درمان سیاتیک

به درد حاصل از تحریک عصب سیاتیک که ناشی از تحت‌فشار قرارگرفتن این عصب است درد سیاتیک گویند. این درد اغلب در ناحیه کمر یا پاها احساس می‌شود.

عصب سیاتیک وارد پشت‌پا شده و تا انتهای مچ پا امتداد پیدا می‌کند. در زمان درد سیاتیک درد در یکی از پاها احساس می‌شود. ابتدا درد به‌صورت مزمن و با احساس سوزش در پا همراه است.

با مرور زمان و در صورت بی‌توجهی و عدم درمان سیاتیک، درد پیوسته تکرار شده و با داروهای مسکن تسکین پیدا نخواهد کرد و در این حالت عمل جراحی راه‌حل نهایی درمان سیاتیک است.

بهتر است با استفاده از روش‌های خانگی یا رعایت برخی نکات پزشکی از تبدیل درد سیاتیک به حالت شدید و حاد جلوگیری کرده و به درمان سیاتیک پا بپردازیم.

همچنین در زمان بارداری به‌خصوص در سه‌ماهه آخر به دلیل وزن جنین احتمال ابتلای درد سیاتیک در پاها وجود خواهد داشت.

پزشکان با مشاهده علائم بالینی و یا با استفاده از انواع روش‌های تصویربرداری به تشخیص نوع سیاتیک و شدت آن پرداخته و در ادامه به درمان سیاتیک اقدام خواهند کرد.

لازم است تا در مراحل ابتدایی درد سیاتیک به پزشک متخصص مراجعه شود تا از تبدیل سیاتیک به دردی حاد و شدید که تنها با عمل جراحی قابل‌درمان است، جلوگیری شود.

سیاتیک پا چیست؟

بزرگ‌ترین عصب بدن عصب سیاتیک است. این عصب از نخاع شروع شده از لگن عبور کرده و به هر دو پا منشعب شده و تا پایین ساق پا تا مچ پا ادامه پیدا می‌کند.

وظیفه عصب سیاتیک حرکت‌دادن عضلات پا و انتقال پیام از پا به ستون فقرات است. بیرون‌زدگی دیسک و تحت‌فشار قرارگرفتن عصب سیاتیک سبب دردی به‌عنوان درد سیاتیک می‌شود.

آسیب‌دیدن عصب سیاتیک پا با درد و کاهش توانایی حرکتی و حسی و ضعف در بدن همراه خواهد بود. درمان سیاتیک پا در مراحل اولیه بیماری برای جلوگیری از تشدید آن بسیار مهم است.

اگر درد سیاتیک به‌صورت ناگهانی شروع شود تشخیص اول پزشک پارگی یا فتق دیسک است و اگر درد سیاتیک به طور مستمر در چندین ماه بیشتر شود و به‌مرورزمان افزایش یابد، تنگی کانال نخاعی و یا لیز خوردگی مهره‌های کمری تشخیص داده می‌شود.

درد سیاتیک پا دردی مکانیکی است که با حرکت و فعالیت بدنی بیشتر شده و با استراحت و درازکشیدن بهتر خواهد شد. درد سیاتیک پا ممکن است در زمان نشستن، ایستادن و یا در حالت حرکت و راه‌رفتن ایجاد شود.

آیا سیاتیک در هر دو پا رخ می دهد؟

در حالت طبیعی سیاتیک تنها یک طرف بدن و یک پا را درگیر می‌کند. اغلب در شرایط خفیف طی چند هفته با روش‌های غیر جراحی بهبود می‌یابد اما در صورت حاد و شدید شدن با استفاده از عمل جراحی درمان سیاتیک انجام می شود.

عصب سیاتیک از پنج ریشه عصبی تشکیل شده است. دو ریشه عصبی از ناحیه کمر به نام ستون فقرات کمری و سه ریشه عصبی از انتهای ستون فقرات به نام استخوان خاجی تشکیل شده است. پنج ریشه عصبی جمع شده و در انتها یک عصب سیاتیک را به وجود می‌آورند که یکی به پای راست و دیگری به پای چپ وارد می‌شود.

آیا سیاتیک به طور ناگهانی رخ می دهد یا ایجاد آن زمان می برد؟

درد سیاتیک در ابتدا به‌صورت احساس سوزن‌سوزن شدن در پاها رخ می‌دهد. با گذشت زمان در صورت درمان نشدن به درد مستمر در پاها و کمر منجر می‌شود که با استفاده از داروهای مسکن تسکین نخواهد یافت.

در شرایط حاد علاوه بر درد مستمر فرد دچار بی‌اختیاری در مجاری ادراری و دفع خود می‌شود. در شرایط حاد برای درمان سیاتیک از عمل جراحی استفاده می‌کنند اما در شرایط خفیف‌تر با رعایت برخی نکات و انجام برخی درمان‌ها می‌توان از تشدید درد سیاتیک جلوگیری کرده و به درمان سیاتیک پا پرداخت.

شایع‌ترین علامت سیاتیک دردی است که از پشت تا پایین پا کشیده شده و ادامه پیدا می‌کند. ممکن است درد ناگهانی مثل برق گرفتن یا تیر کشیدن تا پایین ساق ادامه داشته باشد. خواب رفتن و بی‌حسی در قسمت داخلی زانو، ساق پا، کف پا از علائم سیاتیک است.

درمان خانگی سیاتیک پا

به‌منظور درمان سیاتیک پا می‌توان از روش‌های ذیل استفاده کرد:

• یخ درمانی برای درمان سیاتیک پا در 7 روز اول آسیب. بهتر است هر بار یخ درمانی بیش از 15 تا 20 دقیقه زمان نبرد. بهتر است از بانداژهای فشاری برای نگه‌داشتن کیسه یخ بسیار مناسب است. همچنین می‌بایست محل آسیب‌دیده را در صورت امکان بالاتر از قلب قرار داد تا تورم کاهش یابد.

• کشش عضلات در عضلات گلوتئال یا باسن، همسترینگ، ساق پا و کف پا می‌تواند برای درمان سیاتیک پا مفید باشد.

• بعد از 7 روز یخ درمانی استفاده از کیسه آب گرم برای تسکین نقطه آسیب‌دیده و درمان سیاتیک پا بسیار مناسب است.

• انجام حرکات ورزشی مناسب و مستمر در اندام تحتانی سبب بهبود خون‌رسانی به این نقاط شده و سبب بهبود نقطه آسیب‌دیده خواهد شد.

• استفاده از ژل و پمادهای مسکنی چون ژل دیکلوفناک، پیروکسیکام و پماد فلفل و ماساژ ملایم که سبب جذب پماد به بدن از طریق پوست می‌شود سبب تسکین درد می‌شود.

• با استفاده از زردچوبه که ضدالتهاب و درد عصب است می‌توان به درمان سیاتیک پرداخت. کافی است یک قاشق زردچوبه به لیوان شیر اضافه کنیم و همراه با یک چوب دارچین محلول را بجوشانید. می‌توان کمی عسل به محلول اضافه و روزی یک تا دو لیوان از این مخلوط را مصرف کرد تا التهاب تسکین پیدا کرده و درمان سیاتیک تا حدودی انجام شود.

• استفاده از دانه شنبلیله  برای درمان سیاتیک مناسب است. کافی است دانه شنبلیله را با شیر گرم مخلوط و ماده خمیری به دست آورید و آن را برای چند ساعت بر روی درد قرار دهید.

چه چیزی باعث سیاتیک پا می شود؟

بیرون‌زدگی دیسک، عفونت، سرطان، اسپاسم عضلانی، نوروپاتی و بیماری فورامن ستون فقرات سبب درد عصب سیاتیک پا خواهد شد.

● بیرون‌زدگی دیسک

ستون فقرات از مهره‌هایی تشکیل شده که فاصله بین مهره‌ها با اندامی ژله‌مانند به نام دیسک پر می‌شود.

اگر دیسک از جای خود خارج شود آنگاه عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار خواهد گرفت و ضعف و کاهش حس در ناحیه پاها مشاهده خواهد شد.

● اسپاسم عضلانی

اگر یکی از اعصاب به طور ناگهانی سفت یا اسپاسم شوند، اعصاب مجاور نیز سفت و منقبض می‌شوند.

در اسپاسم عضلانی نیز عصب سیاتیک تحت‌فشار قرار می‌گیرد اما با رفع حالت اسپاسم درد سیاتیک نیز برطرف می‌شود؛ بنابراین پزشکان از داروهای شل‌کننده عضلات برای رفع اسپاسم عضلانی و درمان سیاتیک استفاده می کنند.

● عفونت

عفونت مایع مغزی نخاعی سبب التهاب و بیماری در عصب سیاتیک و نواحی اطراف آن می‌شود.

● سرطان

گاهی درد در عصب سیاتیک به دلیل رشد و متاستاز تومور و زائده سرطانی ایجاد می‌شود.

● نوروپاتی

نوروپاتی همان اختلال عصبی است که به دلیل سو مصرف مشروبات الکلی، کمبود ویتامین‌ها و مصرف برخی داروها پدیدار می‌گردد.

نوروپاتی قبل از گسترش یافتن به‌صورت حس سوزن‌سوزن شدن در نوک انگشتان دست یا پا احساس می‌شود. در گسترش نوروپاتی این حالت بر روی اعصاب از جمله عصب سیاتیک اثر گذاشته و باعث ضعف شدید در پاها می‌شود.

● تنگی کانال نخاعی در ستون مهره‌ها

این اختلال با تنگ شدن کانال نخاعی ایجاد می‌شود و این تنگ شدن کانال سبب فشار روی نخاع و عصب سیاتیک می‌شود.

● بیماری فورامن ستون فقرات

علاوه بر عوامل یاد شده فاکتورهایی وجود دارند که ریسک ابتلا به درد سیاتیک را تشدید می‌کنند که عبارتند از:

• سن: تغییرات سن و کهنسالی در ستون فقرات و دیسک‌های درگیر از رایج‌ترین دلایل درد سیاتیک است.
• چاقی: چاقی سبب فشار بر ستون فقرات می‌شود و سیاتیک به‌واسطه چاقی تحریک می‌شود.
• شغل: شغل افراد در ایجاد درد سیاتیک در آن­ها تأثیر دارد. اگر به شغلی نیاز است که لازم است کمر چرخانده شود یا بارهای سنگین جابجا شود  احتمال ابتلا به درد سیاتیک در این افراد بالا می‌رود.
• نشستن‌های طولانی‌مدت: افرادی که برای مدت طولانی به حالت سکون و بدون حرکت یک جا می‌نشینند احتمال ابتلا به درد سیاتیک در آن‌ها بیشتر است.
• دیابت: دیابت که بر مصرف قند خون اثر می‌گذارد، ریسک آسیب عصبی و درد سیاتیک را افزایش می‌دهد.

سیاتیک چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشکان به‌منظور تشخیص و ارزیابی شدت آسیب به عصب سیاتیک و انتخاب روش مناسب جهت درمان سیاتیک، از عکس‌برداری، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و انوار عصب و عضله یا EMG استفاده می‌کنند. گاهی پزشکان از استحکام ماهیچه‌های افراد و رفلکس آن‌ها به تشخیص سیاتیک می‌پردازند.

البته درد عصب سیاتیک دارای علائمی مانند ذیل خواهد بود:

• کمردرد، درد در باسن و درد در یکی از پاها
• درد در یک طرف از بدن
• سوزن‌سوزن شدن انگشتان پا
• درد بیشتر در حالات ناگهانی چون عطسه یا سرفه کردن، نشستن و ایستادن طولانی
• سفت شدن پشت ران
• اسپاسم در ساق پا
• بی‌اختیاری در دفع ادرار و مدفوع در شرایط حاد درد

سیاتیک پا چگونه درمان می شود

برای درمان سیاتیک ابتدا از داروهای ضدالتهاب مانند دیکلوفناک، بروفن ملوکسیکام، سلکسیب و ناپروکسن استفاده می‌کنند. داروهای شل‌کننده عضلات چون باکلوفن و متوکاربامول نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین برای درمان سیاتیک به‌صورت غیر از عمل جراحی به تزریق اپیدورال، درمان سیاتیک به‌صورت کایروپرکتیک، ماساژدرمانی، الکترو تراپی، ورزش، درمان‌های خانگی و استفاده از مکمل‌های غذایی برای تقویت بدن اشاره کرد.

یکی از این مکمل‌ها کلسی هیل است. مکمل کلسی هیل ایکس مارت دارای کلسیم، ویتامین K، D و E است.

ویتامین‌های موجود در محصول کلسی هیل سبب تراکم استخوان شده و وجود ویتامین D و کلسیم به بهبود کیفیت استخوان‌ها کمک می‌کند.

حتی این محصول به ترمیم و بازسازی استخوان‌های آسیب‌دیده نیز کمک می‌کند و در درمان سیاتیک و پیشگیری از ابتلا به آن مفید است.

مکمل کلسی هیل در جلوگیری از تحلیل استخوان‌های بدن مؤثر است و سبب تقویت ستون فقرات شده و از آسیب‌هایی چون درد سیاتیک پیشگیری می‌کند.

ویتامین E موجود در این مکمل خاصیت ضدالتهابی دارد و التهاب ناشی از فشار بر عصب سیاتیک را کاهش می‌دهد و سبب کاهش تولید رادیکال‌های آزاد خواهد شد.

سوالات متداول

چه مدت طول می کشد تا جراحی سیاتیک انجام شود و زمان معمول بهبودی چقدر است؟

افرادی که تحت عمل جراحی سیاتیک برای درمان سیاتیک قرار می‌گیرند 1 تا 2 روز در بیمارستان بستری شده و پس از آن حدود 1 هفته در منزل می‌بایست تحت مراقبت‌های ویژه‌ای قرار گیرند. اما زمان کامل برای بهبودی حدود 3 تا 6 ماه است و در این مدت بیمار حتماً می‌بایست از دستورات پزشک تبعیت کند. انجام عمل جراحی در بیمارستان حدود یک ساعت زمان می‌برد.

چه عوارضی با سیاتیک پا همراه است؟

افزایش سن، چاقی، نشستن‌های طولانی‌مدت، دیابت، ضربات ناشی از تصادفات و … ممکن است با سیاتیک پا همراه باشد.

آیا می توان از سیاتیک پیشگیری کرد؟

استفاده از مکمل‌هایی چون مکمل کلسی هیل که به تقویت استخوان‌ها و تراکم استخوانی منجر می‌شود در پیشگیری از ابتلا به سیاتیک مؤثر است.

چگونه می توانم بفهمم که درد لگن من یک مشکل لگن یا سیاتیک است؟

درد لگن به‌مرورزمان یا به طور ناگهانی خود را نشان می‌دهد. در درد لگن بیمار در انجام برخی از فعالیت‌ها درد خواهد داشت. ممکن است درد لگن در زمان ادرار و فعالیت جنسی احساس شود. ممکن است درد لگن ناشی از اختلالات دستگاه گوارشی، دستگاه تناسلی و یا ادراری باشد. اما درد سیاتیک ناگهانی رخ می‌دهد. فرد با درد سیاتیک در انجام کلیه فعالیت‌های روزانه خود دچار مشکل می‌شود، به‌خصوص در حرکات و جابجایی فرد این درد بیشتر احساس می‌شود. یکی از علائم درد سیاتیک آن است که با سرفه یا عطسه تشدید می شود.

آیا سیاتیک می تواند باعث تورم پا و یا مچ پا شود؟

خیر، درد سیاتیک سبب بی‌حسی و سوزن‌سوزن انگشتان پا خواهد شد.

اگر سیاتیک دارم باید استراحت کنم؟

یکی از راه‌های درمان سیاتیک، استراحت و یخ درمانی در هفت روز اول و بعد استفاده از کیسه آب گرم در نقطه درد برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.