بیماری تیروئید چیست؟
تیروئید غده‌ای پروانه شکل است که در قسمت جلویی گردن، پایین‌تر از حنجره و بالای استخوان‌های ترقوه قرار دارد. تیروئید دو نوع هورمون با نام T4 و T3 ترشح می‌کند که این هورمون‌ها وظیفه تنظیم چگونگی مصرف و ذخیره انرژی در بدن را بر عهده دارند. بیماری تیروئید وضعیتی است که در آن، ترشح های این هورمون مختل شده و بیش از حد نرمال یا کمتر از آن می‌شود.
تیروئید چه می‌کند؟
بعد از اینکه متوجه شدیم تیروئید چیست بهتر است به این بپردازیم که این غده در بدن چه کاری انجام می‌دهد. به‌طوری کلی باید گفت غده تیروئید سوخت و سازهای داخل بدن را کنترل کرده و عملکردش به وسیله غده‌ای به نام هیپوفیز تنظیم می‌گردد. تیروئید می‌تواند به دلایلی دچار پرکاری یا کم کاری شود.
چنانچه ترشح هورمون‌های تیروئید رو به افزایش باشد، سلول‌ها سریع‌تر از حد طبیعی فعالیت می‌کنند که در این حالت پرکاری تیروئید رخ می‌دهد.
در صورت وقوع پرکاری تیروئید به علت ترشح بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی و افزایش فعالیت سلول‌ها ممکن است، فرد، دچار به افزایش ضربان قلب یا افزایش فعالیت روده‌ای و یا افزایش دفعات دفع یا حتی اسهال شود.
از طرفی اگر تولید هورمون‌های تیروئیدی کاهش یابد کم کاری تیروئید اتفاق می‌افتد و موجب کند شدن عملکرد سلول‌ها و ارگان‌های بدن می‌شود. در صورتی که فرد مبتلا به کم کاری تیروئید باشد ممکن است، دچار کاهش ضربان قلب و کند شدن عملکرد روده و یبوست شود.
چه کسانی به بیماری تیروئید مبتلا می‌شوند؟
در حال حاضر افراد بسیار زیادی در دنیا به بیماری تیروئیدی مبتلا هستند. افراد می‌توانند در هر سن و سالی و با هر نژادی مبتلا به بیماری تیروئید شوند. اما طبق تحقیقات زنان به طور متوسط 5 تا 8 برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به تیروئید هستند.
چه چیزی باعث بیماری تیروئید می‌شود؟
دلایل زیادی وجود دارد تا افراد دچار این بیماری شوند. مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم موجب بیماری کم کاری تیروئید می‌شوند:
– تیروئیدیت: به نوعی از التهاب غده تیروئید گفته می‌شود که می‌تواند موجب کاهش روند تولید هورمون‌ها گردد.
– تیروئید هاشیموتو: بیماری ارثی که سیستم ایمنی اثر می‌گذارد و بدون درد است.
– تیروئیدیت پس از زایمان: حدود 5 الی 9 درصد از زنان بعد از زایمان دچار این بیماری می‌شوند که در بیشتر مواقع موقتی و گذراست.
– کمبود ید: کمبود ید مشکلی است که حدوداً 100 میلیون نفر در دنیا درگیر آن هستند. غده تیروئید از برای تولید هورمون استفاده می‌کند. البته می‌توان این مشکل را با استفاده از نمک ید دار برطرف نمود.
– غده تیروئید کم کار: طبق آمار از هر 4 هزار نوزادی که متولد می‌شود، یکی از آن‌ها مبتلا به این بیماری می‌شود و چنانچه این بیماری درمان نشود، کودک ممکن است دچار عقب ماندگی جسمی و ذهنی شود. به همین دلیل از تمامی نوزادان در بیمارستان آزمایش عملکرد تیروئید و تست غربالگری تیروئید گرفته می‌شود.
چه علائم رایجی ممکن است در بیماری تیروئید رخ دهد؟
علائم کم کاری تیروئید
کم کاری غده تیروئید موجب پایین آمدن سطح T3 و T4 و در نتیجه باعث کند شدن متابولیسم می‌شود که از علائم این کم کاری می‌توان به مواردی نظیر: تنبلی روده (یبوست) ، افسردگی، خشکی، زبری و زیرش موها، افزایش دوره قاعدگی، گرگرفتگی بدن و عضلات، کاهش ضربان قلب، افزایش وزن و تحریک پذیری اشاره نمود.
چنانچه کم کاری تیروئید به موقع درمان نشود، این علائم پیشرفت می‌تواند به‌مرورزمان در غالب یک بیماری شدیدتر به نام میکسدما ظاهر شود .
میکسدما دارای علائمی نظیر پایین بودن درجه حرارت بدن، کاهش فرایندهای ذهنی و ناتوانی قلب در تامین خون کافی برای نیاز بدن است.
ممکن است افرادی که مبتلا به کم کاری شدید تیروئید هستند و در معرض فشارهای بدنی افراطی مانند عفونت، درجه حرارت پایین بدن، از یا مصرف داروهای آرام‌بخش قرار دارند، کمای میکسدما رخ دهد و علائم کما شامل از بین رفتن هوشیاری، تشنج و کند شدن تنفس است.
علائم پرکاری تیروئید
این بیماری دارای علائمی نظیر: افزایش ضربان قلب، احساس گرمای شدید، تعرق شدید، مضطرب و عصبی بودن، بی قراری، افزایش اشتها، کاهش وزن، لرزش دست‌ها، اسهال، توقف چرخه قاعدگی، پوکی استخوان است.
بیماری گریوز علاوه بر علائم رایجی که در پرکاری تیروئید دیده می‌شود، ممکن است با برآمدگی در گردن یعنی گواتر همراه باشد. همچنین ممکن است موجب برآمدگی چشم‌ها شود که این حالت باعث ضعیف شدن دید می‌شود.
چنانچه پرکاری تیروئید درمان نشود، عارضه خطرناکی برای سلامت فرد به نام بیش فعالی غده تیروئید به وجود می‌آید دارای علائمی چون: تب، ضربان قلب نامنظم پرخطر، گیجی، کما، نوسانات مربوط به خلق و خو، بزرکی کبد، ضعف و بی قراری است.
بروز این علائم نوعی وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود و می‌تواند ناشی دیابتی کنترل نشده، عفونت، بارداری و زایمان و یا مصرف بیش از اندازه داروهای تیروئیدی باشد.
بیماری تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این بیماری ممکن است کمی سخت باشد چراکه گاهی دارای علائمی گنگ است که با دیگر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شود. البته تست هورمون تحریک کننده غده تیروئید ابرای شناسایی بیماری‌های مربوط به تیروئید حتی پیش از شروع علائم نیز استفاده می‌شود.
چنانچه این بیماری به موقع تشخیص داده شود، می‌توان با استفاده از شیوه‌های درمان مورد تأیید پزشک معالج و پیش از شروع علائم بیماری را کنترل کرد.
آیا انواع مختلفی از جراحی برداشتن تیروئید وجود دارد؟
– تکه برداری به صورت کامل: بیرون آوردن بخش کوچکی از غده تیروئید
– لویکتومی: خارج کردن نیمی از غده تیروئید
– برداشتن تقریباً تمامی غده
– نگه داشتن قسمت بسیار کمی از غده تیروئید در طرفین
– برداشتن غده تیروئید به صورت کامل: در این نوع جراحی تمام غده تیروئید به طور کامل برداشته و خارج می‌شود.
درمان تیروئید کم کار
چه چیزی باعث مشکلات تیروئید می‌شود؟ بیماری‌های مربوط به تیروئید می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد اما رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب با بیماری و یا برخی فعالیت‌ها و یا کم و زیاد کردن قرص‌های تیروئید می‌تواند باعث افزایش مشکلات تیروئیدی شود. اگر بیماری فرد با رعایت رژیم غذایی درمان نشود، بایستی از مکمل های مختلف استفاده کند که در این بین مکمل یدوناتال برای کم کاری تیروئیدی در بارداری و بعد از آن یکی از بهترین و مفیدترین گزینه‌ها خواهد بود.
سوالات متداول
در صورت ابتلا به بیماری تیروئید آیا باید ورزش کنم؟
انجام ورزش و فعالیت می‌تواند موجب تحریک غده تیروئید شده و همچنین بافت‌های بدن را نسبت به هورمون‌ها حساس‌تر می‌کند در نتیجه انجام ورزش در کوتاه مدت برای کم کاری تیروئید مفید خواهد بود.
تیروئید چه تأثیری بر بدن دارد؟
تیروئید یکی از ارگان‌هایی در بدن است که برای ادامه زندگی ضروری است و نقش اصلی در تنظیم سوخت و ساز بدن، دمای بدن و عملکرد قلب دارد.
آیا موز برای تیروئید مفید است؟
به طور کلی اگر سبزیجات و میوه‌ها به اندازه مصرف شوند مشکلی ایجاد نخواهند کرد و موز از جمله میوه‌هایی است که برای تیروئید مفید است.
سطح نرمال تیروئید چقدر است؟
همان‌طور که می‌دانید تیروئید از دو هورمون T3 و t4 تشکیل شده است. مقدار نرمال هورمون T4 بین 2.8 تا 0.8 MIU/L است این مقداری طبیعی برای هورمون T4 است. تفسیر این هورمون را با TSH و T4 می‌سنجند و چنانچه میزان هورمون TSH بالا باشد احتمال کم کاری تیروئید وجود دارد. مقدار هورمون T3 کمتر از T4 است. در برخی موارد هورمون اول ثابت و هورمون T3 به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. اطلاع از میزان این هورمون‌ها اطلاعات مفیدی در مورد پرکاری تیروئید در اختیار بیمار قرار می‌دهد. ولی متأسفانه در تشخیص کم کاری این غده کمکی نمی‌کند.
مشکلات تیروئید از چه سنی شروع می‌شود؟
می‌توان گفت بیماری تیروئید بیماری ارثی و اکتسابی محسوب می‌شود و افراد با توجه به فعالیت‌های بدنی و تغذیه‌ای که دارند ممکن است در سنین مختلفی دچار این بیماری شوند. البته قابل ذکر است که این بیماری در زنان 20 الی 30 سال بیشتر شایع است.
آیا قهوه برای تیروئید مفید است؟
چنانچه داروی برای بیماری تیروئید مصرف می‌کنید نوشیدن قهوه در نزدیک ساعت دارو ممکن است در سوخت و ساز بدن شما تداخل ایجاد کند بنابراین توصیه ما به شما این است که قهوه را با دوز کمتر و در ساعاتی مصرف کنید که با دارو تداخل نداشته باشد.
