موی سر از دو بخش اصلی فولیکول مو و ساقه مو تشکیل شده است. فولیکول مو عملکرد رشد، حفظ سلامت و شادابی مو را به عهده دارد.
آسیب دیدن فولیکول مو باعث ریزش مو، نازک شدن، کدر شدن و ضعیف شدن موها میشود. فولیکول علاوه بر وظیفه کمک به رشد مو، مسئولیت کمک به تشکیل عروق خونی جدید و تشکیل سلول های عصبی جدید را نیز بر عهده دارد.
زمانیکه فولیکول مو مرده باشد، مو دیگر قادر نخواد بود تا مجدداً رشد کند و می بایست به دنبال علائم ریزش و راهکارهایی جهت رشد مجدد مو بود.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ساختار و تقویت فولیکول مو تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فولیکول مو چیست؟
فولیکول های مو سوراخ ها یا منافذ ریز موجود در پوست هستند. عملکرد اصلی فولیکول مو، رشد مو است.
طبق تحقیقات آکادمی پوست آمریکا هر انسان به طور متوسط حدود 100.000 فولیکول مو تنها بر روی پوست سر دارد. از نظر بیولوژیکی فولیکول مو شبیه یک ساختار تونلی شکل است که در لایه بیرونی پوست به نام اپیدرم قرار گرفته است.
همواره رشد موها از قسمت پایین فولیکول مو آغاز میشود. ریشه مو از پروتئینی به نام کراتین تشکیل شده و از طریق رگهای خونی پوست تغذیه میشود. سبوم و یا به عبارتی روغن طبیعی تولید شده از غدد چربی مجاور فولیکول مو، پوست سر را سالم نگاه میدارد.
آسیب دیدن فولیکول مو منجر به ریزش مو و یا کاهش رشد مو میشود. با افزایش سن موها از قسمت فولیکول بیرون می آیند.
فولیکول مو از معدود ساختارهای بدن انسان است که میتواند عملکرد خود را متوقف کرده و تخریب شده و دوباره بازسازی شود. این فرآیند به رشد مو در بدن می انجامد.
عملکرد فولیکول مو علاوه بر تقویت رشد مو شامل موارد ذیل است:
- کمک به ترمیم پوست پس از زخم و یا جراحت
- کمک به تشکیل عروق خونی جدید و ایجاد رگ های جدید
- کمک به تشکیل سلول های عصبی جدید در سیستم عصبی
ساختار فولیکول مو چگونه است؟
فولیکول مو از 4 بخش تشکیل شده است که این بخش ها عبارتند از:
● برآمدگی و یا پیاز مو
پیاز مو در قسمت ریشه موها قرار دارد که در آن سلولهای کراتین رشد میکنند تا مو تشکیل شود.
● پاپیلا
پاپیلا عمل خون رسانی به فولیکول مو را برای تشکیل موهایی سالم انجام می دهد.
● ماتریس ژرمینال
ناحیه ای که در آن سلول های موهای جدید تولید میشود را ماتریس ژرمینال میگویند. این بخش در ناحیه پایینی فولیکول مو قرار دارد.
● بلج
بلج یا برآمدگی که در وسط فولیکول مو قرار دارد و دارای سلول های بنیادی است که فولیکول های مو، غدد چربی و اپیدرم را بازسازی میکند. این قسمت دارای بخش باز کننده عضلانی است و سبب میشود تا موها در قسمت نوک، صاف قرار گیرند.
فولیکول مو از چه چیزی ساخته شده است؟
فولیکول مو از لایه های سلولی درلایه ای از پوست تشکیل شده است. فولیکول مو از محفظه های اپیتلیال و مزانشیمی تشکیل شده است.
فولیکول مو علاوه بر عملکرد رشد مو، نقش موثری در ظاهر موها دارد. شکل فولیکول تعیین کننده نوع مو ها است. فولیکول های دایره ای شکل باعث تشکیل موهای صاف میشوند و فولیکول های بیضی شکل دلیل موهای فر هستند.
از دیگر عملکردهای فولیکول مو رنگ دادن به موها است. موها رنگ خود را از رنگدانه ای به نام ملانین میگیرند. ملانین در فولیکول های مو ذخیر میشود.
ملانین ها به دو نوع اوملانین و فئوملانین تقسیم میشوند. مقدار زیاد ملانین در فولیکول مو باعث تشکیل موی مشکی میشود. اگر میزان اوملانین در فولیکول مو متوسط باشد موها به رنگ قهوای رشد خواهند کرد و اگر ملانین کمی در فولیکول باشد، موها بلوند میشوند. فئوملانین نیز در فولیکول مو باعث ایجاد رنگ قرمز در موها خواهد شد.
تولید ملانین مو با افزایش سن کاهش یافته و به دنبال آن موها به تدریج سفید میشوند.
چگونه فولیکول مو را تقویت کنیم؟
فولیکول مو بر سلامت و ظاهر مو بسیار تاثیر گذار است. فولیکول های ضعیف مو باعث میشود که موها بیجان، کدر و نازک به نظر برسند و در نهایت باعث ریزش مو میشود.
برای داشتن فولیکول مو سالم رعایت این نکات ضروری است:
- رعایت رژیم غذایی متعادل: اولین قدم برای تقویت فولیکول مو رعایت و حفظ یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین، آهن، زینک و انواع ویتامین ها به ویژه ویتامین B است. این امر باعث سلامت فولیکول مو و درنهایت رشد مجدد موها میشود.
- پرهیز از حالت دهنده های حرارتی مو: فرآیندهای مختلف برای حالت دادن به مو نظیر اتوکشیدن، فر کردن و سشوار کشیدن با حرارت های بالا باعث از بین رفتن رطوبت پوست سر و آسیب رسیدن موها میشود.
- استفاده از شامپو ها و نرم کننده های مرغوب: مصرف شامپو و نرم کننده که پوست سر و فولیکول های مو را آبرسانی کرده و از آن محافظت میکند، میبایست مورد توجه قرار گیرد.
- محافظت در برابر آلودگی و نورخورشید از روشهای نگهداری فولیکول های سالم مو است.
- از بین بردن استرس و داشتن خواب کافی، برای داشتن فولیکول مو سالم نقش دارد.
- نوشیدن آب کافی برای آب رسانی به فولیکول مو از ضروریات است.
- ورزش کردن و ماساژ پوست سر برای تقویت گردش خون، از دیگر راهکارها برای تقویت فولیکول مو است.
ویتامین تقویت فولیکول مو
از ویتامین های مورد نیاز برای تقویت فولیکول مو که منجر به رشد مو میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
● بیوتین(ویتامین B7)
بیوتین یک ویتامین B پیچیده است که به دلیل تقویت فولیکول های مو و رشد مو مورد توجه قرار گرفته است.
بیوتین همچنین در ایجاد گلبول های قرمز خون که اکسیژن و مواد مغذی را به پوست سر و فولیکول های مو میرساند، کاربرد دارد.
● ویتامین C
ویتامین C برای حفظ ایمنی بدن و تقویت فولیکول های مو موثر است. در واقع این ویتامین نظیر یک آنتی اکسیدان قوی جهت رشد مو عمل میکند.
ویتامین C همچنین گردش خون در پوست سر را تقویت کرده و از این طریق مواد مغذی با سرعت بیشتر و راحت تر به فولیکول های مو انتقال پیدا میکنند.
● ویتامین D
اگر بدن ویتامین D کافی نداشته باشد، کراتینوسیتهای موجود در فولیکول های مو که رشد مو را تسهیل میکنند با مشکل مواجه خواهند شد و ریزش مو پدیدار میگردد.
لذا ویتامین D برای تقویت فولیکول های مو ضروری است.
● ویتامین A
ویتامین A از جمله ویتامین هایی است که مصرف زیاد آن سبب ریزش مو میشود.
میزان کافی از ویتامین A در رژیم غذایی سبب تقویت فولیکول مو میشود.
● ویتامین B
علاوه بر ویتامینB7 یا بیوتین، ویتامین B12 از جمله ویتامین های مورد نیاز برای تقویت فولیکول مو و حالت دادن به ساقه مو محسوب میشود.
فولیکول مو چگونه از بین می رود؟
فولیکول مو از مراحل آناژن (تولد)، کاتاژن (مرگ) و تلوژن (استراحت) در چرخه رویش عبور میکند.
در طول هر چرخه، تارهای مو دچار تغییرات ساختاری میشوند، اما زمانی که فولیکول های مو سالم هستند، خود را دوباره تجدید خواهند کرد.
حدود ده درصد از تارهای مو همواره درمرحله تلوژن هستند، بنابراین بسیارمهم است که فعالیت رشد بگونه ای باشد که روند رشد مجدد مو و فولیکول مو بعد از استراحت به چرخه آناژن برسد.
وضعیت فولیکول مو در مراحل مختلف چرخه رویش مو شامل موارد ذیل است:
- مرحله آناژن: در این مرحله فولیکول مو تا 6 سال دوام میآرود و ماهانه تا یک سانتی متر رشد میکند.
- مرحله کاتاژن: این مرحله حدود 10 روز ادامه داشته و سلول های فولیکول مو تولید کراتین را متوقف میکنند و میمیرند.
- مرحله تلوژن: حدود صد روز زمان میبرد و موها میریزند. فولیکول ها در این مرحله تا زمان رویش مجدد استراحت خواهند کرد.
از دیگر دلایل از بین رفتن فولیکول مو برخی مشکلات مانند زخم های ترومای پوست سر و یا شرایط ارثی است.
در این حالات فولیکول ها مو دیگر قادر به رشد مجدد مو نخواهند بود. پس از آسیب، فولیکول منقبض میشود و موها را نازک تر و شکننده تر میکند، تا زمانی که فولیکول مو کامل بمیرد و ریزش مو و طاسی دائمی ایجاد شود.
رشد مجدد فولیکول مو
اغلب به دلایلی چون استرس، بیماری آلوپسی، استراحت زود هنگام فولیکول ها و … فولیکول های موی سر آسیب میبینند، اما حتی فولیکول های موی مرده نیز میتوانند مجدد رشد کنند.
اگر در پوست سر جای زخم وجود داشته باشد و یا برای مدت زمان طولانی موهای جدیدی رشد نکرده باشند، به احتمال زیاد بدون مداخله نمیتوان موجب رشد فولیکول مو شد.
در صورت سالم بودن پوست سر، فولیکول های مو در عرض یک تا دوماه رشد میکنند. در صورت آسیب دیدن فولیکول ها حدود4 سال زمان لازم است تا موها دوباره رشد کرده و فولیکول های مو مجدداً بازسازی شوند.
داروی تقویت فولیکول مو
یکی از روش های تقویت فولیکول مو بهره گیری از یک رژیم غذایی مناسب است. علاوه بر رژیم غذایی میتوان از مکمل ها جهت به کار گیری مواد معدنی و ویتامین ها استفاده کرد.
در این میان یکی از بهترین مکمل ها جهت تقویت فولیکول مو مکمل هیرونیک است.
هیرونیک شامل انواع ویتامین های گروه B، زینک و کوآنزیم کیوتین است. ویتامین B5 موجود در این مکمل سبب استحکام و قابلیت ارتجاعی مو میشود.
ویتامین B6 سبب تولید کراتین مو شده و ویتامین B7 منجر به رشد و سلامت مو میشود. ماده معدنی زینک نیز با خاصیت ضد التهابی خود سبب رشد مجدد فولیکول مو شده و از ریزش مو جلوگیری میکنند.
کوآنزیم کیوتین نیز از فولیکول های مو در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و استرس های اکسیداتیو محافظت میکند.
سوالات متداول
از کجا بفهمیم فولیکول مو زنده است؟
بعد از مرگ فولیکول، موها دوباره رشد نمی کنند. با بررسی پوست سر و مشاهده اثراتی مانند تارهای ظریف مو میتوان مشاهده کرد که فولیکول مو هنوز زنده است.
بهترین قرص برای تقویت فولیکول مو چیست؟
با توجه به انواع ویتامین های گروه B و زینک موجود در قرص هیرونیک، این قرص از بهترین قرصها جهت تقویت فولیکول مو به شمار می رود.
مرگ فولیکول مو چگونه اتفاق می افتد؟
وقتی فولیکول تولید کراتین را متوقف کند مرگ فولیکول مو اتفاق میافتد.
آیا فولیکول مو میتواند دوباره رشد کند؟
در شرایطی که آسیب های زمینه ای مانند زخم های ترومای پوست سر و یا شرایط ارثی عامل ریزش نباشد فولیکول مو می تواند دوباره رشد کند.
