سطح hb در آزمایش خون و هر آنچه باید بدانید!

تعیین سطح hb در آزمایش خون به‌خصوص برای زنان باردار اهمیت فراوانی دارد. پایین بودن سطح هموگلوبین نشان‌دهنده کم خونی و بالا بودن آن نیز ناشی از برخی بیماری‌ها و شرایط زندگی است.

سطح هموگلوبین در مردان و زنان مختلف در سنین مختلف متفاوت است. در صورت کمتر از حد بودن سطح هموگلوبین با مصرف مواد غذایی حاوی آهن، اسیدفولیک یا مکمل‌های غذایی چون مکمل یدوناتال ایکس مارت این کمبود را جبران کرد.

تعیین سطح hgb در آزمایش خون از آنجا اهمیت دارد که این آزمایش علاوه بر شناسایی کم خونی در شناسایی سایر بیماری ها و مشکلات جسمانی چون بیماری های کبد، کلیه، اختلالات خونی، سو تغذیه، شناسایی برخی از سرطان‌ها و … نقش دارد.

آزمایش هموگلوبین (hgb.hb) چیست؟

آزمایش هموگلوبین یا تعیین سطح hb در آزمایش خون، تستی است که هموگلوبین خون افراد را اندازه‌گیری می‌کند و بخشی از آزمایش CBC یا آزمایش شمارش کامل فاکتورهای خونی است.

هموگلوبین پروتئینی موجود در گلبول‌های قرمز است که اکسیژن را به اندام و بافت‌های بدن رسانده و دی‌اکسیدکربن را از اندام‌ها و بافت‌ها گرفته و به ریه‌ها باز می گرداند.

تست هموگلوبین خون ممکن است به دلایل زیر انجام گیرد:

• بررسی سلامت کلی بدن، هموگلوبین به‌عنوان بخشی از شمارش کامل خون به شمار می‌رود تا سلامت عمومی بدن و اختلالاتی چون کم خونی بررسی شود.
• برای تشخیص وضعیت پزشکی، اگر افراد دارای ضعف، خستگی، تنگی نفس و سرگیجه باشند به منظور تشخیص وضعیت پزشک ممکن است که تست یا آزمایش هموگلوبین را تجویز کند.
• بررسی وضعیت تشخیص داده شده، ممکن است فرد دچار آنمی یا پلی سیتمی باشد و پزشک به منظور کسب اطلاع از آخرین وضعیت درمانی وی تست هموگلوبین را انجام می‌دهد.

پیش نیازهای لازم قبل از تعیین سطح hb در آزمایش خون

آمادگی خاص و تعریف شده‌ای برای تعیین سطح هموگلوبین موجود در خون وجود ندارد.

اگر قرار باشد بیش از چند آزمایش خون برای تعیین سایر فاکتورهای خونی انجام شود بهتر است فرد ناشتا بوده و قبل از آزمایش ماده غذایی مصرف نکرده باشد.

محلی که خون گیری می‌شود بعد از تست ممکن است درد کم و کبودی داشته باشد که به سرعت این عوارض از بین خواهد رفت.

تفسیر نتایج hgb یا hb در آزمایش خون

سطح hb در آزمایش خون نشان می‌دهد که اگر سطح هموگلوبین از حد نرمال پایین‌تر یا بالاتر باشد، ممکن است پزشکان برای تصمیم‌گیری و معالجه برخی آزمایش‌های دیگر را نیز تجویز کنند.

سطح هموگلوبین پایین نشان‌دهنده کم خونی است و نیاز به درمان آن به خصوص در زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند مهم است.

سطح بالای هموگلوبین اغلب به دلیل شرایط زندگی و مسائل وراثتی و برخی از بیماری‌ها است و مانند سطح پایین آن که کم خونی را به دنبال دارد، نگرانی خاصی را به وجود نخواهد آورد.

هموگلوبین نقش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن و گرفتن دی‌اکسیدکربن از سلول‌ها و انتقال آن به ریه‌ها را به دنبال دارد.

سطح بسیار بالا یا بسیار پایین هموگلوبین از حد استاندارد ممکن است عوارضی مانند سرگیجه، خستگی و تنگی نفس، رنگ‌پریدگی، درد قفسه سینه و … را به دنبال داشته باشد.

لازم به ذکر است که سطح hb در آزمایش خون افراد متناسب با شرایط ذیل متفاوت خواهد بود:

• سن
• جنسیت
• قومیت
• باردار بودن زنان
• وضعیت جسمانی و ژنتیکی
• سبک زندگی (استعمال یا عدم استعمال سیگار)
• محل زندگی (ارتفاع از سطح دریا)
• نوع آزمایشگاهی که برای تعیین سطح hb در آزمایش خون به آن مراجعه می‌شود.

Hb اگر پایین باشد به چه معناست؟

اگر سطح hb در آزمایش خون نشان دهد که سطح هموگلوبین کمتر از حد نرمال و طبیعی است این به معنای کمبود گلبول‌های قرمز بدن و کم خونی است.

کم خونی از جمله بیماری است که ناشی از بیماری‌های دیگری چون خونریزی، بیماری‌های مزمن و کمبود ویتامین در بدن است.

کم خونی دلایل مختلفی دارد. برخی از دلایل کم خونی عبارتند از:

• کمبود آهن
• کمبود ویتامین B12
• کمبود فولات
• خونریزی
• سرطان هایی که بر مغز استخوان تأثیر می‌گذارند مانند سرطان خون
• بیماری های کلیوی
• بیماری های کبدی
• کم کاری غده تیروئید
• بیماری ژنتیکی به نام تالاسمی

کم خونی یا پایین بودن سطح hb در آزمایش خون با علائم ذیل همراه است:

• فرسودگی
• رنگ پریدگی
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع
• درد قفسه سینه
• دست و پای سرد و متورم
• سر درد
• مشکل در انجام فعالیت‌های بدنی

البته هرکدام از علائم بالا می‌توانند معلول بیماری دیگری به غیر از کم خونی باشند، اما اغلب کم خونی با نشانه‌های بالا همراه است.

Hb بالا در آزمایش خون چیست؟

اگر سطح hb در آزمایش خون بیشتر از سطح طبیعی و نرمال می‌تواند ناشی از اختلال خونی مانند پلی سیتمی ورا باشد.

پلی سیتمی یک اختلال خونی است که در آن مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز می‌سازد.

از دیگر دلایل بالا بودن سطح هموگلوبین خون می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• بیماری های ریوی
• کم آبی بدن
• زندگی در ارتفاعات
• استعمال سیگار
• استفراغ بیش از حد
• ورزش شدید بدنی

سطح hgb بالا در آزمایش خون با علائم ذیل همراه خواهد بود:

• خارش
• سردرد
• سرگیجه
• عرق بیش از حد معمول
• تورم مفصل
• کاهش غیر طبیعی وزن بدن
• احساس خستگی
• تغییر رنگ پوست به قرمز رنگ یا ارغوانی

سطح hb شما چقدر باید باشد؟

سطح استاندارد hb در آزمایش خون یا سطح هموگلوبین برای مردان و زنان مختلف متفاوت است.

برای مردان بین 13.2 تا 16.6 گرم در دسی لیتر و برای خانم‌ها از 11.6 تا 15 گرم اندازه‌گیری می‌شود.

تعیین سطح hb در آزمایش خون به عنوان بخشی از آزمایش شمارش تمامی فاکتورهای خونی مانند گلبول های سفید، پلاکت‌ها و … است.

علت هموگلوبین بالا چیست؟

تولید بیش از حد گلبول های قرمز خون به دلیل جبران سطح پایین اکسیژن بدن اتفاق می‌افتد. از علل سطح بالای hb در آزمایش خون می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• استعمال سیگار
• زندگی در ارتفاعات
• در صورت عملکرد ضعیف قلب یا ریه
• استفاده از داروها و یا برخی هورمون‌ها که اغلب اریتروپویتین هستند. اغلب این داروها به صورت دوپینگ برای افزایش عملکرد ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• بیماری‌های قلبی مادرزادی
• بیماری انسداد مزمن ریه
• کم آبی بدن
• آمفیزم
• سرطان‌هایی نظیر کلیه و کبد
• پلی سیتمی ورا و …

همگی از علل افزایش تولید هموگلوبین است.

سطح طبیعی هموگلوبین بر اساس سن چقدر است؟

سطح hb در آزمایش خون تا یک ماهگی در مردان و زنان بین 19.9 تا 13.4 گرم در دسی لیتر است.

تا دو ماهگی این مقدار کاهش یافته و در مردان و زنان بین 10.7 تا 17.1 گرم در دسی لیتر خواهد بود.

تا 3 ماهگی این محدوده برای مردان و زنان به 9 تا 14.1 گرم در دسی لیتر می‌رسد.

تا 6 ماهگی این مقدار از هموگلوبین اندکی افزایش یافته و در مردان و زنان عددی بین 9.5 تا 14.1 گرم است.

تا یک سالگی مردان و زنان سطح هموگلوبین بین 11.3 تا 14.1 خواهد بود.

تا پنج سالگی محدوده سطح هموگلوبین در افراد بین 10.9 تا 15 گرم در دسی لیتر خواهد شد و تا یازده سالگی این سطح بین 11.9 تا 15 گرم در دسی لیتر می‌شود.

از یازده تا هجده سالگی سطح hgb در آزمایش خون در مردان و زنان تفاوت بیشتری خواهد کرد.

در زنان سطح هموگلوبین همان 11.9 تا 15 گرم در دسی لیتر خواهد بود اما در مردان این مقدار اندکی افزایش یافته و به 12.7 تا 17.7 گرم در دسی لیتر خواهد رسید.

در مردان بزرگسال تا سن تقریباً 60 سالگی سطح هموگلوبین بین 14 تا 18 گرم در هر دسی لیتر خواهد بود و در زنان بزرگسال این میزان بین 12 تا 16 گرم در هر دسی لیتر متغیر است.

در سنین بالاتر از 60 سال این سطح به میزان بسیار کمی به صورت نزولی کاهش می‌یابد.

لازم به ذکر است که در زنان باردار سطح hgb در آزمایش خون بهتر است بالای 11 گرم در هر دسی لیتر اندازه گیری شود.

در برگه و جواب آزمایش گرم را با g و دسی لیتر با dl نمایش داده می‌شود.

چگونه هموگلوبین خود را افزایش دهم؟

از طرق مختلفی می‌توان سطح هموگلوبین را افزایش داد و عدد مربوط به سطح hgb در آزمایش خون را بالا برد. اولین روش افزایش مصرف آهن است.

افراد با سطح گلوبین پایین با مصرف مواد غذایی چون گوشت و ماهی، تخم‌مرغ، میوه‌های خشکی مانند خرما و انجیر، کلم بروکلی، سبزیجاتی با برگ پهن مانند کلم پیچ و اسفناج، لوبیا سبز، آجیل و دانه‌ها و کره بادام‌زمینی می‌توانند سطح هموگلوبین خود را افزایش دهند.

روش دوم افزایش مصرف فولات است. فولات گونه ای از ویتامین B است. منابع غذایی نظیر گوشت گاو، اسفناج، برنج، بادام زمینی، لوبیا قرمز، آووکادو و کاهو منابعی غنی از فولات به شمار می‌روند و سطح hb در آزمایش خون افراد را بالا خواهد برد.

روش سوم برای افزایش هموگلوبین، کمک به جذب آهن است. غذاهای غنی از ویتامین C، مانند مرکبات و سبزیجات سبز برگ و غذاهایی مملو از ویتامین A و بتاکاروتن می‌توانند به جذب هرچه بهتر آهن در بدن کمک کند.

غذاهایی مانند ماهی، جگر، سیب زمینی، کلم پیچ غذاهایی مملو از ویتامین A هستند. غذاهایی مانند هویج، سیب زمینی، طالبی و انبه از ذخایر خوب بتاکاروتن محسوب می‌شوند.

البته در مصرف بیش از حد انواع ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین A می‌بایست جانب احتیاط رعایت گردد در غیر این صورت مصرف بیش از حد ویتامین A خطرناک است و با علائمی مانند درد در استخوان، مفاصل، سردرد و افزایش فشار مغز خود را نمایان می‌کند.

چگونه هموگلوبین پایین را رفع کنیم؟

به منظور رفع هموگلوبین پایین بهتر است از غذاهای حاوی آهن مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ، نخم مرغ، میوه خشک، لوبیا، عدس، اسفناج، کلم و غلات حاوی آهن استفاده شود.

همچنین استفاده از مواد غذایی که در جذب هرچه بهتر و بیشتر آهن تأثیر دارند نظیر مرکبات، توت فرنگی، کلم، سبزیجات حاوی ویتامین c توصیه می شود.

استفاده از قرص فولیک اسید و ویتامین B12 نیز در برطرف کردن سطح کم hb در آزمایش خون تأثیر بسزایی دارد.

همچنین ویتامین A و بتاکاروتن در جذب هرچه بهتر و بیشتر آهن کمک می کند.

ویتامین A در مواد غذایی مانند ماهی، جگر، سیب زمینی و کلم پیچ و بتاکاروتن در مواد غذایی همچون هویج، طالبی، انبه و سیب زمینی یافت می شود.

یکی از روش‌های رفع هموگلوبین پایین که سبب کم خونی می‌شود استفاده از مکمل‌های غذایی است.

یکی از بهترین مکمل‌های غذای در این زمینه مکمل یدوناتال ایکس مارت است.

یدوناتال ایکس مارت با وجود میزان کافی اسیدفولیک، ید، آهن و ویتامین C در خود، آهن و ویتامین‌های B9 و B12 را که می‌توانند موجب کم خونی در افراد شود را فراهم می‌آورد و از این طریق سبب رفع هموگلوبین پایین یا کم خونی یا رفع سطح کم hb در آزمایش خون خواهد شد.

مکمل یدوناتال ایکس مارت حاوی 18 میلی گرم آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 است. آهن موجود در این مکمل در تولید هموگلوبین و انتقال اکسیژن نقش مهمی ایفا می‌کند و از این طریق سبب رفع کم خونی می‌شود.

برای درمان هموگلوبین پایین در خانه چه کاری می توانم انجام دهم؟

مواد غذایی حاوی آهن نظیر اسفناج، ماهی‌تن، گوشت گاو، عدس و همچنین مواد غذایی حاوی ویتامین B9 یا اسیدفولیک شامل عدس، اسفناج و  غلات غنی شده و استفاده از مکمل‌های غذایی مانند یدوناتال ایکس مارت در درمان سطح پایین hb در آزمایش خون نقش دارند.

سوالات متداول

آیا باید نگران هموگلوبین پایین باشم؟

سطح پایین hgb در آزمایش خون نشان‌دهنده کم خونی است و می بایست درمان گردد.

3 علت اصلی کم خونی چیست؟

از علل اصلی کم خونی می‌توان به کمبود آهن، کم کاری غده تیروئید و کمبود فولات اشاره کرد.

شمارش خون طبیعی برای خانم ها چقدر است؟

سطح استاندارد hb در آزمایش خون برای زنان 11.6 تا 15 گرم در دسی لیتر است.

در صورت بالا بودن هموگلوبین چه باید کرد؟

درمان سطح بالای hb در آزمایش خون با توجه به علل ایجاد آن متفاوت است. اما گاهی پزشک سوزن را در یکی از رگ‌ها وارد کرده و گلبول قرمز اضافی را خارج می‌کند.