگونه از بیمار با اکسیژن تراپی مراقبت می کنید؟
افرادی که از بیمار تحت درمان اکسیژن تراپی مراقبت می کنند باید مراقب ذخایر اکسیژن باشند. بررسی میزان و غلظت اکسیژن مصرفی از خطرات احتمالی جلوگیری می کند.
مخزن های اکسیژن باید دور از هر منبع آتش زایی قرار گیرند و در اطراف فرد تحت درمان نباید دود جریان داشته باشد و از مصرف دخانیات نیز جلوگیری نمود. مخزن اکسیژن باید در محیطی که پیرامون آن جریان هوا باشد قرار گیرد.
آیا می توانم در منزل اکسیژن تراپی انجام دهم؟
بیمارانی که احتیاج مداوم به اکسیژن تراپی دارند و یا در حین فعالیت هایی چون خواب و ورزش نیازشان به اکسیژن بیشتر می شود، در خانه نیز می توانند از این روش درمانی استفاده کنند.
میزان استفاده از اکسیژن و در واقع نیاز بیمار به اکسیژن در هر دقیقه توسط پزشک تشخیص داده شده و اکسیژن تراپی در منزل باید با دستور العمل متخصص مربوطه انجام شود.
اکسیژن تراپی صورت چیست؟
اکسیژن تراپی صورت روش درمانی است که در آن از هیچ ماده ی شیمیایی استفاده نمی شود.
در مرحله ی اول اکسیژن توسط لوله ای به پوست دمیده می شود و لایه های زیرین را اکسیژن رسانی می کند و در مراحل بعد با استفاده از ماسک های گوناگون و ماساژ صورت به درخشان شدن و محکم کردن پوست کمک می نماید.
اکسیژن تراپی مو چه مزایایی دارد؟
در اکسیژن تراپی مو، مو های آسیب دیده در محفظه ای با دمای معین در معرض بخار و آب قرار می گیرند. این عمل سبب می شود تا منافذ پوست سر باز شود و برای دریافت آب و مواد مغذی آماده گردد.
سپس در مرحله ی بعدی دستگاهی به نام میکرومیست ساقه و ریشه مو ها را اکسیژن رسانی وآبرسانی می کند.
مزایای این روش عبارتند از : کاهش ریزش مو، از بین رفتن پوسته و شوره ی سر، احیای موهای آسیب دیده و رشد موهای جدید
