سیستم ایمنی بدن شبکه ای پیچیده از سلولها، ارگانها و بافتها است که در کنار هم به عنوان یک سیستم یکپارچه عمل میکنند و از بدن محافظت میکنند.
سيستم ايمني توسط مكانيسمهاي مختلف ميزبان را در برابر هجوم عوامل بیماری زا همچون باکتری، ویروس، قارچ، انگل، مواد آلرژی زا و غيره محافظت ميكند. مكانيسمهاي دفاعي سيستم ايمني بدن را به دو دسته كلي میتوان تقسيم كرد.
سیستم ایمنی ذاتی (Innate): ایمنی اولیه که با آن متولد میشویم.
سیستم ایمنی اکتسابی (Acquired): ایمنی که بعد از یک مرحله ابتلا به بیماری یا تزریق واکسن ایجاد میگردد.
ايمني ذاتي يا طبيعي توسط عوامل زير صورت ميگيرد :
1-عوامل فيزيكي شامل پوست و مخاط
2-برخی از سلولهای سیستم ایمنی همچون نوتروفيل، مونوسيت، ماكروفاژ، ائوزينوفيل و سلولهاي كشنده طبيعي
3-عوامل شيمیایي مانند ليزوزيم اشك چشم، چربي پوست، محيط اسيدي معده و دستگاه ادراری و…
ایمنی اکتسابی توسط عوامل زیر شکل میگیرد:
1-ایمنی هومورال یا سرمی: این نوع ایمنی توسط لنفوسیتهای B ایجاد میگردد، پس از برخورد بدن با یک عامل(آنتی ژن)، تولید آنتی بادی میکند.
2-ایمنی سلولی: این نوع ایمنی توسط لنفوسیتهای T ایجاد میگردد.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleتفاوت ایمنی ذاتی و اکتسابی
سيستم ايمني ذاتي بلافاصله (در عرض چند دقيقه تا چند ساعت) بعد از مواجه شدن بدن با آسيب بافتي يا عفونت ميكروبي واکنش نشان داده و شروع به کار ميکند. پوست و غشاهاي مخاطي اولین سطوح از بدن هستند که در برابر عوامل خارجي ايجاد حفاظت ميکنند. اگر اين موانع براي جلوگيري از عوامل بیماری زا کافي نباشد، سلولهاي ايمني ذاتي شامل نوتروفیلها، مونوسيتها و ماکروفاژها ازگيرندههاي غيراختصاصي برای تشخیص استفاده میکنند و وارد عمل میشوند. سلولهاي سيستم ايمني ذاتي از طریق بیگانه خواری (فاگوسیتوز) سبب پاکسازي بدن از عوامل بیماری زا میشود.
ایمنی ایجاد شده در اثر ایمنی اکتسابی طولانی مدتتر است، زیرا پس از تحریک سیستم ایمنی اکتسابی سلولهای خاطره ایجاد میشوند. ایمنی ذاتی به صورت غیر اختصاصی و ایمنی اکتسابی به صورت اختصاصی علیه آنتی ژنها عمل میکنند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
اپیدمی کرونا یک درس بزرگ برای همه افراد بود تا اهمیت سیستم ایمنی بدن در مبارزه با بیماریها را بیشتر درک کنند.
تقویت سیستم ایمنی بدن نیازمند داشتن سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و انجام برخی اقدامات است.
7 راهکار عالی برای تقویت سیستم ایمنی
1-تغذیه مناسب
سیستم ایمنی بدن برای عملکرد مناسب نیاز به تغذیه خوب دارد. افرادی که تغذیه ناکافی دارند دچار کمبود مواد مغذی شده و موجب ابتلای بیشتر آنها به بیماریها میگردد.
استفاده از تمام گروههای غذایی با تامین ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
در این میان برخی از ویتامینها و مواد معدنی نقش پررنگتری در تقویت سیستم ایمنی ایفا میکنند.
✔ ویتامین C
مصرف ناکافی ویتامین سی موجب کاهش مقاومت بدن در برابر عفونتها و نهایتا موجب افزایش ابتلا به بیماریها میشود.
عفونتهای شدید دستگاه تنفسی یکی از علل شایع مرگ و میر در جهان است. اپیدمی آنفولانزای فصلی و شیوع اخیر ویروس بیماری کرونا COVID-19 نمونه های این بیماری هستند.
با تغییر فصل از تابستان به پاییز، آنفولانزای فصلی که یک بیماری ویروسی واگیردار تنفسی است بسیار رایج میگردد. مطالعات نشان میدهد که مصرف مکمل حاوی ویتامین C در کوتاه شدن مدت و کمترشدن شدت این بیماری موثر است.
همچنین تحقیقات نشان میدهد که ویتامین C در افزایش تولید آنتی بادی، افزایش مهاجرت گلبولهای سفید به محل عفونت نقش دارد و موجب کاهش ریسک ابتلا به بیماریها میشود.
افراد دارای کمبود ویتامین C، در معرض ابتلا به عفونتهای تنفسی شدید همچون پنومونی هستند.
مصرف ویتامین C در کاهش شدت و مدت عفونتهای دستگاه تنفس فوقانی همچون سرماخوردگی موثر است. همچنین در افرادی که تحت استرسهای جسمی قرار دارند، موجب پیشگیری از ابتلا به عفونت میگردد.
مکمل ویتامین ث 500 میلی گرمی ایکس-مارت با تامین حداکثری ویتامین ث مورد نیاز بدن، به حفظ سلامت عمومی و تقویت سیستم ایمنی شما کمک می کند.
✔ ویتامین D
ویتامین D به تقویت سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی کمک میکند و خاصیت ضد التهابی نیز دارد.
کمبود ویتامین D ریسک ابتلا به عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی را افزایش داده و در شدت یافتن بیماری کرونا نقش دارد.
مصرف مکمل ویتامین D در کاهش شدت بیماریهای ویروسی موثر است.
✔ ویتامین E
مطالعات نشان گر نقش ویتامین E در کاهش عفونتهای دستگاه تنفسی است.
مطالعه انجام شده بر روی افراد تحت مراقبت در 617 خانه سالمندان، نشان میدهد که مصرف روزانه 200IU ویتامین E به مدت یک سال، موجب کاهش ریسک عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی شد.
با افزایش سن، عملکرد سیستم ایمنی به واسطه لنفوسیتهای T کاهش مییابد و ویتامین E در بهبود این پاسخ ها موثر است.
مطالعهی دیگری نشان دهنده نقش ویتامین E در افزایش تولید آنتی بادی علیه واکسن ویروس هپاتیت ب و کزاز است.
✔ زینک
کمبود جزیی زینک بر عملکرد سیستم ایمنی تاثیرگذار است.
زینک در رشد سلولهای ایمنی و حفظ عملکرد سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی حائز اهمیت است.
کمبود زینک منجر به اختلال در تشکیل، فعال سازی و بلوغ لنفوسیتها و تضعیف سیستم دفاعی ذاتی میزبان میگردد.
کمبود زینک در کودکان منجر افزایش اسهال و عوارض تنفسی میشود.
✔ امگا3
التهاب یکی از اجزای اساسی سیستم ایمنی است. پاسخهای ایمنی به وسیله واسطههای پیش التهابی که توسط سلولهای متعددی ساخته میشود ایجاد میگردد، که موجب رفع عفونت میگردد. التهاب به طور معمول در پایان پاسخ ایمنی، به سرعت برطرف میشود.
اسیدهای چرب امگا3،EPA وDHA در محل التهاب حضور مییابند و به رفع التهاب و بهبودی کمک میکنند. کمبود این اسیدهای چرب موجب عدم رفع التهاب و یا رفع با تاخیر التهاب میگردد.
این در زمینه بیماری COVID-19 که به صورت یک بیماری با التهاب کنترل نشده ظاهر میگردد حائز اهمیت است.
مطالعات نشان میدهند مصرف EPA و DHA در بهبود اکسیژن خون، کاهش چشم گیر نیاز به دستگاه ونتیلاتور، کاهش آسیب به اندامها و کاهش مدت زمان بستری در بخش مراقبتهای ویژه و مرگ و میر در 28 روز اول در بیماران مبتلا به سندرم زجر تنفسی حاد نقش چشمگیری دارد.
2-ورزش
ورزش منظم به حفظ سلامت عمومی بدن و کاهش ریسک ابتلا به بیماریها کمک میکند. ورزش، سلامت قلب و عروق را بهبود میبخشد، فشار خون را پایین میآورد و به کنترل وزن کمک میکند. ورزش با حفظ سلامت عمومی به تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک میکند.
3-وزن متعادل
اضافه وزن و چاقی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدنمیگردد و ریسک ابتلا به بیماریهای عفونی را افزایش میدهد.
پیروی از یک رژيم غذایی متناسب و تحرک بدنی در داشتن وزن متعادل کمک کننده است.
4-خواب کافی
خوابیدن به میزان قابل توجهی به تولید پروتئینهای ضدالتهابی به نام سیتوکینها و سلولهای لنفوسیت T کمک میکند. این سلولها از بدن در برابر عوامل بیماریزا محافظت میکند به همین دلیل افراد باید در طول شبانه روز به میزان کافی بخوابند.
ملاتونین هورمونی طبیعی است که در بدن ساخته و ترشح میشود. ملاتونین مسئول تنظیم ریتم شبانه روزی نقش دارد و در پاسخ به تاریکی ترشح میگردد. ملاتونین از طریق کاهش فاکتورهای التهابی در بدن، مقاومت بدن را نسبت بیماری کرونا افزایش داده و از طوفان سیتوکینی که منجر به التهابات شدید میگردد، جلوگیری میکند.
داشتن خواب کافی یکی از موثرترین و در عین حال ساده ترین راه تقویت سیستم ایمنی بدن است.
5-پرهیز از استرس
استرس را میتوان به صورت مجموعهاي از وقايع تصور کرد که با يک عامل استرس زا شروع مي شود، در مغز درک و تفسير میشود و منجر به يک واکنش استرس میشود تا به موجودات امکان مواجهه و مقابله با عامل استرس زا را بدهد.
استرس منجر به بروز استرس اکسیداتیو در بدن شده و موجب بروز پاسخهای التهابی، خود ایمنی و تضعیف سیستم ایمنی بدن میگردد.
6-پرهیز از سیگار و دخانیات
سیگار کشیدن باعث التهاب میشود، واکنش ایمنی بدن را کاهش میدهد و شما را مستعد ابتلا به عفونت میکند.
7-واکسیناسیون
واکسیناسیون یکی از اقدامات مهمی است که با بروز پاسخهای دفاعی مناسب به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند.
واکسنها با تقویت سیستم ایمنی اکتسابی به تولید آنتی بادی کمک میکنند.
جمع بندی
داشتن یک سیستم ایمنی قوی نیازمند مجموعهای از اقدامات است. قطعا بدون داشتن سبک زندگی سالم تقویت سیستم ایمنی ممکن نخواهد بود.
به منظور جلوگیری از ابتلا به بیماریها به خصوص در شرایط پاندمی کرونا تقویت سیستم ایمنی بدن امری ضروری است.
مصرف مکملهای تغذیهای با تکمیل رژیم غذایی از بروز کمبودها جلوگیری کرده و به حفظ سلامت عمومی بدن و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
مصرف روزانه 500 تا 2000 میلی گرم ویتامین سی به صورت روزانه در شرایط همه گیری کرونا توصیه میگردد.