مراحل بارداری

بارداری از مهم‌ترین اتفاقات زندگی هر مادری است و لازم است تا در مراحل بارداری بایدها و نبایدهایی رعایت شود تا کودکی سالم متولد شود.

در هرکدام از سه‌ماهه‌های مراحل بارداری حالات مادر تغییر کرده و قسمت‌های مختلفی از اندام جنین رشد می‌کند.

به‌منظور اطمینان از تولد نوزادی سالم لازم است تا علاوه بر انجام آزمایش‌ها مختلف در هرکدام از مراحل بارداری از مواد غذایی مناسب شامل ویتامین‌های گروه B، ویتامین C و D استفاده شود.

در کنار استفاده از انواع مواد معدنی، املاح، ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و مواد لازم بهتر است از مکمل‌های دوران بارداری چون مکمل بارداری یدوناتال استفاده شود تا کمبود املاح و مواد معدنی موردنیاز مادر تأمین گردد.

در هرکدام از مراحل بارداری اندام‌های جنین با سرعت مختلفی رشد کرده و برای رشد هرچه بهتر و بیشتر لازم است تا از مواد غذایی مناسب استفاده شود و از انجام برخی کارها چون فعالیت‌های شدید ورزشی و بدنی، مسافرت‌های طولانی‌مدت، مصرف الکل، کافئین بیش از اندازه، استعمال سیگار، بی‌تحرکی و … پرهیز شود.

تست بارداری

به‌منظور اطمینان از بارداری لازم است تا تست بارداری انجام شود. اگر قاعدگی زنان به تأخیر بیفتد از یک روز بعد از به تأخیر افتادن قاعدگی می‌توان تست بارداری را انجام داد.

اگر زنان زمان قاعدگی خود را به یاد نداشته باشند توصیه می‌شود که حداقل 21 روز بعد از رابطه جنسی محافظت نشده تست بارداری انجام گیرد.

تست بارداری در هر ساعت از شبانه‌روز بر روی ادرار می‌تواند انجام گیرد. تست‌های بارداری هورمون گنادوتروپین یا HCG را شناسایی می‌کنند.

این هورمون تقریباً 6 روز بعد از لقاح در بدن زنان ترشح می‌شود. به‌منظور انجام تست بارداری می‌توان از آزمایش‌های خانگی استفاده کرد.

اغلب نتایج مثبت تست‌های بارداری خانگی قابل‌اعتماد و نتایج منفی این تست نیاز به بررسی بیشتر دارد. به‌منظور اطمینان کامل لازم است تا آزمایش خون انجام شود.

با استفاده از آزمایش خون می‌توان به حاملگی پی برد و بادقت بیشتری به مراقبت‌های لازم در مراحل بارداری پرداخت.

در هرکدام از مراحل بارداری به‌منظور اطمینان از تولد نوزادی سالم بهتر است تا در زمان مشخص مطابق تجویز و دستور پزشک آزمایش و تست مخصوص انجام گیرد.

حاملگی

حاملگی از زمانی ایجاد می‌شود که یک یا چند فرزند در رحم زن شروع به رشد کنند.

حاملگی به طور اصلی از طریق رابطه جنسی رخ می‌دهد؛ اما روش‌های فناورانه کمک بارداری نیز موجب بارداری خواهد شد.

حاملگی از شروع آخرین قاعدگی در زنان 40 هفته زمان می‌برد.

از جمله علائم بارداری می‌توان به پریود نشدن، حساس شدن سینه‌ها، حالت تهوع و استفراغ در زمان صبح، تکرر ادرار و … اشاره کرد.

دوران حاملگی را می‌توان به سه دوره سه‌ماهه تقسیم کرد.

در هرکدام از این مراحل بارداری لازم است تا مراقبت‌های خاصی انجام گیرد تا از تولد نوزادی سالم اطمینان حاصل شود.

سه ماهه اول بارداری

سه ماهه اول از جمله مهم‌ترین دوران در مراحل بارداری است. در این دوره ساختار بدن و اندام جنین رشد می‌کند.

اغلب سقط جنین و نقایص مادرزادی در این دوره از مراحل بارداری رخ می‌دهد و بدن مادر در این دوران تغییرات عمده‌ای خواهد کرد.

در این مدت کودک از تخمکی بارور شده به جنینی به‌اندازه تقریبی 61 میلیمتر و به وزن تقریبی 14 گرم تبدیل می‌شود.

در پایان سه ماهه اول قلب کودک شروع به تپیدن کرده و مغز، معده و روده کودک و جوانه‌های کوچکی که به زودی به بازو تبدیل می‌شوند درحال‌رشد خواهد بود. در سه ماهه اول مراحل بارداری مغز و نخاع کودک از لوله عصبی شروع به رشد می‌کند. ساختارهای لازم برای تشکیل چشم و گوش ایجاد می‌شود.

از علائم زنان در سه ماهه اول مراحل بارداری می‌توان به ادرار مکرر، خستگی زیاد، حالت تهوع و استفراغ و افزایش حساسیت سینه اشاره کرد.

حساسیت و دردناک بودن سینه زنان به دلیل تغییرات هورمونی است. نوسانات خلقی نیز در سه ماهه اول مراحل بارداری بیشتر است.

در این دوران مادر می‌بایست از خوردن انواع گوشت، مرغ و تخم‌مرغ نیم‌پز خودداری کند.

انواع گوشت کاملاً پخته شده که منابع قوی از پروتئین و آهن هستند، گوشت مرغ به‌عنوان تأمین‌کننده اسیدهای آمینه موردنیاز بدن، ماست، موز، کلم‌پیچ، لوبیا و عدس از مواد غذایی هستند که املاح و ویتامین‌ها و مواد معدنی مغذی بدن در سه ماهه اول بارداری را برای مادر فراهم می‌آورند و لازم است مصرف شوند.

در سه ماهه اول از مراحل بارداری بهتر است مادران باردار از انجام ورزش شدید و تمرینات قدرتی اجتناب کنند.

به‌هیچ‌عنوان از الکل در طول دوران بارداری نباید استفاده کرد. حتی در این مرحله از بارداری مصرف بیش از اندازه کافئین شامل یک فنجان قهوه یا چایی بیشتر از یک فنجان در روز توصیه نمی‌شود.

استعمال سیگار و داروهای غیرقانونی در این دوران ممنوع است و از خوردن ماهی خام یا سوشی باید پرهیز شود.

سه ماهه دوم بارداری

در سه ماهه دوم بارداری از مراحل بارداری گوش‌های کودک برجسته می‌شود و از این به بعد قادر به شنیدن صداها خواهد بود.

سه ماهه دوم از هفته 13 تا 28 یا در ماه های 4،5 و 6 رخ می‌دهد. در این دوران برآمدگی کودک در اندام مادر محسوس‌تر می‌شود و در سه ماهه دوم از مراحل بارداری است که برای اولین بار حرکات کودک احساس می‌شود.

در این مدت سیستم گوارشی کودک کامل شده و شروع به کار می‌کند. استخوان‌ها شروع به سفت شدن می‌کنند و تقریباً در این دوره تمامی اندام‌ها شکل‌گرفته و دوره رشد ساده‌ای آغاز می‌شود.

حرکات تنفسی جنین در این دوران شروع شده و ریه‌ها به کار می‌افتند، اما ریه‌ها به‌اندازه‌ای رشد نکرده‌اند که بتوانند خارج از رحم اجازه زنده ماندن را به جنین بدهند.

حرکات جنین در این سه ماهه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

حالات بارداری مادر در سه ماهه دوم مراحل بارداری شامل حساس شدن سینه‌ها، تکرر ادرار به دلیل فشار رحم درحال‌رشد به مثانه، سوزش سر دل می‌توان اشاره کرد.

در سه ماهه دوم بارداری ضربان قلب و شدت تنفس مادران باردار سریع‌تر می‌شود. حالت تهوع صبحگاهی و خستگی مفرط در این سه ماهه کاهش پیدا می‌کند.

از جمله مواد غذایی مفید و ضروری در سه ماهه دوم مراحل بارداری می‌توان به گوشت بدون چربی، غذاهای دریایی پخته، سبزیجات سبز برگی چون اسفناج و مواد غذایی چون آجیل، لوبیا و عدس، جو دوسر، بلغور و … اشاره کرد.

از جمله میوه‌های موردنیاز زنان در این سه ماهه می‌توان به زردآلو، پرتقال، انبه، گلابی، انار، آووکادو و موز اشاره کرد.

در سه ماهه دوم مادران لازم است تا از مصرف الکل، سیگار و کافئین جداً خودداری کنند.

استفاده از گوشت نیم‌پز و سونای داغ نیز در این دوران ممنوع است.

سه ماهه سوم بارداری

در سه ماهه سوم از مراحل بارداری جنین همچنان از لحاظ اندازه و وزن به رشد خود ادامه می‌دهد.

ریه‌ها همچنان درحال‌رشد است و جنین سر خود را به سمت پایین قرار می‌دهد.

اندازه جنین در پایان این سه ماهه حدود 48.26 تا 53.34 سانتیمتر و وزن جنین بین 2.72 کیلوگرم تا 4.08 کیلوگرم خواهد بود.

در این دوران که جنین به رشد خود ادامه می‌دهد وزن مادر نیز افزایش خواهد یافت.

در این مرحله کودک چشمان خود را باز می کند. در این سه ماهه انقباضات کاذب زایمان در مادر بیشتر رخ می‌دهد.

در این دوران تورم و حالت پف‌کردگی، بی‌حسی و حالت سوزن‌سوزن شدن بدن، درد در لگن، کمر و باسن، دردهای شکمی، تنگی نفس و ترشحات واژن بیشتر خواهد شد.

در این مرحله از مراحل بارداری، مادر همچنان لازم است تا مصرف ویتامین‌های لازم را به طور مرتب ادامه دهد.

حرکت و فعال نگاه‌داشتن بدن در این دوران بسیار مهم است و بهتر است با انجام تمرینات کگل زنان لگن خود را تمرین دهند.

داشتن رژیم غذایی مناسب و سالمی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین کم‌چرب و استفاده از غذاهای پر فیبر در این دوران لازم است.

نوشیدن زیاد آب در این دوران بسیار توصیه می‌شود. استفاده از میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین C شامل انواع پرتقال، نارنگی، گریپ فروت، کیوی، توت فرنگی، گوجی فرنگی، فلفل قرمز و سبز، کلم بروکلی توصیه می شود.

در سه ماهه سوم بارداری می بایست از سفرهای طولانی با ماشین و یا هواپیما خودداری شود.

در صورت ضرورت سفر لازم است که زن باردار هر ساعت یا دو ساعت یکبار پاهای خود را کاملاً؟ صاف کرده و مدتی را راه برود. طرز خوابیدن مادر در این سه ماهه بسیار مهم است.

پزشکان توصیه می کنند که مادران بهتر است به پهلوی چپ خوابیده و پاها را کمی به سمت چانه جمع کنند.

این طرز خوابیدن سبب رساندن مواد مغذی و اکسیژن بیشتری از طریق جریان خون به رحم خواهد شد.

آزمایش‌های مراحل بارداری

آزمایش‌های مختلفی در مراحل بارداری لازم است تا انجام گیرد. از جمله آزمایش‌های لازم در سه ماهه اول مراحل بارداری عبارتند از:

• آزمایش خون جهت تعیین گروه خونی
• سونوگرافی
• نمونه‌برداری از کوریون
• تست اچ.آی.وی یا ایدز
• آزمایش دابل مارکر از جمله آزمایش‌های غربالگری سندروم داون. اغلب از هفته 11 تا انتهای هفته 13 این تست انجام می‌گیرد.

آزمایش‌های لازم در سه ماهه دوم مراحل بارداری عبارتند از:

• بررسی الکتریکی قلب جنین
• آزمایش تست تحمل گلوکز که برای تست دیابت حاملگی انجام می‌شود.
• غربالگری سرم خون مادر
• آزمایش تریپل مارکر از دیگر آزمایش‌های غربالگری که در هفته 15 تا 20 انجام می‌شود.
• آزمایش کوآد مارکز از آزمایش‌های غربالگری که در هفته‌های 14 تا 22 انجام می‌شود و با انجام آن می‌توان به اختلالات سیستم عصبی، سندروم داون و تریزومی 18 پی برد.

آزمایش‌های لازم در سه ماهه سوم مراحل بارداری عبارتند از:

• استرپتوکک گروه ب به‌منظور بررسی عفونت در زمان زایمان که در صورت مشاهده باکتری از آنتی‌بیوتیک برای حفظ سلامت کودک در زمان زایمان استفاده می‌شود.
• هپاتیت ب که در صورت مثبت بودن کودک پس از تولد واکسن مقابله با این بیماری را دریافت می‌کند.
• کشیدگی گردن رحم که با این تست مشخص می‌شود که جنین به چه میزانی در لگن پایین آمده است و گردن رحم به چه مقداری شروع به کشیده‌شدن کرده است.
• تست بدون استرس که برای بررسی سلامت جنین در خصوص ضربان قلب و حرکات جنین انجام می‌شود.
• آمینوسنتز تستی است که به بررسی ریه جنین می‌پردازد که درصورتی‌که نیاز به زایمان زودرس باشد ریه جنین مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

اهمیت تغذیه در مراحل بارداری

تغذیه در مراحل بارداری بسیار حائز اهمیت است و بهتر است مادران باردار در این دوران علاوه بر داشتن رزیم غذایی مناسب و سالم سرشار از ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و املاح و مواد معدنی لازم برای بدن، از مکمل‌های بارداری نیز در این دوران استفاده کنند.

یکی از بهترین مکمل‌ها در دوران بارداری مکمل یدوناتال ایکس مارت است.

این مکمل ید و فولیک‌اسید موردنیاز بدن مادر در دوران بارداری را تأمین می‌کند.

ید از مواد معدنی است که به رشد سیستم عصبی جنین کمک کرده و از به تأخیر افتادن رشد جنین ممانعت به عمل می‌آورد.

مکمل یدوناتال همچنین آهن لازم در دوران بارداری را برای مادر باردار فراهم آورده و از کم‌خونی زنان در این دوران جلوگیری می‌کند.

ویتامین‌های موردنیاز بدن مادر در این دوران شامل ویتامین‌های C، D، B1، B2، B6 و B12 است که مکمل یدوناتال ایکس مارت تمامی این ویتامین‌ها را در خود دارد.

مکمل یدوناتال حاوی 60 قرص است که املاح و مواد معدنی موردنیاز بدن مادر در این دوران را تأمین می‌کند.

سوالات متداول

در مراحل بارداری چند سونوگرافی انجام می‌دهید؟

اغلب زنان در دوران بارداری 2 سونوگرافی انجام می‌دهند. در سه ماهه اول برای تعیین تاریخ زایمان در هفته 5 و در هفته‌های 18 تا 22 برای تعیین جنسیت و تأیید آناتومی کودک انجام می‌گیرد.

چه هفته ای در سه ماهه اول سخت ترین است؟

هفته نهم در سه ماهه اول مراحل بارداری سخت‌ترین هفته مراحل بارداری است و حالت تهوع صبحگاهی بیشتر از سایر هفته‌ها در این هفته وجود دارد.

چگونه می توانم در دوران بارداری بخوابم؟

بهترین حالت خوابیدن در مراحل بارداری به پهلو پهلو چپ است به گونه ای که پاها کمی به سمت چانه بالا آورده شود. خوابیدن به پشت احتمال ازبین‌رفتن جنین به‌خصوص از هفته 28 به بعد را زیاد می‌کند. عدم رسیدن خون و اکسیژن کافی به جنین می‌تواند از دلایل این امر باشد.

اگر در مراحل بارداری آب کافی ننوشید چه اتفاقی می افتد؟

کم‌آبی بدن مادر در مراحل بارداری سبب نقص در لوله عصبی جنین، کم‌شدن مایع آمونیاک، تولید ناکافی شیر و در برخی مواقع زایمان زودرس می‌شود.