زینک یا روی، عنصری کم یاب و ماده معدنی مهمی است که نقش مهمی در سلامت انسان دارد. ماهیچه‌های بدن انسان تا 60 درصد و استخوان‌ها تا 30 درصد به روی نیاز دارند. تأثیر این ماده معدنی در سلامت زنان و مردان به قدری زیاد است که کمبود آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری در بدن و حتی ناباروری داشته باشد. در ادامه قصد داریم به موضوع فواید زینک و نقش آن در بدن بیشتر بپردازیم. با ما همراه باشید.
روی یا زینک چیست؟
روی یا Zn ماده معدنی است که پس از آهن بیشترین استفاده را دارد. در بدن انسان، حدود 1 الی 4 گرم روی وجود دارد و از مواد ضروری برای بدن است. بدن ما قادر به تولید زینک یا ذخیره آن نیست، از این رو لازم است که به طور روزانه و مداوم، این ماده را در رژیم غذایی خود بگنجانیم.
فواید زینک
زینک برای سلامتی انسان عنصر مهمی است و کمبود آن می‌تواند موجب عارضه‌های گوناگونی از لاغری و کم اشتهایی تا ناباروری و انواع سرطان شود. زینک می‌تواند از انواع عارضه‌های پوستی نظیر اگزما جلوگیری کند. این ماده معدنی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
روی می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و از بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، آنفولانزا، کووید-19 و … جلوگیری کند. هم چنین می‌تواند مواد سمی وارد شده به بدن را جذب و خنثی کند. در شهرهای بزرگ با آلودگی‌های وسیع مانند آلودگی هوا، وجود روی به اندازه کافی در رژیم غذایی می‌تواند اثرات مخرب آلودگی و سرب را در بدن خنثی کند.
بدن انسان برای ساخت DNA به روی نیاز دارد. با توجه به اهمیت DNA در بدن برای ادامه حیات سلولی، می‌توان متوجه اهمیت این ماده در سلامت بدن شد.
منابع روی
تنها راه دریافت این ماده، مصرف مواد غذایی حاوی روی است. زیر مجموعه غذاهای دریایی، انواع صدف و خرچنگ، ماهی ساردین و آزاد می‌توانند منابع غنی روی باشند. گوشت‌های قرمز، نظیر گوشت گاو و بره، منبع فوق‌العاده‌ای برای این ماده معدنی است. گوشت‌های پرندگان نیز حاوی مقدار زیادی روی است.
انواع آجیل مانند دانه کدو تنبل، بادام هندی و غلاتی نظیر جو دو سر، کینوا و برنج قهوه‌ای حاوی مقادیر زیادی روی هستند. این غلات در بسته بندی در سوپرمارکت‌ها وجود دارد. از جو دو سر و کینوا می‌توانید برای تهیه انواع صبحانه و سوپ استفاده کنید. برنج قهوه‌ای نیز جایگزین خوبی برای برنج سفید محسوب می‌شود. سبزیجاتی مانند قارچ، کلم، مارچوبه، برگ چغندر و نخودفرنگی نیز مقادیر زیادی روی دارند. نکته قابل توجه این است که جذب روی از طریق منابع گیاهی، کمتر از منابع حیوانی است. اما با ترکیب این دو می‌توان غذایی سرشار از زینک فراهم آورد.
منابع غذایی غنی شده با زینک
برخی از مواد غذایی بسته بندی شده با روی غنی شده اند. در بسته بندی این مواد غذایی می‌توان علامت+Zn را مشاهده کرد. شیرهای پاکتی، روغن‌ها، آرد، صبحانه‌های کورن فلکس و … از جمله مواد غذایی هستند که ممکن است به صوت غنی شده با زینک در بازار موجود باشند. بی شک مصرف این مواد معدنی می‌تواند تأثیر زیادی در سلامت بدن داشته باشد.
قرص زینک، به عنوان مکمل غذایی حاوی روی، می‌تواند نیاز بدن و کمبود آن را جبران کند.
مکمل زینک 30 میلی گرمی ایکس-مارت با تامین زینک مورد نیاز بدن، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت مو کمک کند. همچنین این ماده معدنی می‌تواند کمک شایانی در بهبود ترمیم زخم، بهبود بیماری‌ها و ضایعات پوستی و بهبود باروری آقایان نماید.
برای مشاهده محصول و کسب اطلاعات بیشتر، روی تصویر کلیک کنید.
نقش زینک در بدن
روی، دومین میکرومینرال مهم در بدن، پس از آهن است. این ماده معدنی حیاتی، به فعالیت آنزیم‌های زیادی در بدن برای متابولیسم، هضم و همچنین عملکرد عصب کمک می‌کند. روی، هم چنین به رشد و فعالیت سلول‌های ایمنی بدن کمک می‌کند. یکی از نکات جالب نقش روی در بدن، تأثیر مثبت در حس چشایی و بویایی است. کمبود روی می‌تواند باعث کاهش این دو حس شود.
نقش زینک در بدن مردان
زینک می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت پروستات، قدرت باروری مردان و رشد جنسی آن‌ها تأثیر داشته باشد. کاهش سطح تستوسترون، کم بودن تعداد اسپرم و عدم تحرک اسپرم به اندازه کافی از جمله نشانه‌های کمبود روی در بدن مردان است. در پسران نوجوان، کمبود این ماده، می‌تواند باعث تأخیر بلوغ جنسی یا ناکامل ماندن آن شود. والدین باید دقت کنند که با رژیم غذایی صحیح و مصرف مکمل به اندازه مناسب، مانع از بروز این مشکل در فرزند خود شوند.
نقش زینک در بدن زنان
روی، در زمره‌ی مکمل‌های مهم و اساسی برای خانم‌ها به شمار می‌آید. خانم‌ها برای سلامت پوست، مو و ناخن اهمیت زیادی قائل هستند. وجود این ماده معدنی به اندازه کافی در رژیم غذایی و مصرف مکمل روی می‌تواند به زیبایی و درخشان شدن پوست، مو و ناخن کمک زیادی کند.
زینک می‌تواند آسیب‌های پوستی را با سرعت بیشتری بهبود بخشد و نقش مهمی در سنتز کلاژن و پیشگیری از التهابات پوستی داشته باشد. کمبود روی منجر به سفید شدن زودرس، شکنندگی و ریزش مو می‌گردد. مصرف روی می‌تواند باعث رشد مجدد مو، تقویت فولیکول مو و قطع ریزش گردد.
نقش روی برای زنان در دوران بارداری و شیردهی
میزان نیاز بدن زنان به روی در دوران بارداری بیشتر می‌شود. مصرف انواع منابع روی مانند تخم‌مرغ، اسفناج، سیب‌زمینی و قرص زینک، می‌تواند کمبود این ماده در بدن زنان باردار و شیرده را جبران کند.
مکمل درمانی زینک منجر به کاهش14% ریسک زایمان‌های خود به خودی زودرس می‌گردد.
بر اساس مطالعات یک رابطه مستقیم بین مصرف اندک زینک و کاهش وزن هنگام تولد در جمعیت های انسانی وجود دارد.
تأثیر و فواید زینک در سلامتی
- همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، فواید زینک برای بدن بسیار زیاد است. این ماده معدنی می‌تواند از ابتلا به انواع بیماری‌های روحی و جسمی جلوگیری کند.
- روی با خاصیت آنتی اکسیدانی از انواع سرطان جلوگیری می‌کند و سیستم ایمنی بدن را در برابر انواع بیماری‌ها تقویت می‌کند.
- کمبود روی در بدن می‌تواند باعث افزایش بیماری‌های ناشی از استرس شود. هم چنین داشتن روی به اندازه کافی می‌تواند مانع از خستگی زودهنگام و افسردگی شود.
- روی، خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر ذات‌الریه و دیگر عفونت‌های ریوی را کاهش می‌دهد.
- زینک می‌تواند از نوعی بیماری مربوط به قسمت مرکزی شبکیه چشم جلوگیری کند. در این بیماری فرد به مرور زمان و معمولاً پس از شصت سالگی دچار اختلال بینایی می‌شود. مصرف به موقع و به اندازه منابع روی و قرص زینک، می‌تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.
- روی می‌تواند عملکرد ذهنی افراد مسن را افزایش دهد و از ابتلا به بیماری‌هایی نظیر آلزایمر در این سنین پیشگیری کند. هم چنین افراد مسن با مصرف مکمل‌های حاوی روی و رژیم غذایی مناسب، می‌توانند پاسخ مناسب‌تری به واکسیناسیون آنفولانزا و کووید 19داشته باشند.
- مصرف روی می‌تواند باعث کاهش بیماری‌های مزمن و بیماری‌های قلبی شود.
- زینک می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های کبدی حاد جلوگیری و آنزیم‌های کبدی را تنظیم کند.
- این ماده معدنی، نقش مهمی در تولید انسولین دارد و با اثر شبه انسولینی، خاصیت ضد دیابت دارد.
تأثیر روی بر سلامتی پوست
روی می‌تواند به درمان آکنه هم کمک کند. این ماده با سرکوب فعالیت غدد چربی، کاهش التهاب و جلوگیری از رشد باکتری‌های آکنه، می‌تواند به درمان و کاهش علائم این بیماری کمک کند.
منابع روی به بهبود زخم‌ها و التهابات پوستی کمک می‌کنند. حتماً دیده‌اید که برای بهبود التهاب‌های پوستی از پماد zinc-oxide استفاده می‌شود. این پماد با داشتن زینک، می‌تواند آسیب‌های پوستی را کاهش و پوست شما را شفاف و درخشان کند. پوست ما قادر است که حدود 5 درصد از میزان کلی روی در بدن را درون خود نگه دارد. در نتیجه استفاده از منابع روی و قرص زینک می‌تواند تأثیر زیادی در درمان بیماری‌ها و مشکلات پوستی داشته باشد.
مصرف زینک در بهبود زگیل های پوستی موثر است.
دلایل کمبود روی
مهم‌ترین دلیل کمبود روی در بدن این است که بدن انسان قادر به تولید و نگهداری از این ماده در بدن نیست. از این رو باید در رژیم غذایی روزانه، منابع روی به طور مداوم و متناوب گنجانده شود. برخی رژیم‌های غذایی مانند رژیم وگان‌ها و وجترین‌ها نیز، عامل دیگری در کمبود روی است؛ زیرا بسیاری از منابع غنی روی در پروتئین‌های حیوانی نظیر گوشت و تخم‌مرغ قرار دارند. هم چنین، عدم مصرف غذاهای دریایی در برنامه غذایی، می‌تواند باعث کاهش روی در بدن شود.
علائم کمبود روی در بدن
کمبود روی در بدن، می‌تواند موجب نقصان در سیستم ایمنی و در نتیجه بیماری‌های مداوم و پشت سر هم شود. با چنین کمبودی، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی نظیر آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، لوپوس و … افزایش می‌یابد.
این کمبود می‌تواند موجب کاهش ناباروری در مردان و زنان شود که گاهی تنها با رفع این کمبود می‌توان این مشکل را حل کرد.
کمبود این ماده معدنی در زنان باردار، می‌تواند موجب اختلال در رشد جنین و یا زایمان زودرس شود. تجویز روی، در زنانی که مبتلا به عفونت‌های دوره‌ای و برگشت‌پذیر هستند، می‌تواند یکی از بهترین روش‌های درمانی باشد. مصرف روی، می‌تواند ریزش موی حاصل از بارداری و شیردهی و حتی ریزش مو پس از کرونا را بهبود بخشد.
در صورتی که روی در بدن کودکان کم شود، می‌تواند موجب کاهش اشتها و در نتیجه اختلال در رشد آن‌ها شود. در دوران نوجوانی هم می‌تواند موجب تأخیر در بلوغ جنسی و عدم ظهور صفات ثانویه جنسی شود. همچنین کمبود زینک، می‌تواند موجب اختلال در رشد قدی و فیزیکی کودکان و نوجوانان شود. دقت کنید که پیشگیری از این اختلال، باید از دوران جنینی و شیردهی آغاز شود.
کمبود روی در افراد مسن می‌تواند موجب اختلال در تعادل شود. اختلال در تعادل در افراد مسن، موجب افتادن‌ها و شکستگی‌هایی با درمان سخت، نظیر شکستگی لگن، می‌شود.
تاخیر در ترمیم زخم، سوختگی، زخم بستر نیز در کمبود زینک روی می‌دهد. ضایعات چشمی شامل ترس از نور، عدم عادت به تاریکی، کدورت قرنیه، ماکولار دژنریشن(شایع ترین علت کوری در جهان) و شب کوری نیز در اثر کمبود زینک گزارش شده است.
قرص زینک
با توجه به رژیم غذایی غالب ایرانیان، مصرف مکمل غذایی روی می‌تواند باعث کمک به درمان کمبود روی در بدن شود. قرص زینک برای مو، پوست و ناخن و دیگر اعضای بدن اهمیت زیادی دارد. با مصرف قرص زینک برای مو، می‌توانید موهایی بلند، درخشان، شفاف با فولیکول و ساقه‌هایی محکم داشته باشید.
بهترین زمان مصرف زینک
پیش از آنکه درباره بهترین زمان مصرف روی صحبت کنیم، لازم است بدانید که قبل از مصرف این ماده، درصورتی که به بیماری کمبود پروتئین مبتلا هستید، ابتدا باید آن را درمان کنید.
اگر بخواهیم بهترین تأثیر را از قرص زینک بگیریم باید در زمان صحیح و منظم مصرف شود. این قرص نباید با مواد لبنی مصرف شود. کلسیم موجود در لبنیات، مانع جذب روی موجود در قرص می‌شود. بهتر است قرص زینک را یک ساعت قبل یا بعد از مصرف چای، قهوه یا انواع نوشیدنی‌های کافئین دار استفاده کنید.
به خاطر داشته باشیم که روی موجود در منابع گیاهی مانند حبوبات و غلات کامل به دلیل ترکیبات گیاهی دیگری (فیتات) که مانع جذب می‌شوند، با بازده کمتری جذب بدن ما می‌شوند. بهترین زمان مصرف برای قرص زینک، بعد از ناهار (با شکم پر)، به صورت مرتب و یک‌بار در روز است. دقت کنید که طبق تجویز پزشک یا کاتالوگ مکمل، دورۀ درمان را تکمیل کنید.
