آزمایش پوکی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری است که استخوان ها را ضعیف می کند، آنها را شکننده می کند و احتمال شکستگی آنها را افزایش می دهد.

این بیماری در طی چندین سال به کندی ایجاد می‌شود و اغلب تنها زمانی تشخیص داده می‌شود که زمین خوردن یا ضربه ناگهانی باعث شکستن استخوان شود.

بهتر است زودتر برای پیشگیری از پوکی استخوان آزمایش دهید، اما آزمایش پوکی استخوان چگونه است؟ با ادامه مقاله همراهمان باشید.

آزمایش پوکی استخوان چیست؟

متاسفانه شروع پوکی استخوان از ناگوارترین اتفاقاتی است که برای هر فرد رخ خواهد داد.

با افزایش سن، تحلیل رفتن اندام ها و بافت های بدن شروع می شود اما نحوه تغذیه و سبک زندگی ما در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی نقش بسیار مهمی در سلامت استخوان ها در میانسالی دارد.

به طور کلی، شیوع پوکی استخوان در میان بزرگسالان 50 ساله و بالاتر از 9.4 درصد در سال های 2007-2008 به 12.6 درصد در سال های 2017-2018 افزایش یافته است.

شیوع پوکی استخوان در بین زنان از 14.0 درصد در سال 2007-2008 به 19.6 درصد در سال های 2017-2018 افزایش یافته است.

فردی که کمتر لبنیات مصرف کرده و از ورزش کردن استقبال نکرده است، در سن کمتری دچار عارضه پوکی استخوان خواهد شد.

متاسفانه این مشکل در خانم ها بیشتر و زودتر شروع می شود که دو علت مهم آن، بارداری و یائسگی است.

زمانی که شما در بافت های استخوانی بدن خود درد حس می کند، متخصص ممکن است از شما درخواست کند آزمایش پوکی استخوان را انجام دهید. آیا با آزمایش پوکی استخوان آشنا هستید؟

در واقع بهتر است بگوییم آزمایشات پوکی استخوان شامل تست هایی می باشد که جهت تشخیص پوکی استخوان به کار می‌روند.

امروزه با افزایش آزمایشات پوکی استخوان و اسکن دانسیته استخوان بیماری پوکی استخوان راحت تر تشخیص و درمان می شود.

مراحل تشخیص پوکی استخوان

تشخیص پوکی استخوان معمولا چندین مرحله دارد. اما مراحل تشخیص و آزمایش پوکی استخوان به شرح زیر می‌باشد:

● بررسی سوابق پزشکی

پزشک متخصص از سوابق بیمار که ممکن است به پوکی استخوان مربوط باشد سوالاتی خواهد پرسید.

وجود سابقه فامیلی، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

سبک زندگی فرد مانند رژیم غذایی، تحرکات فیزیکی، عادت به مصرف نوشیدنی و سیگار می‌توانند خطر ابتلای شما را به شدت بیشتر کند. سوابق دارویی نیز تاثیر به سزایی دارد.

علائم پوکی استخوان را نیز که ممکن است بیمار با آنها برخورد کرده باشد، شامل هر نوع شکستگی، سابقه کمر درد، کاهش قد به مرور زمان یا خمیدگی کمر در هنگام ایستادن، مورد سوال پزشک قرار خواهد گرفت تا در بررسی آزمایش پوکی استخوان لحاظ شود.

● تست‌های فیزیکی

پزشک قد فرد را اندازه خواهد کرد و این نیز به طور مقایسه‌ای بررسی خواهد شد.

کاهش قد می‌تواند نشانه پوکی استخوان باشد. پزشک از شما خواهد پرسید که آیا برای تغییر حالت بدنتان از حالت نشسته به حالت ایستاده بدون کمک دست مشکلی دارید یا نه.

ممکن است آزمایش خون برای ارزیابی مقدار ویتامین D خون و همچنین سایر آزمایشات خونی برای بررسی متابولیک کلی استخوانهای فرد نیز انجام شود.

همچنین در افراد مبتلا به پوکی استخوان فعالیتهای متابولیکی ممکن است افزایش یابند.

● آزمایش خون و اوره

در آزمایش پوکی استخوان تعیین سطح کلسیم، عملکرد تیرئید و سطح تستسترون خون در مردان مهم می‌باشد، پس پزشک برای بررسی این مقادیر از آزمایش خون و اوره نیز استفاده می‌کند.

● آزمایش دانسیته استخوان

در نهایت اگر پزشک تشخیص دهد خطر بروز پوکی استخوان در فرد زیاد است ممکن است آزمایش اندازه گیری تراکم استخوان را تجویز کند.

تراکم استخوان را می توان با دستگاهی اندازه گیری کرد که از سطوح پایین اشعه ایکس برای تعیین نسبت مواد معدنی در استخوان ها استفاده می کند.

در طول این آزمایش بدون درد، هنگامی که یک اسکنر از روی بدن فرد عبور می کند، روی یک میز پر شده دراز می کشد.

در بیشتر موارد، فقط استخوان‌های خاصی بررسی می‌شوند، معمولاً در لگن و ستون فقرات.

انواع آزمایش پوکی استخوان

برای تشخیص پوکی استخوان و ارزیابی خطر شکستگی و تعیین نیاز شما به درمان، پزشک شما به احتمال زیاد اسکن تراکم استخوان را تجویز می کند.

این آزمایش برای اندازه گیری تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) استفاده می شود.

معمولاً با استفاده از جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA یا DEXA) یا سنجش تراکم استخوان انجام می شود.

انواع خاصی ندارد اما ممکن است، برای تشخیص پوکی استخوان به غیر از تست تراکم استخوان؛ آزمایش خون و اوره، سیتی اسکن ستون فقرات، رادیولوژی قسمت آسیب دیده و MRI ستون فقرات انجام شود.

پوکی استخوان چگونه بوسیله تست تراکم استخوان تشخیص داده می شود؟

آزمایش پوکی استخوان تعیین می کند که آیا شما به پوکی استخوان مبتلا هستید یا خیر؛ اختلالی که با استخوان هایی که شکننده تر هستند و احتمال شکستگی آنها بیشتر است، مشخص می شود.

این آزمایش از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری چند گرم کلسیم و سایر مواد معدنی استخوان در یک بخش از استخوان استفاده می‌کند.

تفسیر آزمایش پوکی استخوان

در آزمایش پوکی استخوان 3 پارامتر وجود دارد با نام های:

• BMD: مشخص کننده میزان تراکم استخوان است که جرم استخوانی را نشان می‌دهد.
• پارامترT: نشان دهنده تراکم استخوان فرد مورد مطالعه در مقایسه با افراد نرمال است.
• پارامترZ:  تراکم استخوان فرد مطالعه با افراد هم سن و همجنس خودش است.

پزشک در تفسیر آزمایش تراکم استخوان بیشتر به عدد پارامتر T نیاز دارد. اما استفاده از نتایج پارامتر Z برای کودکان، نوجوانان و زنانی که هنوز پریود هستند؛ استفاده می‌شود.

نمره Z بالای ۲٫۰ – طبیعی است. تشخیص پوکی استخوان در مردان جوان، زنان یائسه و کودکان نباید فقط بر اساس نتیجه آزمایش تست تراکم استخوان باشد.

برای تشخیص پوکی استخوان سه عدد مشخص شده است که نمایانگر تقسیم‌بندی استاندارد است.

پارامتر T، صفر تا منهای یک طبیعی تلقی می‌شود. یعنی اگر پارامتر T فرد مورد مطالعه بین صفر تا منهای یک باشد، تراکم استخوان وی طبیعی است.

پارامتر T منهای یک تا منهای 2.5، استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) محسوب می‌شود و پارامتر T کمتر از منهای 2.5 یعنی از منهای 2.6 به بعد پوکی استخوان نامیده می‌شود.

در آزمایش پوکی استخوان گاهی ممکن است تراکم استخوان (1-) باشد ولی خطر شکستگی ستون فقرات (2.2) باشد، ولی اگر همین عدد (1-) به (2-) برسد، خطر شکستگی پنج برابر افزایش می‌یابد. وقتی این عدد به (3-) برسد، خطر شکستگی به یازده برابر می‌رسد.

پزشک باید درمانی را توصیه کند که باعث کاهش خطر شکستگی شود.

گاهی اوقات پزشک قادر به تغییر زیاد تراکم استخوان نیست، ولی با درمان مناسب می‌توان در جهت کاهش خطر شکستگی اقدام کند که این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است.

چه زمانی باید داروهای پوکی استخوان مصرف کرد

پس از نتایج آزمایش پوکی استخوان و از زمان تشخیص بیماری، پزشک به شما تجویز خواهد کرد که به طور میانگین هر روز( به شرایط شما و میزان پوکی استخوان شما بستگی دارد) تا حداکثر دو سال دارو هایتان را مصرف کنید.

هزینه آزمایش پوکی استخوان

برای بیمارانی که تحت پوشش بیمه درمانی نیستند، هزینه معمول آزمایش تراکم استخوان، از جمله مشاوره با پزشک برای توضیح نتایج، بالا است.

هزینه آزمایش پوکی استخوان به منطقه کلینیک مورد نظر نیز بستگی دارد.

بهترین قرص برای درمان پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان ممکن است شامل مصرف دارو همراه با تغییر سبک زندگی باشد.

اگر تحت درمان پوکی استخوان هستید، گامی در جهت درست برای سلامت استخوان خود بردارید. اما شاید در مورد درمان خود سوالاتی داشته باشید.

آیا دارویی که مصرف می کنید برای شما بهترین است؟ چه مدت باید آن را مصرف کنید؟ دارو های مکمل در کنار داروهای اصلی خوب است؟ چرا دکتر شما یک قرص هفتگی را توصیه می کند در حالی که دوست شما فقط یک بار در ماه یک قرص مصرف می کند؟

کدام داروهای پوکی استخوان معمولا ابتدا امتحان می شوند؟

بعد از آزمایش پوکی استخوان و تشخیص آن، بیس فسفونات ها معمولا اولین انتخاب برای درمان پوکی استخوان هستند. این شامل:

• آلندرونات (فوسامکس)، یک قرص هفتگی
• ریزدرونات (اکتونل)، یک قرص هفتگی یا ماهانه
• ایباندرونات (Boniva)، یک قرص ماهانه یا انفوزیون داخل وریدی سه ماهه (IV).
• زولدرونیک اسید (Reclast)، انفوزیون IV سالانه

یکی دیگر از داروهای رایج پوکی استخوان دنوزوماب (Prolia، Xgeva) است.

دنوزوماب که به بیس فسفونات ها مرتبط نیست، ممکن است در افرادی که نمی توانند بیس فسفونات مصرف کنند، مانند برخی از افرادی که عملکرد کلیه آنها کاهش یافته است، استفاده شود.

دنوزوماب با تزریق های کم عمق، درست زیر پوست، هر شش ماه یکبار تزریق می شود.

اگر دنوزوماب مصرف می کنید، ممکن است مجبور شوید این کار را به طور نامحدود انجام دهید، مگر اینکه پزشک شما را به داروی دیگری منتقل کند.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که احتمال شکستگی ستون فقرات پس از قطع دارو وجود دارد، بنابراین مهم است که آن را به طور مداوم مصرف کنید.

اما در مورد مکمل های غذایی، اغلب پزشکان استفاده از این نوع قرص را زیر نظرشان توصیه می‌کنند، اینجا می‌خواهیم یکی از بهترین مکمل های موجود در بازار را به شما معرفی کنیم.

بن فیت ایکس مارت یکی از بهترین مکمل های موجود در داروخانه ها و بازار می‌باشد.

مکمل بن فیت ایکس مارت حاوی ترکیبات مورد نیاز برای سلامت استخوان‌های بدن و همچنین جلوگیری از گرفتگی عضلانی است:

• کلسیم
• ویتامین D3
• منیزیم
• زینک

سوالات متداول

چه زمانی باید تست تراکم استخوان را تکرار کنیم؟

اگر آزمایش اولیه تراکم استخوان نشان دهد که شما در هر نقطه ای دارای امتیاز T بین 2.00- تا 2.49- هستید، یا اگر از داروهایی استفاده می کنید که تراکم استخوان را کاهش می دهند، یا شرایط پزشکی دارید که می تواند بر استخوان ها تأثیر منفی بگذارد، پزشکان آزمایش پوکی استخوان را هر دو سال یکبار توصیه می کنند.

هر چند وقت یکبار باید آزمایش تراکم استخوان انجام داد؟

اگر برای پوکی استخوان دارو مصرف می کنید، هر 1 تا 2 سال یک بار آزمایش پوکی استخوان انجام دهید. حتی اگر پوکی استخوان ندارید، پزشک ممکن است توصیه کند که هر 2 سال یک بار آزمایش تراکم استخوان انجام دهید، به خصوص برای زنان در دوران یائسگی یا بعد از آن.

چگونه پوکی استخوان زودرس را آزمایش می کنید؟

آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان که گاهی اوقات فقط آزمایش پوکی استخوان نامیده می شود، بخش هایی از استخوان شما را از طریق اشعه ایکس برای تشخیص پوکی استخوان بررسی می کند. یکی از رایج‌ترین تست‌های پوکی استخوان، جذب دوگانه اشعه ایکس است که DXA یا DEXA نیز نامیده می‌شود.

سن آزمایش پوکی استخوان چقدر است؟

آزمایش پوکی استخوان برای همه زنان 65 سال و بالاتر و برای زنان جوان‌تر در معرض خطر شکستگی بالاتر از حد طبیعی توصیه می‌شود. اگر مردان بالای 70 سال سن دارند یا در معرض خطر نازک شدن استخوان هستند، ممکن است بخواهند غربالگری پوکی استخوان را با پزشک خود در میان بگذارند.