ماه چهارم بارداری و هر آنچه باید بدانید

ماه چهارم بارداری ماهی است که علائم آزاردهنده باردرای مانند تهوع صبحگاهی از بین رفته و می‌توان شیرینی بارداری را حس کرد.

میزان انرژی با شروع این ماه افزایش پیدا می‌کند اما به دلیل افزایش وزن جنین، درد پا و مفاصل ممکن است شما را اذیت کند.

ماه چهارم شروعی برای سه ماهه دوم بارداری است. در این سه ماهه، شکم برآمده شده و می‌توان حرکات جنین را در شکم احساس کرد.

علائم شایع ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری است که به معنای واقعی احساس می‌کنید حامله هستید. با بزرگ‌تر شدن رحم، جا برای جنین در شکم تنگ می‌شود.

توجه داشته باشید که قبل از مصرف هر گونه دارو، برای جلوگیری از آسیب به جنین، با پزشک متخصص مشورت کنید.

● افزایش انرژی

بدن مادر در ماه چهارم بارداری به تغییرات هورمونی عادت کرده است و دیگر خبری از خستگی‌های مفرط نیست.

● درد در ناحیه پشت و باسن

در ماه چهارم بارداری ممکن است پشت و باسنتان درد بگیرد. چک آپ مدام می‌تواند از ابتلا به بیماری‌هایی چون بواسیر و هموروئید جلوگیری کند.

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، مطمئن شوید که به اندازه کافی فیبر در رژیم غذایی روزانه‌تان قرار دارد.

● افزایش میل جنسی

در ماه چهارم بارداری، میل جنسی به بیشترین حد خود می‌رسد.

برقراری رابطه جنسی در صورت رعایت موارد بهداشتی، مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند.

● هوس‌های غذایی و ویار

تا زمانی که یک رژیم غذایی متعادل را دنبال می‌کنید، تسلیم هوس‌های غذایی شدن اشکالی ندارد. معمولا این هوس‌ها به شما نشان می‌دهند که بدنتان به چه چیزی احتیاج دارد.

اگر میل به خوردن چیزهایی مانند خاک یا زغال سنگ دارید، ممکن است نشانه کمبود آهن باشد.

● درد مبهم یا تیز در شکم

در ماه چهارم بارداری، برآمدن شکم باعث کشیده شدن رباط‌ها و ماهیچه‌های شکم می‌شود. این درد معمولا در پایین شکم ایجاد می‌شود.

● دندان‌ها و لثه‌های حساس

خونریزی و التهاب لثه می‌تواند نشانه‌ای ژنژیویت بارداری باشد.

هورمون‌های بارداری می‌توانند لثه‌ها را نسبت به پلاک‌هایی که روی دندان‌ها ایجاد می‌شود حساس‌تر کرده و باعث التهاب شوند.

● رگ‌های واریسی

فشار ناشی از افزایش وزن باعث ایجاد واریس می‌شود. برای واریس درمانی وجود ندارد، اما می‌توانید زمان ایستادن در یک حالت را کاهش دهید یا ورزش کنید.

● استرچ مارک

کشیده شدن پوست باعث ایجاد خطوط باریکی می‌شوند که استرچ مارک یا علائم کشیدگی نامیده می‌شوند.

راهی برای جلوگیری از ایجاد استرچ مارک وجود ندارد اما افزایش وزن تدریجی می‌تواند از ایجادشان جلوگیری کند.

استفاده از مرطوب‌کننده‌های بدون بو سلامت پوست را تامین می‌کند.

● گرفتگی بینی

تغییرات هورمونی که در ماه چهارم بارداری و ماه های بعد از آن تجربه می‌کنیدف می‌تواند باعث تورم رگ‌های خونی و بافت‌های داخل و اطراف بینی شده و به شما احساس انسداد یا آبریزش بینی بدهد.

● سوزش هنگام ادرار

 احساس سوزش هنگام ادرار کردن می‌تواند نشانه‌ای از عفونت دستگاه ادراری باشد. سایر علائم عفونت ادراری ممکن است شامل ادرار بدبو یا کدر، آثار خون در ادرار یا درد در زیر شکم باشد.

نوشیدن آب فراوان می‌تواند سوزش را کاهش دهد. در صورت ادامه سوزش، بهتر از به پزشک مراجعه کنید.

تغییرات مادر در ماه چهارم بارداری

● تغییرات فیزیکی

در ماه چهارم از ماه های بارداری، اکثر مادران دچار افزایش وزن می‌شوند. در این ماه حالت تهوع کاهش یافته و ویار شدت می‌گیرد.

در پایان این ماه رحم هنوز در حال رشد است و در زیر ناف قرار دارد. این افزایش سایز باعث درد شکم و فشرده شدن اعصاب پاها می‌شود. به دلیل فشره شدن مثانه، نیاز به ادرار هم افزایش پیدا می‌کند.

احتمال سقط جنین ماه چهارم بارداری کاهش می‌یابد. جفت در این ماه به طور کامل تشکیل شده و جنین در شکم حرکت می‌کند. در این ماه می‌توانید ورزش‌های سبک مانند یوگا و پیاده‌روی انجام دهید.

● تغییرات روانی

بی ثباتی عاطفی مشخص در ماه‌های اولیه به دلیل تغییرات هورمونی به تدریج کاهش می‌یابد.

احتمال سقط جنین پایین آمده و مادر می‌تواند با آرامش خاطر از خود و جنین مراقبت کند.

تغییرات هورمونی در هفته 13 الی 16

حالت تهوع در ماه چهارم بارداری از بین می‌رود اما ترشح هورمون‌هایی مانند هورمون ریلکسین افزایش می‌یابد.

این هورمون به شل شدن عضلات صاف لگن مانند دهانه رحم و رحم کمک کرده و باعث رشد جفت می‌شود.

این هورمون زایمان را راحت‌تر می‌کند اما ممکن است باعث ایجاد درد در رباط‌ها نیز شود.

● ملاسما

در سه ماهه دوم، سطح استروژن و پروژسترون افزاش یافته تا رشد جنین را پشتیبانی کنند. این دو هورمون‌ ترشح ماده محرک ملانوسیت را نیز افزایش می‌دهند.

این اتفاق باعث افزایش ترشح ملاتونین در بدن می‌شود.

لکه‌های قهوه یا خاکستری روی پوست ایجاد می‌شوند که ملاسما نام دارند. این تیرگی‌ها پس از زایمان از بین می‌روند.

● کورتیزول

کورتیزول نیز در دوران بارداری افزایش می‌یابد تا به تنظیم متابولیسم مادر و کنترل سطح قند خون کمک کند.

افزایش سطح این هورمون می‌تواند باعث ایجاد استرچ مارک، فشار خون و قرمزی پوست صورت و بدن شود.

● HPL

لاکتوژن جفت انسانی (HPL)، هورمونی است که از جفت ترشح می‌شود و به رشد کودک کمک می‌کند. همچنین یکی از هورمون‌های اصلی  ایجادکننده دیابت بارداری است.

تغییرات جنین در ماه چهارم بارداری

در این قسمت از مراحل رشد جنین، محل قرار گرفتن اجزای صورت جنین مشخص شده است و جنین شروع به خم کردن انگشتان دست و زانوهایش می‌کند. با این حال، هنوز زیر پوست جنین به اندازه کافی چربی جمع نشده است.

در  ماه چهارم بارداری، دو هورمون استروژن و تستوسترون شروع به ترشح کرده و ممکن است با انجام سونوگرافی بتوانید جنسیت جنین را تشخیص دهید.

موهای شکمی جنین روی سرش شروع به رشد کرده و ماهیچه‌های جنین کمی قدرتمندتر می‌شوند.

جنین در این دوره می‌تواند مایع آمنیوتیک را ببلعد و به دنبال آن، کلیه‌ها نیز شروع به کار می‌کنند. علاوه بر این، جنین شروع به شنیدن صداهای اطراف کرده و ممکن است به صداهای بلند واکنش نشان دهد.

برای آشنایی بیشتر با تغییرات جنین در دوران بارداری، مقاله سیر تکامل جنین مطالعه شود.

علت درد زیر شکم در بارداری ماه چهارم

درد زیر شکم در دوران بارداری اتفاقی عادی است که به دلیل درد عضلانی، نفخ، یبوست یا دلایل جدی‌تری مانند عفونت یا زایمان زودرس رخ دهد. در ادامه این بخش، به بررسی و توضیح هر یک از دلایل درد زیر شکم در باداری در ماه چهارم می‌پردازیم.

● درد رباط گرد

رباط‌های گرد که رحم را در جای خود نگه می‌دارند، با رشد جنین و گسترش رحم، کشیده می‌شوند. این کشیدگی و فشار از طرف رحم باعث درد زیر شکم در ماه چهارم بارداری می‌شود.

● بیماری یا عفونت

بیماری‌ها و عفونت‌هایی چون عفونت دستگاه ادراری (UTI)، سنگ کلیه، سنگ کیسه صفرا و پانکراتیت در باعث درد زیر شکم در ماه چهارم بارداری می‌شوند.

● نفخ

پروژسترون باعث شل شدن عضلات روده و ایجاد نفخ در ماه چهارم بارداری می‌شود. رحم بزرگ شده فشار بیشتری بر اندام‌ها وارد کرده و باعث نفخ می‌شود.

● یبوست

یکی از رایج‌ترین علل درد زیر شکم در بارداری، یبوست است. تقویبا یک چهارم زنان بارداری به علت مصرف مکمل‌های حاوی آهن و نوسانات هورمونی دچار این عارضه می‌شوند.

● رشد شکم

وزن اضافه جنین در ماه چهارم بارداری می‌تواند به مثانه و فشار زیادی وارد کند و باعث درد زیر شکم شود.

● بارداری خارج از رحم

تقریبا در هر 50 زن باردار، یک نفر دچار حاملگی خارج از رحم می‌شود. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد تخمک بارور شده به اندامی به جز رحم می‌چسبد و باعث درد شدید زیر شکم می‌شود.

علائم خطرناک در ماه چهارم بارداری

در بارداری، بهتر است هرگونه علائم غیر معمول مانند تاری دید، سردرد، درد شدید زیر شکم، خونریزی و … مورد توجه ویژه قرار بگیرد. زنان باردار در صورت تجربه هر یک از علائم زیر باید به پزشک یا بخش اورژانس مراجعه کنند.

● خونریزی واژنی

خونریزی شدید یا لکه‌بینی در حین بارداری، به خصوص در سه ماهه اخر بارداری خطرناک است. خونریزی شدید ممکن است نشان‌دهنده سقط جنین یا زایمان زودرس باشد.

● درد شدید شکمی

درد های شدید و مداوم که به صورت ناگهانی شروع می‌شود. درد شدید شکمی جزئی از علائم پره اکلامپسی، سندرو HELLP یا جدا شدن جفت است.

● سردردهای شدید

سردردهایی که بهبود نمی‌یابند  به خصوص بعد از هفته 16 بارداری بسیار خطرناک است. این عارضه نشانه‌هایی از فشار خون بالا و در صورتی که ورم دیگر نقاط بدن همراه باشد، مادر باید فورا به پزشک مراجعه کند.

● تغییرات در بینایی

تاری دید یا دیدن نقاط نورانی یکی از نشانه‌های خطرناک در بارداری است. این اتفاق می‌تواند نشانه پره اکلمپسیا یا لخته شدن خون و سکته باشد.

● تورم شدید

تورم ناگهانی درد ست‌ها، صورت یا پاها به صورتی که حرکت یا باز کردن چشم‌ها سخت باشد نشانه‌ایی از پره اکلامپسی در بارداری است.

● کاهش حرکات جنین

کاهش یا توقف حرکات جنین در بارداری می‌تواند نشانه‌ایی از عفونت رحم، کمبود مایع آمنیوتیک یا فشار به جنین باشد.

● تب بالا

تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد در بارداری نشانه‌ایی از عفونت اندام‌هایی چون آپاندیس و مثانه است. این عفونت‌ها باید به سرعت درمان شوند.

● مشکلات تنفسی

احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس به صورتی که نمی‌توانید نفس عمیق بکشید، در بارداری خطرناک است. نفس‌تنگی به همراه نشانه‌هایی چون ورم و درد در ناحیه سینه می‌تواند نشانه‌ایی از مشکلات قلبی یا ریوی باشد.

تغذیه ماه چهارم بارداری برای زیبایی جنین

داشتن یک رژیم غذایی سالم برای برآوردن نیازهای فیزیکی بارداری و تقویت سلامت جنین حیاتی است.

غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی از آهن همگی  برای سلامت و زیبایی جنین مفید هستند.

● گیلاس و توت

گیلاس و انواع توت‌ها مانند زغال اخته، توت فرنگی، تمشک و شاه توت از جمله میوه‌های حاوی آنتی‌اکسیدان هستند.

آنتی اکسیدان‌ها اثرات مخرب ناشی از رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهند.

● ماهی های چرب دریایی

ماهی‌های چرب دریا مانند ماهی تن، سالمون و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.

این اسیدهای چرب ضروری به ترمیم غشای سلولی کمک می‌کنند و باعث تقویت پوست جنین می‌شوند و مصرف آن در ماه چهارم بارداری مفید می باشد.

● آووکادو

آووکادو میوه‌ای سرشار از ویتامین C و ویتامین E است. هر دوی این ویتامین‌ها به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی خود شناخته شده‌اند.

ویتامین C همچنین به کاهش التهاب کمک می‌کند و برای تولید کلاژن در بدن ضروری است. تولید کلاژن به نوبه خود می‌تواند رنگ پوست جنین را روشن کند.

● گوجه فرنگی

لیکوپن، آنتی‌اکسیدان قوی موجود در گوجه‌فرنگی، می‌تواند به محافظت از پوست در برابر اشعه‌های مضر UV ناشی از قرار گرفتن در معرض خورشید کمک کند.

مراقبت‌های ماه چهارم بارداری و چکاپ‌های لازم

اگر در سه ماهه اول بارداری از نظر سندرم داون غربالگری نشده‌اید، ممکن است پزشک متخصص آزمایش DNA سلولی، غربالگری چهارگانه یا آزمایش یکپارچه را پیشنهاد دهد.

این آزمایشات خون به تشخیص سندرم داون، تریزومی 13، تریزومی 18 و نقایص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا کمک می‌کند.

 یکی دیگر از آزمایش‌هایی که باید انجام دهید، آمنیوسنتز است که بر اساس جواب آزمایش‌های قبلی تجویز می‌شود.

به یاد داشته باشید، یک نتیجه غیر طبیعی به این معنی نیست که مشکلی برای جنین وجود دارد. در بیشتر موارد، نوزاد علیرغم نتایج غیرطبیعی آزمایش، سالم است.

از کارهای دیگری که باید در شروع سه ماهه دوم انجام دهید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اندازه‌گیری طول رحم
• کنترل وزن و فشار خون
• بررسی ضربان قلب جنین
• تعیین سطح قند و پروتئین خون
• سونوگرافی برای معاینه آناتومی جنین

ویتامین‌های مورد نیاز مادر و جنین در ماه چهارم بارداری

مواد زیر از مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی برای زن باردار هستند. از این مواد باید به اندازه کافی در رژیم غذایی روزانه زنان باردار وجود داشته باشد.

• فولیک اسید
• اهن
• کلسیم
• ویتامین D
• DHA
• ید

مکمل یدوناتال مکملی کامل و به صرفه برای زنانی است که به سلامت خود و جنین اهمیت می‌دهند.

برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در این مکمل حتی می‌تواند به کاهش احتمال نقص‌های مادرزادی کمک کنند.

سوالات متداول

اندازه جنین در ماه چهارم بارداری چقدر است؟

طول جنین در این ماه 16.25 الی 17.5 سانتی‌متر و وزن او 170 الی 198 گرم است.

غذاهای ممنوعه در ماه چهارم بارداری چیست؟

ماهی خام یا ماهی سمی، گوشت خام، تخم مرغ خام، جگر، دل و قلوه، کافئین، ریشه گیاهان پخته نشده، میوه‌ها و سبزیجات نشسته، محصولات لبنی پاستوریزه نشده، الکل، غذاهای فست فودی

علائم بارداری پسر در ماه چهارم بارداری چیست؟

ویار خوراکی‌های شور و ترش، پایین بودن شکم، تیرگی ادرار، سردی پاها، رشد سریع‌تر موها

در ماه چهارم بارداری به کدام پهلو بخوابم؟

خوابیدن روی پهلوی چپ گردش خون را بهبود می‌بخشد. دراز کشیدن به پهلوی چپ نیز مانع از فشار بیش از حد به کبد می‌شود.