لایههای ضخیم ناشی از زخمهای عمیق در پوست و یا فرورفتگیها و برآمدگی‌هایی که در بدن در اثر جوش و آکنه ایجاد میشود را اسکار می‌گویند. امروزه راه‌های مختلفی برای از بین بردن اسکار پوست چه در ناحیه صورت و چه در دیگر نواحی بدن وجود دارد.
پوست بدن به‌نوعی ویترین بدن است. پوست حاوی زخم، فرورفتگی و برآمدگی ظاهر نازیبایی را در دید مخاطب ایجاد میکند. همه ما در زندگی روزمره ناچار دچار زخم خواهیم شد.
عمق زخم ایجاد شده در ترمیم آن نقش بسزایی دارد. اگر زخم سطحی باشد پوست با ایجاد لایههای جدید سبب نو شدن پوست میشود. اگر عمق زخم زیاد بوده و بر لایههای زیرین پوست اثر گذاشته باشد پوست لایههای با ضخامت بیشتری جهت ترمیم خود تولید میکند. این لایههای ضخیم ظاهر نازیبایی در پوست بدن ایجاد میکند.
علاوه بر روشهای درمانی چون جراحی، ابریژن، میکرونیدلینگ، لایهبرداری شیمیایی، تزریق ژل و … استفاده از مکملهای حاوی زینک به درمان زخم و از بین بردن جای اسکار کمک میکند.
روشهای درمانی زیادی برای از بین بردن اسکار وجود دارد. اما بهتر است باتوجه‌به نوع اسکار به وجود آمده که از نوع نرموتروفیک، هایپرتروفیک و آتروفیک است، باید از روش درمانی مناسب استفاده شود.
علت ایجاد اسکار چیست؟
پوست به دلایل مختلفی چون بریده شدن، جراحی و … دچار زخمهای سطحی میشود. برخی از این زخمها به‌مرورزمان بهبودیافته و اثری از آنها روی پوست باقی نمی‌ماند. اما برخی از زخمها باگذشت زمان حتی پس از بهبود با ایجاد اسکار پوست جایشان روی پوست باقی خواهد ماند.
اگر زخم و آسیب سطحی باشد، بدن پوست جدیدی ایجاد کرده و زخم و قسمت آسیب‌دیده محو خواهد شد. اما اگر شدت جراحت به‌گونه‌ای باشد که به لایههای عمیق‌تری از پوست آسیب‌زده باشد، بدن جهت ترمیم زخم پوست ضخیم‌تری ایجاد کرده و این بافت ضخیم‌تر به اسکار تبدیل میشود؛ لذا تبدیل زخم و آسیب‌دیدگی به اسکار به‌شدت جراحت و زخم و عمق آسیب بستگی دارد.
اسکار واکنش طبیعی پوست در برابر آسیب وارده است. این واکنش به‌صورت تغییر رنگ مانند قرمز شدن که به‌مرورزمان رو به سفیدی میرود یا به‌صورت فرورفتگی و یا به‌صورت برآمدگی خواهد بود.
مراقبت صحیح از زخمها برای جلوگیری از ایجاد اسکار بسیار مهم است. تمیز نگهداشتن زخم، عدم استفاده از آب‌اکسیژنه برای شستشوی زخم، بخیه مناسب در زخمهای عمیق، استفاده از وازلین، پانسمان مناسب زخم، تعویض مرتب پانسمانها و … همگی در جلوگیری از ایجاد اسکار نقش دارند. در صورت ایجاد اسکار بر روی پوست استفاده از روش درمانی مناسب و متناسب با نوع اسکار در از بین بردن اسکار پوست حائز اهمیت است.
انواع اسکار
بدن برای ترمیم زخمهای عمیق از خود لایههای ضخیم‌تری تولید کرده که با مرور زمان این لایههای ضخیم پوستی به اسکار تبدیل می‌شوند. اسکار ابتدا صورتی و قرمزرنگ است، اما با مرور زمان روشن‌تر یا تیره‌تر شده و در محل پوست دچار چین‌وچروک می‌گردد.
گاهی بدن برای ترمیم آسیب‌های عمیق‌تر لایههای پوستی ضخیم‌تری تولید میکند که گاهی این لایه‌ها بر هم انباشته شده و از سطح پوست بالاتر می‌آید. برخی اوقات به سبب جوش و آکنه فرورفتگیهایی در پوست ایجاد میشود. اسکار را میتوان مطابق ذیل دسته بندی کرد:
- نرموتروفیک: در این نوع اسکار رنگ پوست تغییر میکند.
- هایپرتروفیک: در این اسکار برآمدگی بر روی پوست ایجاد میشود و پوشت اضافه بر روی پوست تشکیل میشود.
- آتروفیک: در این نوع اسکار فرورفتگی بر روی پوست ایجاد خواهد شد.
باتوجه‌به نوع اسکار برای از بین بردن اسکار لازم است تا از شیوه درمانی مناسب استفاده شود.
درمان اسکار پوستی
برای درمان و از بین بردن اسکار پوستی از روشهایی درمانی ذیل میتوان استفاده کرد:
- فشار درمانی: این روش بیشتر به‌منظور جلوگیری از ایجاد اسکار تا از بین بردن جای اسکار است. در این روش با لباسی مخصوص بر پانسمان و بر روی زخم فشار وارد میکنند تا از ایجاد کلوئید و اسکار در زخم در حال بهبودی ممانعت به عمل آید.
- استفاده از مرطوب‌کننده‌ها: استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب در جای زخم به‌منظور جلوگیری از ایجاد اسکار مفید است.
- استفاده از ژل یا پماد حاوی سیلیکون: از ژل یا پماد حاوی سیلیکون پس از بسته‌شدن زخم و کاهش التهاب آن استفاده میکنند. از این پماد و ژل برای درمان اسکار پوستی و کاهش سایز، سختی، خارش، قرمزی و التهاب زخم استفاده میکنند.
- استفاده از پانسمان پلی‌اورتان: پانسمان پلی‌اورتان بر روی زخم رطوبت را حفظ کرده و از خشک‌شدن زخم جلوگیری میکند. پانسمان پلی‌اورتان برای از بین بردن جای اسکار و کاهش سختی، اندازه و رنگ اسکار ایجاد شده خواهد شد.
- لیزردرمانی: برای کاهش و یا از بین بردن اسکار ناشی از عمل جراحی از لیزردرمانی استفاده میکنند. لیزردرمانی علاوه بر از بین بردن جای اسکار التهاب، سفتی، خارش و تورم اسکار ایجاد شده را کاهش می‌دهد.
- استفاده از تزریق کورتیکواستروئید: برای رفع اسکار، تزریق مستقیماً بر روی زخم انجام می‌گیرد و با این تزریق اندازه اسکار کوچک شده و از خارش و تورم آن کاسته میشود.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی برای از بین بردن اسکار برجسته مناسب بوده و خارش، درد و ناراحتی‌های اسکار کلوئید را کاهش می‌دهد.
- جراحی: در روش جراحی برای از بین بردن اسکار بافت آن را قطع میکنند.
- میکرونیدلینگ: برای رفع اسکار ناشی از آکنه از این روش استفاده میکنند که از لیزردرمانی هزینه‌هایی به‌مراتب کمتر دارد. در این روش با واردکردن سوزنهایی بسیار نازک به پوست سبب تحریک پوست به کلاژنسازی می‌شوند.
- تزریق ژل هیالورونیک اسید و تزریق چربی: برای از بین بردن اسکار ناشی از جای جوش صورت میتوان جای جوش عمیق را با تزریق ژل بالا آورد و آن را با پوست هم سطح کرد.
- رتینوئیدها: رتینوئیدها داروهایی هستند که با تسریع تولید سلولی سبب کاهش لکه‌ها در پوست و از بین بردن جای جوش و آکنه می‌شوند.
- لایهبرداری شیمیایی: با استفاده از سرم‌ها و کرم‌ها میتوان با لایهبرداری از پوست به رفع اسکار پوست کمک کرد. اغلب استفاده از کرم و انواع سرم‌ها برای از بین بردن اسکار خفیف در لایه خارجی پوست مورداستفاده هستند.
- ابریژن: در این روش درمانی با استفاده از دستگاههای مختلف به لایهبرداری از پوست و درمان اسکار پوستی میپردازند. دستگاههایی چون دستگاه دستی نوک الماسی، کریستال میکرودرم ابریژن، هیدرودرم ابریژن و …
- سابسیژن: در این روش با قطع اتصالات اسکار سبب از بین بردن اسکار که بیشتر به‌صورت فرورفتگی یا آتروفیک هستند، پرداخته میشود.
- کراس: کراس روشی برای از بین بردن اسکار آتروفیک یا فرورفته است. زیر نظر پزشک فرورفتگیها با مقدار کمی اسید پوشانده میشود. ابتدا اسکار سفید، بعد به شکل زخم و در ادامه با کلاژنسازی پوست، پوست سالم و شفاف جایگزین پوست قبلی خواهد شد.
- آر اف فرکشنال: با استفاده از سوزنهایی با فشار بیشتر پوست تحریک و به کلاژنسازی میپردازد.
- پانچ: در این روش برای از بین بردن اسکار با استفاده از ابزار پانچ بافت اسکار برداشته میشود.
- درمان خانگی: در روشهای خانگی برای از بین بردن اسکار از روشهایی نظیر استفاده از عصاره پیاز، استفاده از کرم ضدآفتاب، روغن اسطوخودوس، سرکه سیب، لیمو، روغن زیتون و آب پیاز، روغن نارگیل، انواع کرمهای ترمیمکننده و … استفاده میشود. تداوم در استفاده از روشهای خانگی برای درمان اسکار پوستی بسیار مهم است.
اسکار فرو رفته یا آتروفیک چیست؟
اسکار آتروفیک یک اسکار فرورفته است که در زیر بافت طبیعی پوست تشکیل می شود. اسکارهای آتروفیک زمانی ایجاد می شوند که پوست قادر به بازسازی بافت نباشد. در نتیجه، جای زخم ناهموار باقی می ماند.
اسکارهای فرو رفته اغلب نتیجه آکنه شدید یا آبله مرغان هستند. آنها همچنین می توانند پس از برداشتن خال تشکیل شوند. این فرو رفتگی می تواند به یکی از سه نوع اسکار تبدیل شود:
اسکار یخ: این اسکار ها کوچک و باریک هستند و شبیه سوراخ های عمیق هستند.
اسکار ماشین جعبه ای: شبیه جای زخم آبله مرغان هستند. آنها کف صاف و لبه های مشخص دارند.
اسکار چرخشی: لبه های این نوع اسکار مشخص نیست. معمولا روی گونه ها ظاهر می شود.
درمان خانگی اسکار فرورفته با انجام این راهکارهای مراقبت از پوست
محصولات مراقبت از پوست موضعی تأثیر مثبت قابل توجهی در بهبود و ظاهر اسکارهای آتروفیک دارند.
در اینجا چند ماده ضروری و توصیه برای استفاده از مواد موضعی برای درمان خانگی اسکار فرورفته و تسریع بهبود اسکارهای آتروفیک آورده شده است:
● محصولات سیلیکونی
ژل ها یا کرم های سیلیکونی برای ظاهر بهتر اسکارهای فرو رفته بر اساس رنگ استفاده می شوند.
سیلیکون سدی را بر روی جای زخم تشکیل می دهد، از رطوبت محافظت می کند و قرمزی و التهاب را کاهش می دهد.
برای استفاده حداکثری از محصولات سیلیکونی، طبق دستور پزشک پوست خود از آن استفاده کنید.
● رتینوئیدها
مشتقات ویتامین A معروف به رتینوئیدها، مانند ترتینوئین یا رتینول، می توانند ظاهر و بافت اسکارهای فرو رفته را بهبود بخشند.
آنها با افزایش گردش سلولی، افزایش تولید کلاژن و کاهش رنگدانه های اسکار عمل می کنند.
رتینوئیدها فقط باید طبق دستور متخصص پوست استفاده شوند، زیرا ممکن است باعث حساسیت پوستی شوند.
● ویتامین C
ویتامین C موضعی به دلیل اثرات ضد التهابی و خواص روشن کننده پوست شناخته شده است. علاوه بر این، می تواند از سنتز کلاژن پشتیبانی کند، که برای بهبود اسکارهای فرو رفته خوب است. در کرم ها یا سرم ها، به دنبال اشکال پایدار ویتامین C مانند اسید اسکوربیک یا سدیم آسکوربیل فسفات باشید.
● اسید هیالورونیک
با آبرسانی به پوست و سفت کردن بافت های اطراف، اسید هیالورونیک می تواند ظاهر کلی اسکارهای فرو رفته را بهبود بخشد.
به دنبال سرم یا کرم اسید هیالورونیک برای آبرسانی به پوست و تقویت بافت آن باشید.
● پپتیدها
پپتیدها زنجیره کوتاهی از اسیدهای آمینه هستند که می توانند تولید کلاژن را افزایش داده و استحکام و بافت پوست را بهبود بخشند.
به دنبال پپتیدها در سرم ها یا کرم هایی باشید که به طور خاص برای درمان جای زخم طراحی شده اند، مانند پپتیدهای مس یا پالمیتولئیک پنتاپپتید.
● محافظت در برابر آفتاب
محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید برای بهبود زخم مهم است. پس از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، اسکارها ممکن است تیره شود و بیشتر نمایان شود.
حتی در روزهای ابری، از کرم ضدآفتاب با طیف وسیع با حداقل SPF 30 استفاده کنید و هر دو ساعت یک بار در معرض نور خورشید استفاده کنید.
درمان اسکار سوختگی قدیمی
حوادث ناشی از سوختگی سطح بیشتری از پوست را درگیر کرده و حتی پوست بعد از التیام ظاهری چروک جمع شده خواهند داشت. سوختگی‌ها به سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند و اسکار ناشی از سوختگی نیز شامل سه دسته ذیل هستند:
- سوختگی درجه یک: در این سوختگی لایه خارجی پوست آسیب‌دیده و در این سوختگی درد و قرمزی خواهیم داشت. اما زخم ناشی از سوختگی درجه یک بدون ایجاد اسکار طی شش روز بهبود می‌یابد.
- سوختگی درجه دو: در این سوختگی لایه اپیدرم و لایه زیرین آن آسیب‌دیده و علاوه بر درد و قرمزی تاول نیز خواهیم داشت. زخم ناشی از سوختگی درجه‌دو اغلب با اسکار همراه است و طی دو تا سه هفته سوختگی بهبود می‌یابد.
- سوختگی درجه سه: در این سوختگی که شدیدترین نوع سوختگی است، علاوه بر لایه خارجی و لایه زیرین پوست، استخوان‌ها و تاندون‌ها نیز آسیب خواهند دید. پوست در این حالت سفید یا سیاه میشود. در سوختگی درجه سه احتمال تشکیل اسکار بسیار زیاد است.
به‌منظور از بین بردن اسکار ناشی از سوختگی میتوان از روشهای ذیل استفاده کرد:
- عمل جراحی: در عمل جراحی برای از بین بردن اسکار بافت اسکار را در صورت امکان قطع میکنند.
- پیوند یا اکسپاندر پوست: در این حالت فلپ‌های پوست که از پوست سالم مجاور هستند برداشته شده و برای ایجاد خط برش جدیدی انتقال پیدا میکنند.
بهترین روش درمان جای اسکار
روشهای مختلفی برای از بین بردن اسکار وجود دارند. هرکدام از روشها باتوجه به نوع اسکار ایجاد شده سودمندی خود را خواهند داشت. در واقع با شناسایی نوع اسکار ایجاد شده برای از بین بردن اسکار لازم است تا از بهترین روش درمانی استفاده شود.
روش ابریژن، پانچ و لیزر از بهترین روشهای از بین بردن اسکار و درمان آن است. روش ابریژن با استفاده از دستگاه چرخشی با دور بالا لایههای بیرونی پوست مانند یک سمباده زدوده میشود. اغلب از روش ابریژن برای از بین بردن اسکار هایپرتروفیک و آتروفیک استفاده میشود.
در روش پانچ که از جمله روشهای جراحی کم تهاجم و خفیف است. برای رفع اسکار در محل زخم ابتدا لیدوکایین تزریق کرده و اسکار را بی حس میکنند. در ادامه با استفاده از دستگاه پانچ بافت اسکار را بر میدارند.
روش لیزر برای از بین بردن اسکار از جمله بهترین روشهای درمان اسکار است. متخصصین از امواج نور مرئی همراه باانرژی بالا جهت رفع اسکار پوست و محو کردن آن استفاده میکنند.
روش گیاهی برای از بین بردن اسکار
روشهای گیاهی برای از بین بردن اسکارهایی که به‌تازگی ایجاد شده اند مناسب است و از آنها میتوان برای درمان اسکار قدیمی استفاده کرد. از جمله روشهای گیاهی از بین بردن اسکار عبارتند از:
- روغن اسطوخدوس: کافی است برای از بین بردن اسکار چند قطره روغن اسطوخدوس را جهت بهبود زخم بر روی زخم بمالید.
- سرکه سیب: میتوان سرکه سیب و عسل را پس از مخلوط شدن، توسط پنبهای به زخمهای تازه بسته شده بزنید. توصیه میشود دو تا سه بار در روز این کار تکرار شود.
- لیمو: کافی است در این روش لیمو را روی اسکار زده و نیم ساعت صبر کنید و در نهایت پوست را بشویید. تداوم این روش سبب رفع اسکار پوستی میشود.
چگونه جای اسکار را از بین ببریم
زینک از عناصر شیمیایی ضروری بدن است و برای از بین بردن اسکار و جای آن تأثیر زیادی دارد. طبق تحقیقات انجام شده زینک و املاح آن محدوده وسیعی از بیماریهای مزمن پوست را درمان میکنند.
زینک خاصیت ضدالتهابی دارد و همچنین ضدباکتری بودن آن سبب از بین بردن اسکار میشود. مکمل 300 میلی گرمی ایکس مارت حاوی زینک موردنیاز بدن جهت درمان اسکار پوستی است.
مقدار زینک موجود در مکمل زینک ایکس مارت تقریباً برابر با 900 گرم شاه میگو، 50 گرم صدف، 350 گرم گوشت گوساله و نیم کیلو تخم کدو است.
مکمل زینک ایکس مارت به ایجاد کلاژن و پروتئینهای پوستی کمک میکند. زینک موجود در مکمل زینک ایکس مارت سبب انعقاد، التهاب، رگ زایی و ساخت بافت جدید پوست میشود. مکمل زینک به از بین بردن اسکار کمک زیادی میکند.
سوالات متداول
چگونه می توانم اسکار آکنه را حذف کنم؟
برای حذف اسکار آکنه میتوان از روشهای خانگی و درمانی استفاده کرد. روش ابریژن، لایه برداری شیمیایی، لایه برداری با لیزر، میکرونیدلینگ، تزریق فیلر و … از روشهای درمانی برای از بین بردن اسکار آکنه است.
اسکارهای تیره را چگونه درمان می کنید؟
لایه برداری شیمیایی برای از بین بردن اسکار تیره مناسب است. در این لایه برداری از گلیکولیک اسید و یا یک ترکیب اسید سالیسیلیک – ماندلیک استفاده میشود. لایه برداری با استفاده از روش ابریژن نیز در رفع اسکارهای تیره مؤثر است.
آیا اسکراب می تواند جای اسکار را از بین ببرد؟
اسکراب از روشهای خانگی لایه برداری از پوست است. با اسکراب بافت مرده و اسکار از روی پوست لایه برداری شده و لایه تازه تری از پوست به سطح خواهد آمد. اسکراب همچنین سبب کلاژنسازی پوست شده و درخشش، زیبایی و جوانی را به پوست بازمیگرداند. اسکراب یکی از روشهای از بین بردن اسکار سطحی و خفیف است.
آیا جای اسکار به مرور زمان از بین می رود؟
از آنجا که اسکار به‌صورت تغییر رنگ پوست، برآمدگی و یا فرورفتگی در پوست ایجاد میشود. اسکار به‌خودی‌خود درمان نمیشود و می‌بایست از روشهای خانگی و یا درمانی برای از بین بردن اسکار استفاده کرد. همچنین استفاده از مکملهای حاوی زینک برای درمان اسکار ایجاد شده مؤثر هستند.
