ید درمانی

ید رادیواکتیو نوعی ید است که رادیواکتیو  به نام ید 131 (I-131) است که به نام رادیو ید هم شناخته می‌شود. این نوع ید به صورت قرص یا شربت تجویز می‌شود.

ید درمانی به عنوان رادیوتراپی هدفمند شناخته می‌شود زیرا درمان مستقیماً بر سلول‌های سرطانی تاثیر گذاشته و تاثیری بر سلول‌های سالم بدن ندارد.

درمان با رادیواکتیو (ید درمانی) چیست؟

ید درمانی یا درمان با رادیواکتیو یک نوع درمان رادیوتراپی داخلی برای سرطان تیروئید است.

ید رادیواکتیوی که از طریق شربت یا کپسول به بدن و سلول‌های سرطانی تیروئید جذب می‌شود، می‌‌تواند با پرتوهای خود سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.

چگونه ید رادیواکتیو پرکاری تیروئید را درمان می‌کند؟

ید درمانی با استفاده از ید رادیواکتیو (I-131) از اوایل دهه 1940 برای درمان اختلالات تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید) استفاده شده است.

در ید درمانی، ید رادیواکتیو توسط تیروئید جذب شده و سلول‌های غده تیروئید را از بین می‌برد.

این اثر باعث کاهش میزان تیروکسین ساخته شده توسط غده تیروئید می‌شود و همچنین ممکن است اندازه غده را کاهش دهد.

از ید درمانی به طور معمول در شرایط زیر استفاده می‌شود:

• به عنوان درمان غده تیروئید پرکار، با یا بدون درمان قبلی با داروهای ضد تیروئید، به ویژه در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید ندولار سمی
• به عنوان درمان بیماری گریوز، به این دلیل که بیماری پس از مصرف داروهای ضد تیروئید برطرف نمی‌شود یا پس از قطع داروی ضد تیروئید عود می‌کند. درصورتی که بیمار نتواند داروهای ضد تیروئیدی مصرف کند، از ید درمانی استفاده می‌شود.
• برای کوچک کردن غده در هنگام گواتر (بزرگ شدن تیروئید)

چگونه ید رادیواکتیو سرطان تیروئید را درمان می‌کند؟

غده تیروئید تقریباً تمام ید موجود در بدن را جذب می‌کند. به همین دلیل، استفاده از ید رادیواکتیو در ید درمانی می‌تواند برای درمان سرطان تیروئید استفاده شود.

دوز تشعشع مورد استفاده در اینجا بسیار قوی‌تر از دوز مورد استفاده در اسکن ید رادیویی است که یکی از تست‌های سرطان تیروئید است.

این درمان می‌تواند برای از بین بردن و تخریب هر بافت تیروئیدی که با جراحی برداشته نشده است یا برای درمان برخی از انواع سرطان تیروئید که به غدد لنفاوی و سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته‌اند استفاده شود.

عوارض جانبی ید رادیواکتیو چیست؟

کم کاری تیروئید دائمی یک عارضه جانبی مورد انتظار در ید درمانی با ید رادیو اکتیو است.

خوشبختانه درمان کم‌کاری تیروئید بسیار راحت‌تر از پرکاری تیروئید بوده و با استفاده از درمان جایگزینی هورمون انجام می‌شود.

یکی از درمان‌های رایج استفاده از مکمل‌های ید است.

یکی از بهترین مکمل‌های ید، مکمل یدوناتال است که تمامی نیاز های بدن به ید را برطرف می‌کند و برای افرادی که ید درمانی انجام داده‌اند، مناسب است.

عوارض جانبی موقت ید درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• حساسیت و تورم گردن
• حالت تهوع
• غدد بزاقی متورم.
• از دست دادن چشایی یا تغییر چشایی
• خشکی دهان / تولید ناکافی بزاق.
• خشکی چشم.
• اشک بیش از حد از چشم

در درمان با ید رادیواکتیو چه اقدامات احتیاطی باید انجام شود؟

قرار گرفتن دیگران در معرض تشعشعات را می‌توان با حفظ فاصله معقول بین خود و دیگران و به حداقل رساندن زمان نزدیکی به دیگران کاهش داد.

اگر نمی‌توانید هیچ یک از موارد زیر را انجام دهید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

کودکان کوچک نباید در نزدیکی افراد تحت ید درمانی باشند. ۷ روز تنها بخوابید مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری بدهد.

از بوسیدن و تماس فیزیکی با دیگران خودداری کنید و از زنان باردار و کودکان زیر 18 سال حداقل 3 فوت فاصله بگیرید.

از فعالیت‌هایی که ممکن است بیش از 5 دقیقه به دیگران نزدیک باشید، مانند رفتن به سینما، رویدادهای ورزشی و وسایل حمل و نقل عمومی خودداری کنید.

بارداری

ید درمانی نباید در دوران بارداری انجام شود. اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر قصد بارداری دارید، باید حداقل 6 ماه پس از درمان صبر کنید تا مطمئن شوید سطح هورمون تیروئید شما طبیعی است و نیازی به درمان اضافی ندارید.

روش انجام ید درمانی چگونه است؟

درمان پرکاری تیروئید با ید درمانی تقریباً همیشه به صورت سرپایی انجام می شود زیرا دوز مورد نیاز نسبتاً کم است.

ید رادیو اکتیو I-131 به صورت کپسول بلعیده شده یا به بدن بیمار تزریق می‌شود.

ید رادیو اکتیورم ورد استفاده در ید درمانی به سرعت در جریان خون  قرار گرفته و جذب تیروئید می‌شود. در این مرحله بد رادیواکتیو سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

تأثیر این درمان بر روی غده تیروئید معمولاً بین یک تا سه ماه طول می‌کشد. حداکثر سود سه تا شش ماه پس از درمان رخ می دهد.

معمولاً یک دوز واحد در درمان پرکاری تیروئید کافی است.

آیا ید درمانی عوارض دائمی دارد؟

به احتمال زیاد استفاده از ید درمانی بخشی یا بیشتر غده تیروئید را از بین می برد.

از آنجایی که هورمون‌های تولید شده توسط تیروئید برای متابولیسم ضروری هستند، اکثر بیماران پس از انجام این عمل باید تا پایان عمر خود از قرص‌های تیروئید استفاده کنند.

قرص‌های تیروئید ارزان هستند و به طور معمول روزانه یک قرص برای بیماران تجویز می شود. اساساً هیچ عارضه جانبی دائمی دیگری از این روش وجود ندارد.

خطر ابتلا به سرطان از این روش درمانی بسیار اندک است.

قبل از ید درمانی باید چه اقداماتی انجام دهم؟

از نیمه شب روز قبل از عمل نباید چیزی بخورید یا بنوشید. اگر از داروهای ضد تیروئید استفاده می‌کنید، باید حداقل سه روز قبل از شروع درمان قطع کنید.

شما می توانید پس از درمان با ید رادیواکتیو به خانه بازگردید.

با این حال، شما باید از تماس طولانی و نزدیک با افراد دیگر، به ویژه زنان باردار و کودکان کوچک، برای چند روز خودداری کنید.

بیشتر ید رادیواکتیو که جذب نشده است، در دو روز اول پس از درمان، عمدتاً از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود.

مقادیر کمی نیز از طریق بزاق، عرق، اشک، ترشحات واژن و مدفوع دفع می‌شود.

بعد از ید رادیواکتیو چه می‌توانید بخورید؟

• میوه ها و سبزیجات از جمله سیب زمینی.
• سبزیجات سبز پخته شده
• گوشت
• نمک معمولی غذا و نمک دریا.
• نان تازه.
• برنج و ماکارونی خشک
• روغن زیتون، روغن های گیاهی و روغن های آجیل

دستورالعمل‌های اضافی برای زنان شیرده

زنان شیرده باید برای ید درمانی، شیردهی را برای دوره درمان و نقاهت قطع کنند.

در صورت امکان، باید 6 هفته قبل از درمان شیردهی قطع شود. بهتر است بعد از آن روند شیردهی به نوزاد قطع شود.

عدم رعایت این دستورالعمل ممکن است منجر به آسیب دائمی به غده تیروئید نوزاد یا کودک شیرخوار شود.

موارد احتیاط

مقادیر اندک تشعشع از بدن ممکن است تا 3 ماه پس از درمان، مانیتورهای تشعشع را در فرودگاه‌‌ها، گذرگاه‌های مرزی، ساختمان‌های دولتی، بیمارستان‌ها و مکان‌های دفع زباله فعال کند.

اگر نمی توانید از این مناطق اجتناب کنید، پزشک می‌تواند نامه‌ای در مورد درمان پزشکی ارائه دهد تا مشکلی ایجاد نشود.

اقلام دور ریخته شده که به شدت با ادرار، بزاق، ترشحات بینی، عرق یا خون آغشته شده‌اند، ممکن است باعث ایجاد هشدار در مکان های دفع زباله شوند.

از پزشک خود در مورد چگونگی دور انداختن ایمن این اقلام راهنمایی بخواهید.

سوالات متداول

مدت زمان جداسازی بعد از ید رادیو اکتیو چقدر است؟

بهتر است برای 7 روز خود را از بقیه جداسازی کنید زیرا در این مدت میزان تشعشعات ید رادیواکتیو استفاده شده در ید درمانی در بدن باقی می‌ماند.

آیا تیروئید شما پس از مصرف ید رادیو اکتیو می تواند برگردد؟

با توجه به این که ید درمانی بخشی از تیروئید را از بین می‌برد، شخص مورد درمان باید تا اخر عمر قرص تیروئید مصرف کند.

کدام میوه سرشار از ید است؟

میوه هایی چون توت‌فرنگی، توت و اناناس منابع سرشار از ید هستند.

علائم کمبود ید چیست؟

• خستگی
• افزایش حساسیت به سرما
• یبوست
• خشکی پوست
• افزایش وزن
• صورت پف کرده
• ضعف عضلانی
• افزایش سطح کلسترول خون

آیا با درمان ید رادیواکتیو، موهای خود را از دست می‌دهید؟

خیر. ید درمانی باعث ریزش مو نمی‌شود.